شهرستان خلیل‌آباد

شهرستان خلیل‌آباد
اطلاعات کلی
کشور	ایران
استان	خراسان رضوی
مرکز	خلیل‌آباد
سال شهرستان شدن	۱۳۸۲
مردم
جمعیت	۴۹،۱۱۱ نفر (۱۳۹۰)
شهرها
خلیل‌آباد، کندر
تعداد بخش‌ها
مرکزی، ششطراز

شهرستان خلیل‌آباد یکی از شهرستان‌های استان خراسان رضوی در شمال شرقی ایران است. مرکز این شهرستان شهر خلیل‌آباد می‌باشد. کندر دیگر شهر آن است. در سال ۱۳۸۵، شهرستان خلیل‌آباد تعداد ۴۵٬۰۰۸ نفر جمعیت داشته‌است.

خلیل آباد در بین دو شهرستان کاشمر و بردسکن واقع شده‌است، خلیل آباد در فاصله ۲۰ کیلومتری بردسکن و ۱۲ کیلومتری کاشمر واقع شده‌است. فاصله خلیل آباد تا مشهد از راه کاشمر ۲۴۰ کیلومتر می‌باشد.

شغل بیشتر مردم خلیل آباد کشاورزی است و محصول عمده در این شهرستان انگور می‌باشد، بیشتر مردم خلیل آباد محصول انگور خود را در جاهای مخصوصی که «کشمش خانه» نامیده می‌شود و باروش‌های سنتی به کشمش تبدیل می‌کنند و می‌فروشند.

در سال‌های اخیر کشت زعفران در منطقه خلیل آباد گسترش پیدا کرده‌است.

تاریخچه

حدود ۲۵۰ سال قبل خلیل خان فرزند جلیل بیگ از خاندان عرب میش مست قلعه‌ای به نام خودش بنا نهاد که بعدها خلیل آباد نام گرفت اما در حقیقت نام این سرزمین، خارزنج است که در کتب تاریخی و معتبر از آن بسیار نام برده شده‌است. شهر خارزنج در ناحیه شمالی شهر خلیل آباد فعلی واقع شده بود که در اثر زمین لرزه تخریب و ساکنانش در دشتهای جنوبی پراکنده و اقدام به ساخت آبادی‌های متعدد نمودند، سرانجام بدلیل وجود ناامنی‌های حاصل از حمله افغان‌ها و ترکمنها اقدام به ساخت قلعه معروف خلیل آباد نمودند و خلیل آباد مرکزیت یافت و بدین ترتیب مردم با این منطقه انس گرفته و هر روز بر جمعیت آن افزوده که در نهایت در سال ۱۳۴۳ به شهر و در سال۱۳۸۲ به شهرستان تبدیل شد.
براساس کتب تاریخی، پیشینه شهرستان به دوران زرتشت بر می‌گردد، به طوری که آثار وابنیه زرتشتیان در اطراف شهرستان به چشم می‌خورد. اما رونق علمی وفرهنگی آن به قرون سوم و چهارم هجری که به نام خارزنج معروف بوده باز می‌گردد .

از معروف‌ترین علما و بزرگان خارزنج می‌توان به احمد بن محمد خارزنجی صاحب کتاب تکلمه در لغت و یوسف بن حسن خارزنجی از فضلای زمان خود اشاره کرد. از دیگر شخصیتهای تاریخی این شهرستان عمیدالملک کندری وزیر دربار سلجوقیان (طغرل) است که از شخصیتهای مهم و سرنوشت ساز در تاریخ ایران به شمار می‌رود.

