کوه خواجه (کوه)

کوه خواجه (کوه رستم)
قلعه تاریخی کاخا
نام	کوه خواجه (کوه رستم)
کشور	ایران
استان	استان سیستان و بلوچستان
شهرستان	شهرستان زابل
اطلاعات اثر
نام محلی	قلعه کافران
نوع بنا	خشت و گل
کاربری	مسکونی
کاربری کنونی	تاریخی
دیرینگی	دوره اشکانیان
دورهٔ ساخت اثر	دوره اشکانیان، دوره ساسانیان
بانی اثر	سازمان میراث فرهنگی
مالک اثر	سازمان میراث فرهنگی
مالک فعلی اثر	سازمان میراث فرهنگی
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت	۵۴
تاریخ ثبت ملی	۲۴ شهریور ۱۳۱۰
اطلاعات بازدید
امکان بازدید	آزاد

کوه خواجه (کوه اوشیدا) یا (کوه رستم)، تنها عارضه طبیعی در دشت سیستان است که در ۳۰ کیلومتری جنوب غربی شهر زابل قرار دارد. اوشیدا در زبان پارسی میانه به معنی ابدی است. این کوه ذوزنقه‌ای شکل که نزد سه دین اسلام، مسیحیت و زرتشت مقدس است، از سنگ‌های بازالت سیاه رنگ تشکیل شده و با ارتفاع ۶۰۹ متر از سطح دریا، مانند جزیره‌ای در میان دریاچه هامون قرار دارد. نقش معروف (اسوا _ استیکا) از جمله نقش‌های دیوارهای بنای کوه خواجه زابل است.

در اطراف این کوه تعداد زیادی آثارباستانی از دوران ساسانیان، اشکانیان و بقایای اماکن اسلامی و معبد بودایی باقی‌مانده‌است که شامل مجموعه ی کاخها، قلعه کهک کهزاد، قلعه چهل دختر، قلعه سرسنگ، آرامگاه خواجه غلطان، ساختمان پیر گندم بریان، خانه شیطان، بناهای منفرد آرامگاهی و قبور اسلامی است. آثار تاریخی پیش از اسلام محوطهٔ تاریخی کوه خواجه شامل مجموعه ی کاخها، قلعه کهک کهزاد و قلعه چهل دختر می‌باشد. ارنست هرتسفلد در سالهای ۱۹۲۵ و ۱۹۲۹ میلادی با بررسی این مجموعه عنوان تخت جمشید خشتی را برای مجموعهٔ کاخها برگزید. هرتسفلد خود یهودی بود و بخاطر قرابت خونی که بین یهودیان و زروانیان می‌باشد به سیستان آمد و خانه‌های زروانیان که معروف به خانه‌های کافران می‌باشد را به عنوان اثری تاریخی معرفی نمود. هرتسفلد همیشه به ریشه سیستانی بودن یهودیان به دیده تردید می‌نگرید ولی پس از سفر به سیستان و ملاقات با رهبر زروانیان متوجه حقانیت نسبت خونی بین زروانیان و یهودیان شد و مدت زمان زیادی را به شناسایی و تعریف آثار زروانیان اختصاص داد و با احترام به اصل رازداری زروانیان جاودانه کرد.

منابع

• سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان سیستان و بلوچستان، کوه خواجه (اوشیدا)
• دکتر سیدمنصور سید سجادی. راهنمای مختصر آثار باستانی سیستان. چاپ ۱۳۸۲. سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان سیستان و بلوچستان. 
• گروه باستان‌شناسی دانشگاه زابل. سیستان بهشت باستان شناسان. چاپ ۱۳۸۰. ناشر روابط عمومی دانشگاه زابل. 

نقش اسب سوار و شیر در کوه خواجه قلعه کاخا

قلعه کاخا با فاصله زمانی ۸۷ سال

گالری نقاشی قلعه کاخا

تصویر ماهواره‌ای کوه خواجه

قلعه کاخا درون کوه خواجه

هامون هیرمند از بلندای کوه خواجه

دورنمای کوه خواجه در گرد وغبار