شرق (روزنامه)

شَرق
نوع	روزنامه
قالب	بزرگ
صاحب امتیاز	مهدی رحمانیان
ناشر	گلریز
مدیر مسئول	مهدی رحمانیان
سردبیر	احمد غلامی
دفتر مرکزی	تهران، میدان آرژانتین
زبان	فارسی
بها	۱۰۰۰ تومان
وب‌گاه: روزانهٔ شرق

شرق (بنیان‌گذاری در ۱۳۸۲/ ۲۰۰۳) روزنامه‌ و وبگاهی خبری به زبان فارسی‌ و اصلاح‌گرا در ایران است که سراسری پخش می‌شود.

ساختار

فضای کلی رسانه‌های ما شهرت‌محور است، همان طور که تاریخ همواره تاریخ حاکمان بوده است. رسانه‌ها بیشتر زندگی عادی حاکمان را بیان کرده‌اند تا مردم عادی.

«

»

از مهدی رحمانیان

خود را «روزنامه سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، ورزشی صبح ایران» می‌شناساند. نخستین شمارهٔ آن در ۲ شهریور ۱۳۸۲ بود. ویژه‌نامه‌های استانی و مناسبتی بسیاری چاپ کرده است. گسترهٔ خبری آن سراسری و استانی است. دفتر آن در تهران است. مدیرمسئول آن مهدی رحمانیان است. آگهی می‌پذیرد. در صفحهٔ پایانی، کاریکاتور چاپ می‌کند و ستوی برای طنز دارد که معمولاً برپایهٔ مسائل بومی است.
معمولاً هر شماره‌اش ۲۰ صفحه در ۶ ستون است. صفحهٔ اولش کمتر با آگهی پُر می‌شود. گسترهٔ موضوعاتش گوناگون است و به زمینه‌های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی به‌طور ویژه می‌پردازد.
تحریریهٔ این روزنامه، تحریریهٔ سابق یکی از ضمیمه‌های روزنامه همشهری با نام «همشهری جهان» (همشهری دوم) بودند که با روی کار آمدن دومین دورهٔ شورای شهر تهران و انتخاب محمود احمدی‌نژاد به عنوان شهردار و تغییراتی که در مدیریت روزنامهٔ همشهری بوجود آمد مجبور به استعفاء شدند. مهدی رحمانیان در فرودین ۱۳۹۵، از جایگاه رسانه‌ها در ایران گفت، و شرق را نیز مثال زد:

در کشورهای دیگر، روزنامه‌نگارانی هستند که ۳۰سال در یک روزنامه حضور دارند، یک ستون ثابت در روزنامه دارند و آن ستون خوانندگان خاص خود را دارد. اما این شرایط در ایران وجود ندارد. ما در روزنامهٔ خود ستون‌نویسی نداریم که از آغاز روزنامهٔ شرق تا الان ستون‌نویس ثابت باشد. ما تا الان چهار تا پنج مرحله تغییر پرسنل داشته‌ایم که عمدهٔ آن ناخواسته بوده است. هر چند بعضی اوقات هم خود خواسته بوده است اما اصل و اساس آن ناخواسته است و این موضوع به پختگی و بلوغ نشریه آسیب می‌زند.

در رتبه‌بندی روزنامه‌های ایران بر پایخ عملکردشان در بازهٔ نیمه دوم ۱۳۹۴ توسط وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ روزنامهٔ شرق با ۶۸٬۸ امتیاز، رتبهٔ هشتم را داشت.

در اینترنت

تصویری از نمایه توییتر روزنامه شرق

روزنامه شرق از شهریور ۱۳۹۲ به عنوان اولین روزنامه ایرانی به توییتر پیوست و از مهر همان سال با انتشار مطالب روزنامه و اخبار روز در این شبکه اجتماعی فعالیت چشمگیری را آغاز کرد. حساب توییتر روزنامه شرق در فرودین ۱۳۹۳ رسماً از سوی توییتر تأیید شد. بیشتر خبرنگاران روزنامه شرق نیز به همراه مهدی رحمانیان، مدیر مسوول، این روزنامه در شبکه اجتماعی توییتر حضور و فعالیت دارند. بر اساس آمار شرکت خدمات‌دهنده اطلاعات آماری شبکه‌های اجتماعی سوشل‌بیکرز، توییتر روزنامه شرق در کمتر دو سال توانسته است در توییتر بیش از ۱۰۰ هزار دنبال‌کننده کسب کند و در میان ۲۰ حساب برتر توییترهای ایرانی از نظر تعداد دنبال‌کننده قرار بگیرد.

