هزاراسپ (شهر)

هزار اسپ یا هزاراسب نام شهری باستانی و همچنین نام دژی به همین نام در همین شهر در استان خوارزم در ازبکستان کنونی است.

این نام احتمالاً اشاره به لقب ضحاک (دارنده هزار اسب)دارد.

در یکی از جنگ‌های سلطان سنجر و اتسز خوارزمشاه این شهر بوسیله سلطان سنجر محاصره شد و ادیب صابر این رباعی را بر تیری نوشت و در دژ انداخت:

ای شاه همه ملک زمین حسب تو راست		از دولت و اقبال جهان کسب تو راست
امروز به یک حمله هزاراسپ بگیر		فردا خوارزم و صدهزار اسب تو راست

و رشید وطواط در پاسخ وی رباعی دیگری نوشت و با تیری از درون دژ به سوی لشکر سنجر انداخت:

ای شه که به جامت می صافی است نه دُرد		اعدای تو را ز غصه خون باید خورد
گر خصم تو ای شاه شود رستم گُرد		یک خر ز هزاراسب تو نتواند برد

هزار اسپ در منابع

در معجم البلدان در مورد این شهر چنین گفته شده است:

دژی است استوار و شهری پرآب که گرد آن را آب گرفته است و از یک سوی به خشکی راه دارد. تا خوارزم سه روز راه است و راه آن همه بازارهاست

در کتاب برهان نیز از دژ آن سخن به میان می‌آید و آن را دژی از دژهای خراسان می‌نامد.

در تاریخ جهان‌گشای جوینی آمده است که این شهر پس از یورش مغول در آب غرق شده است.

منابع

• واژه‌نامه دهخدا