مشخصات جغرافیایی شهرستان خلیل آباد

شهرستان خلیل‌آباد در ۵۸ درجه و ۱۷ دقیقه طولی شرقی از نصف النهار مبدأ و ۳۵ درجه و ۱۵ دقیقه عرضی شمالی از خط استوا و ارتفاع ۹۷۵ متری از سطح دریا قرار دارد. شهرستان خلیل آباد در فاصله ۲۴۰ کیلومتری جنوب غربی مشهد واقع گردیده که از شمال به بخش کوهسرخ شهرستان کاشمر و از جنوب به بخش بجستان شهرستان گناباد و از شرق به شهرستان کاشمر و از غرب به شهرستان بردسکن محدود شده و دارای دو بخش مرکزی و ششطراز و چهار دهستان و وسعتی بالغ بر ۵/۱۷۶۷ کیلومترمربع و دارای آب و هوای نسبتاً کویری و خشک بوده و درجه حرارت در بعضی اوقات در تابستان به ۴۵ درجه سانتی گراد و در زمستان به ۱۰- درجه می‌رسد.

جاذبه‌های گردشگری شهرستان خلیل آباد :

• مزار امامزاده هادی شوراب

شوراب نام روستای کوچکی از توابع خلیل آباد است که در ۵۰ کیلومتری خلیل آباد قرار دارد. این روستا با جمعیتی حدود ۱۰۰ نفر آخرین روستای کویری جنوب غرب خلیل آباد محسوب می‌شود. مردمان خونگرم، مهمان دوست، پر تلاش و با ایمان، مشخصه‌های خوبی برای اهالی این روستا است. وجود زیارتگاه امام زاده هادی (ع) در روستای شوراب باعث شهرت این منطقه شده است. این زیارتگاه در طول سال به طور عموم و ایام خاص، به صورت ویژه از وجود زائران شیفهٔ اهل بیت استقبال می‌کند و حاجات و نیازهای سائلین خود را برآورده می‌کند. در آستانهٔ ورود به روستا گنبد زیبای امام زاده از دور نمایان می‌شود و دل‌های عاشق را به سوی خود فرا می‌خواند. امام زاده هادی (ع) منسوب به نوادگان موسی بن جعفر (ع) می‌باشند.

مزار امامزاده قاسم ارغا

* مزار میرآباد روستای میراباد با حدود ۱۹۰ خانوار جمعیت، در مراسم مختلف مذهبی و معنوی در جوار امام زاده سید حسن مجالسی بر پا می‌کنند. این بقعهٔ متبرکه مورد توجه مردم زیادی از شهرستان‌ها و روستایهای اطراف آن قرار دارد و نذور بسیاری را به این بقعه اختصاص می‌دهند.

* مزار بی بی حور و بی بی نور جابوز زیارتگاه بی بی حور و بی بی نور در روستای جابوز از توابع خلیل آباد قرار دارد. جابوز با ۱۰۰۰ خانوار و جمعیتی حدود ۴۵۰۰ نفر یکی از روستای مهم منطقه است. معصوم زادگان بی بی حور و بی بی نور منسوب به موسی بن جعفر (ع) و از نوادگان این امام همام محسوب می‌شوند. این زیارتگاه مورد توجه و عنایت مردم روستای جابوز و روستاهای اطراف خلیل آباد و شهرستان‌های هم جوار قرار دارد و از راه‌های دور و نزدیک جهت زیارت و ارادت، گره گشایی و حل مشکلات قدم به آستانهٔ مقدس این دو بزرگوار می‌گذارند.

• مزار و انبارخانه مهدی آباد
• مسجدجامع خلیل آباد
• قدمگاه دهنو
• آبگرم معدنی خلیل آباد و مسیر رودخانه خارزنج و تفرجگاههایی که در این مسیر قرار گرفته‌است.
• هفت آسیاب (آسیاب آبی) در مسیر رودخانه خارزنج.
• معماری سنتی موجود در منطقه شامل:
• مسجد جامع شهر خلیل آباد
• منازل قدیمی در مرکز شهرستان و روستاهای اطراف.
• قلعه کندر
• قلعه خان سعدالدین
• یخدان گلی
• قلعه بزنجرد
• حمام قدیمی خلیل آباد (حمام آقا)
• حوض ۴۰ پایه کندر
• حوض انبارهای خلیل آباد و روستاها
• باغ رئیسی
• بند شاهی بر روی رودخانه ششطراز
• پارک جنگی شمال شهر خلیل آباد
• اردوگاه استانی شهید جعفریان
• آب گرم خلیل آباد

منابع

شهرستان خلیل آباد