پیشینه

بازداری‌ها

کاریکاتور «قاعدهٔ دیگر بازی»

این روزنامه ۴ بار دور دوران فعالیت خود توقیف شد. اولین بار به مدت یک روز و در کنار روزنامه یاس نو پیش از برگزاری انتخابات مجلس هفتم و به دلیل پوشش دادن خبر مربوط به نامه اعتراضی نمایندگان مجلس ششم به رهبر انقلاب اسلامی پس از رد صلاحیت گسترده ایشان بود و همچنین پوشش دادن سخنان وکیل زهرا کاظمی در جریان دادگاه بود. پس از ارسال نامه‌ای به سعید مرتضوی و عذر خواهی از وی به دلیل انتشار نامه نمایندگان مجلس ششم، شرق توانست فعالیت خود را از سرگیرد. این روزنامه یک‌بار دیگر در تاریخ ۳۰ دی ۱۳۸۲ از سوی شعبهٔ ۶ دادسرای ویژهٔ کارکنان دولت توقیف و در تاریخ ۷ اسفند ۱۳۸۲ رفع توقیف شد و بار دوم در تاریخ ۲۰ شهریور ۱۳۸۵ مجدداً خبر توقیف آن انتشار یافت که علت آن چاپ یک کاریکاتور در صفحه پایانی شماره ۸۵۳ روز پنجشنبه ۱۶ شهریور ۱۳۸۵ عنوان شد. در این کاریکاتور تصویری از یک خر در برابر یک اسب در صفحه شطرنج کشیده شده بود. به گفته مقامات دور سرِ خر هاله نور کشیده شده و مقصود از آن محمود احمدی‌نژاد بوده است (احمدی‌نژاد قبل‌تر مدعی وجود هاله نور دور سر خود در مجمع عمومی سازمان ملل شده بود) پیش از توقیف دوم به شرق دستور داده شده بود که مدیر مسئول و سردبیر خود (محمد قوچانی) را تغییر دهد. تیم شرق پس از توقیف دوم و در آستانه انتخابات دور سوم شوراهای شهر و روستا، اقدام به استفاده از امتیاز روزنامه روزگار و انتشار مجدد آن گرفت. در حالیکه روزنامه‌های همشهری و جام جم نیز علی‌رغم آنکه مجوز اجتماعی دارند دارای صفحات و مطالب سیاسی هستند، وزارت ارشاد روزنامه روزگار را برای عدم انتشار هر گونه صفحه سیاسی تحت فشار قرار داده و در نهایت پس از انتشار ۳ شماره آن را توقیف کرد. این روزنامه مجدداً در تاریخ ۲۰ اسفند ۱۳۸۵ رفع توقیف شد. و پس از هشت ماه توقیف از سوی هیئت نظارت بر مطبوعات، انتشار مجدد خود را از روز دوشنبه ۲۴ اردیبهشت از سرگرفت. در دوره جدید انتشار روزنامه شرق، محمد قوچانی (سردبیر سابق) و محمد عطریانفر (رئیس سابق شورای سیاست گذاری) از آن جدا شدند و به همراه بخشی از تحریریه سابق شرق به روزنامه تازه رفع توقیف شده هم‌میهن به مدیر مسئولی غلامحسین کرباسچی رفتند. روزنامه شرق در ۱۵ مرداد ۱۳۸۶ بار دیگر به دستور هیئت نظارت بر مطبوعات توقیف شد. علت توقیف چاپ مصاحبه با ساقی قهرمان شاعر زن اعلام شد. شرق دوبار برای انتشار این مصاحبه بصورت غیرعمد، عذر خواهی کرد اما در نهایت توقیف گردید. رحمانیان گفت :"موردی در این مصاحبه پیدا نکردیم اما گفته می‌شود علت توقیف، چاپ این مصاحبه بوده است... هیچ انگیزه‌ای برای بازشدن دوبارهٔ شرق نداریم. مگر چند بار برای یک کار فرهنگی می‌توان سرمایه‌گذاری و هزینه کرد؟" توقیف شرق بعنوان حرفه‌ای‌ترین روزنامه ایران بازتاب‌هایی در رسانه‌های بین‌المللی داشت.

کاریکاتور چشم‌بندان در صفحه آخر روزنامه شرق مورخه چهارم مهر ۱۳۹۱.

