منجزی

مُنجزی، طایفه‌ای بزرگ از ایل بختیاری شاخه هفت لنگ و از باب بهداروند یا بختیاروند می‌باشد.

قسمت عمده این طایفه در استان‌های اصفهان، چهارمحال بختیاری و خوزستان زندگی می‌کنند.

تیره‌های طایفه منجزی

طایفه منجزی دارای ۹ تیره می‌باشد که عبارتند از:

۱. رَوا

۲. لَوخَرده (لبخورده)

۳. بُولسِنی (ابوالحسنی)

۴. نیمُرچه (نیم بُنیچه)

۵. لَم لُمی

۶. تاجنالایی (تاج الدین عبداللهی)

۷. هَلیلی

۸. مَلامِدی (مال احمدی)

• از سرنوشت یک تیره از طایفه منجزی اطلاع دقیقی در دست نیست که بنا به نقل قول معمرین و بزرگان بختیاری، عدّه‌ای از آنها در منطقه آلونی و مال خلیفه از توابع شهرستان فلارد و خانمیرزا واقع در بخش سه دهستان جانکی از توابع استان چهارمحال بختیاری و عدّه‌ای نیز در منطقه دشت ارژن واقع در جنوب استان فارس ساکن بوده و جماعتی از آنها نیز پس از فتح قندهار و حمله به شهر دهلی هندوستان در رکاب سردار بزرگ «حاتم خان منجزی» به همراه نادرشاه افشار به کشمیر هندوستان رفته و در همان‌جا ساکن شدند.

همچنان که دیتر امان محقق و پژوهشگر آلمانی می‌نویسد:

بعد از حمله به قندهار و فتح دهلی هندوستان در سال ۱۱۵۲ هجری قمری (۱۷۴۰ میلادی)، حاتم خان از طایفه منجزی [یکی از فرماندهان بختیاری‌ها در حمله به قندهار و دهلی] به سمت والی کشمیر هند منصوب شد و حدود ۷۵۰ خانوار از طایفه او در کنار طایفه میان خیل، ۷۰۰ تا ۸۰۰ خانوار در دَرن بند و ۵۰۰ خانوار در مَرخا ساکن شدند. از این جماعت، خانوارهای بسیاری بعد از مرگ نادرشاه افشار به موطن قبلی خویش مراجعت کردند.

اتحاد (کنفدراسیون) متشکّل از ۶ تیره از طایفه منجزی بختیاروند (لَو خَرده، رَوا، بُولسنی، نیم بُنیچه، لَم لُمی و تاجنالایی) را اصطلاحاً «رَمُـوری» می‌نامند. «سواران ورزیده و تفنگچیان چیره‌دست رَمُـوری» در طول تاریخ به شجاعت و جنگاوری شهره خاص و عام بوده‌اند.

مشاهیر طایفه منجزی

حاتم خان منجزی، یکی از سرداران سپاه ایران در فتح قندهار و فتح دهلی در زمان نادرشاه افشار که ۲۵ سال با شکوه و اقتدار بر ایالت کشمیر هندوستان حکومت کرد.

ابوالفتح خان منجزی که بنا به قول "رستم الحکما" در کتاب "رستم التواریخ" از نوادگان شیخ زاهد گیلانی بوده و یکی از سه سردار بزرگی که پس از قتل نادرشاه افشار به همراه علیمردان خان محمودصالح چهارلنگ و کریم خان زند پیمان معروف به "اتحاد سه خان لر" را برای اداره ایران بستند.

اسدالله خان منجزی به اتفاق پسران دلیرش بنام‌های عزیزخان منجزی و تَمبُرخان منجزی و به همراه چابکسواران وَرزیده و تفنگچیان زُبده طایفه منجزی (معروف به سواران و تفنگچیان رَمُـوری) در جنگ کُلُنچی به رهبری اسدخان بهداروند (معروف به اسدخان شیرکُش یا شاه اسد بهداروند) در سال ۱۲۲۷ هجری قمری (۱۸۱۲ میلادی) علیه فتحعلی شاه قاجار و قوای فرانسوی، رشادت‌های بی نظیری از خود بر جای گذاشتند.

نامدارخان منجزی در سال ۱۲۵۷ هجری قمری (۱۸۴۰ میلادی) به همراه یک تیپ از بزرگان ایل بهداروند (از دو طایفه علاءالدّین وند و منجزی) معروف به تیپ سوار بهداروند در یک توطئه از پیش طراحی شده در واقعه سرآستون و زیرآستون به قتل رسید. نامدارخان در شجاعت، شهامت و جوانمردی بی نظیر بود.

