چپ (گرایش سیاسی)

بخشی از سلسله مقاله‌های سیاسی
حزب
طیف سیاسی
پساچپ ‏(en)‏ فوق‌چپ ‏(en)‏ چپ تندرو ‏(en)‏ چپ چپ میانه‌رو ‏(en)‏ مرکزگرایی ‏(en)‏/مرکزگرایی رادیکال ‏(en)‏ راست میانه‌رو ‏(en)‏ راست راست تندرو ‏(en)‏/راست رادیکال: ایالات متحده ‏(en)‏ - اروپا ‏(en)‏
مواضع‌نامه
افراط‌گرایی ‏(en)‏ رادیکالیسم ‏(en)‏ رفراندوم‌گرایی ‏(en)‏ میانه‌روی سیاست‌های همتاگرایی ‏(en)‏ محافظه‌کاری ارتجاع بنیادگرایی
نظام حزبی
غیرحزبی نظام تک‌حزبی حزب حاکم نظام دوحزبی چندحزبی
ائتلاف
پارلمان معلق ‏(en)‏ اعتماد و تدارک ‏(en)‏ دولت اقلیت ‏(en)‏ ائتلاف رنگین‌کمانی ائتلاف بزرگ ‏(en)‏ دولت متحد ملی ‏(en)‏ دولت اکثریت ‏(en)‏
فهرست‌ها
احزاب سیاسی برپابه کشور ‏(en)‏ احزاب سیاسی برپایه الگوی جغرافیای ایالات متحده ‏(en)‏ فهرست ایدئولوژی‌های سیاسی
درگاه سیاست ‏(en)‏

چپ یا چپ‌گرا در ادبیات سیاسی، به مواضعی اطلاق می‌شود که خواهان تغییرات تدریجی یا رادیکال در جهت ایجاد برابری در توزیع ثروت و قدرت هستند. چپ در ادبیات سیاسی معاصر غرب معمولاً به معنی سوسیال لیبرال یا سوسیالیست به کار می‌رود. و در برابر راست (گرایش سیاسی) قرار می‌گیرد.

این اصطلاح هم‌چنین برای توصیف سوسیال دموکراسی و بیش‌تر اشکال آنارشیسم استفاده می‌شود.

ریشه نام‌گذاری

ریشهٔ این اصطلاح به انقلاب فرانسه بازمی‌گردد؛ کسانی که در سمت چپ پارلمان می‌نشستند، مخالف سلسله مراتب سنتی قدرت بودند و از اصلاحات رادیکال پشتیبانی می‌کردند.

اصول کلی در گرایش چپ

در ادبیات سیاسی غالباً چپها شامل نیروهای انقلابی و خواهان دگرگونی‌های سریع اساسی بوده‌اند که به برقراری عدالت اقتصادی، برابری، تأکید بر انترناسیونالیسم ضد استعماری و بهره‌گیری از روشهای انقلابی مشهورند و خواهان نظارت دولت بر اقتصاد و مبارزه با سودجویی سرمایه‌داری بوده‌اند.

گروه‌های چپ‌گرا خواستار برابری افراد در حقوق سیاسی و حقوق اقتصادی و طرفدار دخالت دولت در امور اقتصادی به نفع عموم مردم می‌باشند. ازنظر چپ‌گرایان قدرت و منافع باید به‌طور مساوی میان مردم تقسیم شود. به‌طور مثال طرفداری از عدالت اقتصادی، برابری، تأکید بر انترناسیونالیسم ضد استعماری و مبارزه با سودجویی سرمایه‌داری از خصایص چپ است؛ بنابراین نظام‌های کمونیستی و پوپولیستی و نظام‌های سوسیال‌دموکراسی اسکاندیناوی چپی هستند. گروه‌های چپ، اعتقاد به مسئولیت دولت در مورد تأمین رفاه مردم، اعتقاد به برابری و نفی امتیازات طبقاتی و اشرافی و باور به عدالت اجتماعی، طرفداری از توده‌های محروم، رد احترام به سنت و نفی حجیت سنت دارند؛ بنابراین عنوان چپ به گروه کثیری از کمونیست‌ها و سوسیالیست‌ها و نیز احزاب گوناگون از حزب کمونیست مائو در چین گرفته تا حزب سوسیال‌دمکرات جمهوری فدرال آلمان اطلاق شده است.

چپ و مذهب

از آنجایی که جناح چپ در واکنش به سلطه سیاسی کلیسا و تصمیم‌گیری‌های تک‌بعدی‌گرایانهٔ آن در قرون وسطی در اروپا بوجود آمده است، چپی‌ها از آغاز با دخالت مذهب در امور سیاسی مخالف بودند. سوسیال داروینیسم با اعتقاد به قانون انتخاب طبیعی (نظریهٔ چارلز داروین) در علم زیست‌شناسی و ژنتیک، آن را به جوامع مختلف تعمیم داده، و معتقدند این نظریه به جریان‌دهی فکری جامعه‌شناختی کمک خواهد کرد. درحالی که از قانون بقا نیز در توجیه ظلم نژادی، استثمار فقرا و ستم فرهنگی قدرتمندان استفاده می‌شود. از نظر آنها مثالی برای این استدلال، برده‌داری و بی‌عدالتی‌های اجتماعی است. کشاکش بین راست و چپ سیاسی، مسائل مربوط به مجازات اعدام و قانون «چشم برای چشم» است که با مخالفت شدید چپ روبروست، و بر خلاف نظر مذهب، احزاب و جناح‌های چپ سقط جنین را حق قانونی و مطلق زنان می‌دانند.

جستارهای وابسته

• راست (گرایش سیاسی)
• مارکسیسم
• لنینیسم
• مائوئیسم
• کمونیسم
• حزب توده ایران
• جمهوری دمکراتیک آلمان
• اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی

پانویس

• Herbert Spencer: "Progess: Its Law and Causes"، The Westminster Review، Vol 67 (آوریل ۱۸۵۷)، pp 445–447، ۴۵۱، ۴۵۴–۴۵۶، ۴۶۴–۶۵

پیوند به بیرون

• Social Darwinism: Linking Evolutionary Thought to Social Theory by Peter Dickens
• Social Darwinism in European and American Thought، 1860-1945: Nature As Model and Nature As Threat Mike Hawkins
• Church and State، Religion and Politics by Kenneth Cauthen