روزنامه هم میهن نیز اندکی قبل از شرق توقیف شد. هیئت تحریریه هر دو روزنامه که تداوم انتشار روزنامه‌ای با مشی اصلاح طلبانه را در دوران احمدی‌نژاد غیرممکن می‌دیدند هفته نامه شهروند امروز را که نشریه‌ای با محدوده توزیع در اصفهان بود، در سطح کشور فعال کردند. سایت روزنامه شرق که تا پایان سال ۱۳۸۶ بعنوان یکی از منابع بزرگ فارسی بر روی شبکه در دسترس و قابل استفاده بود، از ابتدای سال ۱۳۸۷ تعطیل شد. مدیر مسئول شرق از یکی از اتهامات وارد شده توسط مدعی العموم که نشر اکاذیب بود تبرئه شد. در شهریور سال ۱۳۸۸، شعبه ۷۶ دادگاه کیفری استان تهران پس از رسیدگی به اتهامات رحمانیان مدیر مسئول روزنامه، او را مجرم شناخته ولی مستحق تخفیف در مجازات دانست. در این حکم روزنامه شرق رفع توقیف و مدیر مسئول آن به پرداخت یک میلیارد ریال جزای نقدی محکوم شد. سید محمود علیزاده طباطبایی وکیل این روزنامه خبر از انتشار مجدد این روزنامه را داد ولی زمان آن را اعلام نکرد. روزنامه شرق در تاریخ یکشنبه ۲۲ فروردین ۱۳۸۹ انتشار گسترده را با مدیر مسئولی مهدی رحمانیان و سردبیری احمد غلامی آغاز کرد. احمد غلامی بیان کرد که در دور جدید انتشار این روزنامه، بیشتر به مسایل اجتماعی و فرهنگی توجه خواهد شد.در دور جدید انتشار روزنامه شرق خدابخشی از روزنامه جدا شد و برناردعزراییلیان به عنوان مدیر بازرگانی شرق در کنار محمد امیر مظاهری هدایت بخش آگهی‌ها و تأمین مالی را بر عهده گرفت. در پنجم مهر ۱۳۹۱، روزنامهٔ شرق به دلیل انتشار کاریکاتوری از هادی حیدری با عنوان چشم‌بندان؛ برای چهارمین بار توقیف شد. این کاریکاتور که صفی از افراد را درحال چشم‌بند زدن به یکدیگر نشان می‌داد؛ بنا بر حکم هیئت نظارت بر مطبوعات ایران، «توهین‌آمیز علیه رزمندگان اسلام» خوانده شد و برای مهدی رحمانیان مدیرمسئول این روزنامه به دلیل انتشار آن قرار بازداشت صادر شد. این روزنامه، که بیش از سه ماه توسط هیئت نظارت بر مطبوعات توقیف شده بود، ۱۱ دی ۱۳۹۱، انتشار خود را در تهران از سر گرفت. هیئت نظارت بر مطبوعات ایران دلیل توقیف روزنامه شرق را انتشار کاریکاتوری اعلام کرده بود که از نظر این هیئت «توهین به ایثارگران» تلقی می‌شد، اما هیئت منصفه مطبوعات این اتهام را وارد ندانست. هیئت نظارت بر مطبوعات روزنامه شرق را در عدم رعایت مصوبه شورای عالی امنیت ملی مجرم شناخته بود، اما دادگاه در این مورد هم حکم تبرئه صادر کرده است.

دیدگاه‌ها دربارهٔ شرق

تفاوت‌ها اگر نوآورانه و اصیل باشد، فضای رفتارهای رسانه‌ای، هنجار و ارتباطات را پویا می‌کند. آیا «شرق» متفاوت و پایبند به اصالت و خلاقیتِ روزنامه‌نویسی در سپهر رسانه‌ای ماست؟ پاسخ من مثبت است.

«

»

از فریدون صدیقی

سیمین بهبهانی، عزت‌الله انتظامی، رضا کیانیان، هادی خانیکی، ضیاء موحد، صادق زیباکلام، سهیل محمودی، کریم ارغنده‌پور، جواد مجابی، ناصر فکوهی، احمد پورنجاتی و فریدون صدیقی ؛ شرق را ستوده‌اند یا گفته‌اند روزانه آن را می‌خوانند.
سیمین بهبهانی، شرق را یکی از خواندنی‌های دلخواه خود دانسته که پویایی آن را «امیدی برای فردا [آینده]» و «راهنمای بسیاری از هم‌میهنانم، از جمله خود من» خواند. ضیاء موحد هر مصاحبه‌اش با شرق را از «بهترین برخوردهای رسانه‌ای» با خودش نامید. صادق زیباکلام، ویژگی‌های شرق را «جلب اعتماد عمومی» «رعایت اخلاق و وجدان روزنامه‌نگاری» دانست و گفت:

بزرگ‌ترین دستاورد شرق آن است که خوانندگانش به کنار، حتی مخالفان و دشمنانش هم به‌درستی آنچه می‌نویسد، باور دارند و آشکار یا نهان، به آن استناد می‌کنند.

پیوند به بیرون

• وب‌گاه روزنامهٔ شرق
• روزنامه شرق در توییتر
• وب‌گاه قدیمی روزنامهٔ شرق - آرشیو تا شماره ۱۶۳۶ (۵ مهر ۱۳۹۱)
• روزنامه شرق؛ حکایت غم‌انگیز نسلی امیدوار - بی‌بی‌سی فارسی
• رفع توقیف روزنامه شرق پس از شش ماه
• پر فروش‌ترین شماره شرق که یکی از شبکه‌های ماهواره‌ای را نیز دچار اشتباه کرد و سنت دروغ سیزده را در نشریات ایران آغاز کرد. PDF