لیارد انگلیسی در کتاب خود چنین گفته‌است:

«یلی چون نامدارخان ندیدم، دلاوری بود با هیبتی سهمگین. وقتی که با او سلام و احوالپرسی کردم و برای احترام دستم را در دستش گذاشتم، انگار انگشتانم داشتند از جا درمی آمدند... !»

لیارد همچنین می‌نویسد: «نامدارخان تنها خان بختیاری بود که مردم به او منصب خانی دادند، نه حکومت».

سردار ظفر می‌گوید:

چهار نفر در بختیاری بودند که نام‌آور و یگانه زمان خویش بودند: اوّل نامدارخان منجزی بختیاروند، دوّم آعلیداد خدرسُـرخ، سوّم آنادعلی راکی و چهارم مُلّاعالی احمدخسروی.

برخی از مهمترین شخصیت‌های طایفه منجزی عبارتند از:

حاتم خان منجزی (سردار بزرگ سپاه نادرشاه افشار در حمله به قندهار و فتح دهلی - والی کشمیر)، آشیخ منجزی و آمَندنی منجزی (دو تن از دلاورمردان بزرگ سپاه بختیاری در حمله به قندهار و فتح دهلی)، اسدالله خان منجزی (ایلخان بزرگ منجزی)، عزیزخان منجزی و تَمبُرخان منجزی (دو تن از جنگجویان شجاع نبرد کُلُنچی)، نامدارخان منجزی (ایلخان دلیر منجزی)، محمّدحسین خان منجزی، محمّدحسن خان منجزی، آحسین منجزی (معروف به آحسین قَمه طلا یا آحسین شمشیر شُل)، آشهباز منجزی (معروف به آشهواز حَیسه سوار)، آشنبه منجزی (پرچمدار سپاه مشروطه)، نجفقلی خان منجزی و مرادخان منجزی و عارف خان منجزی (شهدای جنگ مشروطیت که در حرم شاه عبدالعظیم شهر ری به خاک سپرده شده‌اند).

محل سکونت

تا سال ۱۳۰۰ هجری قمری (۱۸۸۳ میلادی)، محل اسکان ییلاقی تیره‌های ۹ گانه طایفه منجزی مناطق بیرگان، شهریاری و کُلُنچی از توابع شهرستان کوهرنگ و روستاهای فیل آباد و عیسی آباد، از توابع شهرستان فارسان و شهر سورشجان از بخش‌های شهرستان شهرکرد که فامیل حیدری و نوادگان حیدر منجزی می‌باشند و بخشی از تیره «مال احمدی» در بخش فلارد از توابع شهرستان لردگان در استان چهارمحال و بختیاری بوده‌است. امّا در این سال، بخشی از طایفه «منجزی» که اغلب از تیره «رَوا» بودند به همراه سهراب خان بهداروند به منطقه سردآب و بزآب از توابع شهرستان فریدونشهر در استان اصفهان کوچ نمودند و با کمک چابکسواران وَرزیده و تفنگچیان زُبده «منجزی» مؤفق به تصرّف این منطقه شده و در آنجا ساکن گردیدند.

محل اسکان ییلاقی تیره‌های ۹ گانه طایفه منجزی در استانهای چهارمحال و بختیاری (بیرگان، شهریاری، بید امین و کُلُنچی) و اصفهان (سردآب و بُزآب فریدونشهر) و محل اسکان گرمسیری آنها در استان خوزستان (هفت شهیدان، توگاه، جهانگیری، علمداری، گلزاری، رگ هلیل، آب ماهیک، عقیلی، شُعیبیه، ماهور، چهاربیشه، بهبید و درخزینه) می‌باشد.

درحال حاضر، بخش عمده‌ای از افراد طایفه منجزی در شهرهای تهران، کرج، اهواز، مسجدسلیمان، شوشتر، لالی، اصفهان، شاهین شهر، نجف آباد، امیرآباد، یزدانشهر، ویلاشهر، زرین شهر، فولادشهر، فارسان، سورشجان، فلارد و خانمیرزا ساکن می‌باشند.

منابع

• حسین ابراهیمی ناغانی. «اسامی طوایف و شعب ایل بختیاری». وب‌گاه انسان‌شناسی و فرهنگ، ۲ اسفند ۱۳۸۸. 
• تاریخ بختیاری، سردار اسعد بختیاری.
• یادداشت‌ها و خاطرات، سردار ظفر بختیاری.
• بختیاری، اوژن. تاریخ بختیاری.
• امان، دیتر. بختیاری‌ها: عشایر کوه نشین ایرانی در پویه تاریخ.