محمدکاظم کاظمی

محمد کاظم کاظمی شاعر برجسته افغان

محمدکاظم کاظمی
زاده	۱۰ ژانویهٔ ۱۹۶۸(1968-01-10) هرات، افغانستان
شغل	شاعر، مولف، منتقد ادبی، ویراستار

محمدکاظم کاظمی شاعر و نویسنده افغانستانی، در سال ۱۳۴۶ خورشیدی در شهر هرات افغانستان چشم به جهان گشود.

در سال ۱۳۵۴ به کابل کوچ کرد و تا سال آخر دبیرستان در کابل درس خواند. در سال ۱۳۶۳ به ایران آمد و پس از اتمام دوره دبیرستان، کارشناسی خود را رشتهٔ مهندسی عمران از دانشگاه فردوسی مشهد گرفت. از سال ۱۳۶۵ به فعالیت‌های ادبی آغاز کرد و آن را در دههٔ هفتاد ادامه داد. انتشار مثنوی «بازگشت» او در فروردین ۱۳۷۰ مایه شهرت او شد.

او علاوه بر سرایش شعر، در زمینه‌های آموزش شعر، برگزاری محافل انجمنهای ادبی مهاجرین افغان در ایران، انتشار نقدها و مقالاتی در مطبوعات، تألیف و ویرایش کتابهایی در زمینه زبان و ادبیات فارسی فعالیت کرده است. عضویت در هیئت تحریر فصلنامه‌های «در دری» و «خط سوم» و عضویت در مؤسسه فرهنگی در دری از دیگر فعالیتهای او بوده است.

فعالیتهای ادبی و فرهنگی

• عضویت در گروه شعر حوزۀ هنری مشهد (۱۳۶۷ تا اواسط دهۀ هفتاد)
• عضویت در انجمن شاعران انقلاب اسلامی افغانستان (۱۳۶۹ تا اواسط دهۀ هفتاد)
• مسئولیت دفتر هنر و ادبیات افغانستان (۱۳۶۹ تا ۱۳۷۵)
• همکاری با سرویس هنر و ادبیات روزنامۀ قدس و مسئولیت صفحۀ ادب این روزنامه (اواسط دهۀ هفتاد)
• همکاری با کانون شاعران و نویسندگان آموزش و پرورش خراسان
• عضویت در هیئت تحریر فصلنامۀ در دری و سپس خط سوم (از ۱۳۷۶ تا کنون).
• عضویت در هیئت تحریر نشریه‌های هری و نینوا (اواخر دهۀ هفتاد)
• عضویت در فرهنگستان زبان و ادب فارسی (دهۀ نود)
• مسئولیت جلسۀ نقد و پژوهش شعر حوزۀ هنری خراسان رضوی (از ۱۳۹۱ تا کنون)
• مسئولیت جلسۀ شعر آفتابگردان‌ها در مشهد (از ۱۳۹۲ تا کنون)
• داوری بعضی مسابقات و جشنواره‌های شعر در سال‌های گوناگون

نمونه شعر

مریز آبروی سرازیر ما را		به ما بازده نان و انجیر ما را
خدایا اگر دستبند تجمّل		نمی‌بست دست کمانگیر ما را
کسی تا قیامت نمی‌کرد پیدا		از آن گوشهٔ کهکشان تیر ما را
ولی خسته بودیم و یاران همدل		به نانی گرفتند شمشیر ما را
ولی خسته بودیم و می‌برد توفان		تمام شکوه اساطیر ما را
طلا را که مس کرد، دیگر ندانم		چه خاصیتی بود اکسیر ما را

• بخشی از شعر بازگشت:

غروب در نفس گرم جاده خواهم رفت		پیاده آمده بودم، پیاده خواهم رفت
طلسم غربتم امشب شکسته خواهد شد		و سفره‌ای که تهی بود، بسته خواهدشد
و در حوالی شبهای عید، همسایه		صدای گریه نخواهی شنید، همسایه
همان غریبه که قلک نداشت، خواهد رفت		و کودکی که عروسک نداشت، خواهد رفت

• مسافر

و آتش چنان سوخت بال وپرت را		که حتی ندیدیم خاکسترت را
به دنبال دفترچه خاطراتت		دلم گشت هر گوشهٔ سنگرت را
و پیدا نکردم در آن کنج غربت		به جز آخرین صفحه دفترت را
همان دستمالی که پیچیده بودی		در آن مهر و تسبیح و انگشترت را
همان دستمالی که یک روز بستی		به آن زخم بازوی هم سنگرت را
همان دستمالی که پولک نشان شد		و پوشید اسرار چشم ترت را
سحرگاه رفتن زدی با لطافت		به پیشانی ام بوسهٔ آخرت را
و با غربتی کهنه تنها نهادی		مرا آخرین پارهٔ پیکرت را
و تا حال می‌سوزم از یاد روزی		که تشیع کردم تن بی سرت را
کجا می‌روی ای مسافر، درنگی		ببر با خودت پارهٔ دیگرت را

• شعر «مسافر» او در کتاب ادبیات فارسی سال دوم دبیرستان در ایران به چاپ رسیده است.

آثار

• پیاده آمده بودم: مجموعه شعر، چاپ سوم، سوره مهر، تهران، ۱۳۸۸،
• روزنه: مجموعه آموزشی شعر (چاپ چهارم، سپیده‌باوران، مشهد ۱۳۹۱)،
• شعر پارسی (چاپ اول، ضریح آفتاب، مشهد، ۱۳۷۹)،
• کلید در باز: رهیافتهایی در شعر بیدل، (چاپ اول، سوره مهر، تهران، ۱۳۸۷)،
• همزبانی و بی‌زبانی، (چاپ اول، انتشارات عرفان، تهران، ۱۳۸۲)،
• رصد صبح: خوانش و نقد شعر جوان امروز، (چاپ دوم، سوره مهر، تهران، ۱۳۹۰)،
• قصهٔ سنگ و خشت (گزیده شعر)، (چاپ ششم، کتاب نیستان، تهران، ۱۳۹۰)
• کفران (گزیده اشعار)، چاپ دوم، نشر تکا، تهران، ۱۳۸۸.
• گزیدهٔ غزلیات بیدل، (چاپ دوم، عرفان، تهران، ۱۳۸۸)،
• قند پارسی، چاپ اول، عرفان، تهران، ۱۳۹۰.
• مرقع صدرنگ: صد رباعی از بیدل (چاپ دوم، سپیده‌باوران، مشهد، ۱۳۹۰)
• ده شاعر انقلاب (چاپ اول، سوره مهر، تهران، ۱۳۹۰
• شمشیر و جغرافیا: مجموعه شعر (چاپ نخست، سپیده‌باوران، مشهد ۱۳۹۲)

علاوه بر اینها می‌توان از گردآوری دیوان خلیل‌الله خلیلی و ویراستاری کتابهایی چون افغانستان در پنج قرن اخیر میر محمدصدیق فرهنگ، نقد بیدل صلاح‌الدین سلجوقی، آثار هرات خلیل‌الله خلیلی، اخلاق نیکوماخوس صلاح‌الدین سلجوقی، تجلی خدا در آفاق و انفس صلاح‌الدین سلجوقی، افغانستان در قرن بیستم ظاهر طنین، هزاره‌ها حسن پولادی و شناسنامه افغانستان بصیراحمد دولت‌آبادی نام برد.

کتاب ها

• شعر مقاومت افغانستان، (گردآوری، با همکاری محمدآصف رحمانی)، تهران، حوزۀ هنری سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۶۹
• صبح در زنجیر (حاصل مسابقۀ ادبی صبح در زنجیر)، حوزۀ هنری سازمان تبلیغات اسلامی، تهران، ۱۳۷۰
• پیاده آمده‌بودم...، مجموعه شعر؛ حوزۀ هنری، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۰؛ چاپ دوم، ۱۳۷۵؛ چاپ سوم، ۱۳۸۸؛ چاپ چهارم، ۱۳۹۱.
• روزنه، مجموعۀ آموزشی شعر؛ ضریح آفتاب، مشهد، چاپ اول، ۱۳۷۷؛ چاپ دوم، ۱۳۸۶؛ چاپ سوم، ۱۳۸۹؛ چاپ چهارم، ۱۳۹۰.
• گزیدۀ ادبیات معاصر، مجموعه شعر ۴۹؛ کتاب نیستان، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۸؛ چاپ دوم، ۱۳۸۰.
• شعر پارسی؛ ضریح آفتاب، مشهد، ۱۳۷۹.
• همزبانی و بی‌زبانی؛ عرفان، تهران، چاپ اول، ۱۳۸۲؛ چاپ دوم، ۱۳۹۰.
• قصۀ سنگ و خشت، مجموعه شعر؛ کتاب نیستان، تهران، چاپ اول و دوم، ۱۳۸۳؛ چاپ سوم، ۱۳۸۴؛ چاپ چهارم، ۱۳۸۶؛ چاپ پنجم، ۱۳۸۸؛ چاپ ششم، ۱۳۹۰.
• گزیدۀ غزلیات بیدل؛ عرفان، تهران، چاپ اول، ۱۳۸۶؛ چاپ دوم، ۱۳۸۸؛ چاپ سوم، ۱۳۹۱.
• کلید درِ باز، رهیافتهایی در شعر بیدل؛ سوره مهر، تهران، چاپ اول، ۱۳۸۷؛ چاپ دوم، ۱۳۹۳.
• رصدِ صبح، خوانش و نقد شعر جوان امروز؛ سوره مهر، تهران، چاپ اول، ۱۳۸۷؛ چاپ دوم، ۱۳۹۰.
• کفران، گزیدۀ اشعار محمدکاظم کاظمی، نشر تکا، تهران، چاپ اول و دوم، ۱۳۸۸. ]
• مرقّع صدرنگ، صد رباعی از بیدل، سپیده‌باوران، مشهد، چاپ اول، ۱۳۸۸؛ چاپ دوم، ۱۳۹۰.
• این قند پارسی، فارسی دری در افغانستان امروز، عرفان، تهران، چاپ اول، ۱۳۸۹.
• ده شاعر انقلاب، سوره مهر، تهران، چاپ اول، ۱۳۹۰؛ چاپ دوم، ۱۳۹۰.
• گزیدۀ دیوان بیدل، به‌نشر، چاپ اول، ۱۳۹۲.
• شمشیر و جغرافیا، مجموعه شعر؛ سپیده‌باوران، چاپ اول، ۱۳۹۲؛ چاپ دوم، ۱۳۹۳.
• و دارای مقالاتی در فصلنامۀ درّ دری، مجلۀ شعر، مجلۀ سوره و... ]

منابع

• کتاب نیوز
• وب‌گاه فردا
• نشریهٔ آفتاب