منوچهری دامغانی
اَبوالنَّجم احمَدبن قوصبن احمد منوچهری دامغانی (در گذشته بهسال ۴۳۲ هجری) معروف به منوچهری شاعر ایرانی سده پنجم هجری اهل دامغان بود. او را شاعر طبیعت خواندهاند.
هرچند منوچهری اولین سراینده ایرانی نیست که از سرایندگان عرب متاثر شده است، با وجود این، شاید در میان سرایندگان فارسی زبان پیش از خود یا معاصرانش هیچ کس به اندازه او از ادبیات عرب تأثیر نپذیرفته باشد.[۱]
محتویات
زندگی[ویرایش]
کودکی و جوانی منوچهری در دامغان به تحصیل عربی گذشت، تا این که به خدمت منوچهر قابوس زیاری در طبرستان رسید. پس از مرگ منوچهر قابوس، منوچهری به ری رفت و به خدمت طاهر دبیر رسید که از طرف سلطان مسعود غزنوی در آنجا فرمانروایی داشت. وی از آنجا به دربار غزنه راه یافته، و به ستایشگری سلطان مسعود غزنوی مشغول شد. منوچهری برای جلب حمایت عنصری قصیدهای به نام «لغز شمع» سرود و در آن عنصری را ستایش کرد. در سال ۴۳۲ هجری قمری، منوچهری در حالی که سی و چهار سال داشت درگذشت.
موضوع و قالب شعری[ویرایش]
بیشتر شعرهای او دربارهٔ طبیعت است. منوچهری علاوه بر آشنایی به زبان عربی، از دانشهایی چون نحو، پزشکی، ستارهشناسی، و موسیقی آگاهی داشت، و در شعر خود از واژههای خاص این دانشها بهره میبرد. دیوان منوچهری مشتمل بر اشعاری است که در قالب غزل، قصیده، مسمط، قطعه، و ترکیببند سروده شده و موضوعاتی چون ستایش، وصف، و خمریه را در بر میگیرد. منوچهری قالب مسمط را برای نخستین بار در شعر پارسی پدید آورده است. اشعار او معمولاً در دو سبک میباشد. یا تغزل و اشعاری که به جوانی او هنگام شاعری باز میگردد و دیگری مدح و ستایش سلاطین و بزرگان زمانه که از رسوم معمول شاعری آن زمان بوده است. در اشعار او مفردات و اصطلاحات عربی بسیار دیده میشود که توانایی او در ادبیات عرب را منعکس میسازد.
به کارگیری واژهها و اصطلاحات عربی، حتی واژههای غریب و نامانوس، اشاره به نام نزدیک به سی سراینده عرب در دیوان او، اشاره به مطالعه و حفظ دیوانهای سرایندگان عرب، بهرهگیری از اسلوب و درونمایه سرودههای عربی، برخی از مصادیق این توجه بهشمار میآیند. مقالهای که در حوزه ادبیات تطبیقی و با هدف بررسی میزان تأثیرپذیری منوچهری دامغانی از معلقه امرؤالقیس انجام شده است بیانگر تأثیرپذیری منوچهری دامغانی در دو چامه خود از معلقه امرؤالقیس در محور عمودی و موتیف است. علیرغم این موارد، در محور افقی ابتکار و استقلال عمل منوچهری، بویژه در زمینه توصیفات کاملاً به چشم میخورد.[۲]
نمونهٔ اشعار[ویرایش]
خیزید و خز آرید که هنگام خزانست | باد خنک از جانب خوارزم وزانست | |
آن برگ رزان بین که برآن شاخ رزانست | گویی به مثل پیرهن رنگرزانست | |
دهقان به تعجّب سر انگشت گزانست | کاندر چمن و باغ نه گل ماند و نه گلنار |
وضعیت تصحیح و ویرایش دیوان منوچهری[ویرایش]
در سال ۱۳۲۶ دیوان منوچهری دامغانی توسط محمد دبیرسیاقی منتشر شد که آخرین تجدید نظر وی از این دیوان در سال ۱۳۸۷ به وسیلهٔ انتشارات زوّار چاپ شدهاست.[۳]تصحیح دیگری توسط برات زنجانی توسط مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران در سال ۱۳۸۷ چاپ شد.[۴]در سال ۱۳۹۳ دیوان منوچهری دامغانی به تصحیح حبیب یغمایی و به کوشش سید علی آل داود از سوی بنیاد موقوفات محمود افشار منتشر شدهاست.[۵]
پانویس[ویرایش]
- ↑ الکک، ویکتور. (۱۹۸۶). تأثیر فرهنگ عرب در اشعار منوچهری دامغانی، بیروت: دارالمشرق.
- ↑ الکک، ویکتور. (۱۹۸۶).
- ↑ سایت خانهٔ کتاب دیوان منوچهری دامغانی، تصحیح محمد دبیرسیاقی
- ↑ سایت خانهٔ کتاب دیوان منوچهری دامغانی، تصحیح برات زنجانی
- ↑ سایت خانهٔ کتاب دیوان منوچهری دامغانی، تصحیح حبیب یغمایی، مقدمه سیدعلی آل داود
منابع[ویرایش]
- معرفی کتاب دیوان منوچهری دامغانی، تصحیح محمد دبیرسیاقی ISBN 978-964-401-001-9 سایت خانۀ کتاب
- معرفی کتاب دیوان منوچهری دامغانی، تصحیح برات زنجانی ISBN 978-964-03-5781-1 سایت خانۀ کتاب
- معرفی کتاب دیوان منوچهری دامغانی، تصحیح حبیب یغمایی، مقدمه سیدعلی آل داود ISBN 978-600-5942-33-0 سایت خانۀ کتاب
- دیوان منوچهری دامغانی سایت کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
پیوند به بیرون[ویرایش]
- کتابی در نقد و بررسی دیوان منوچهری دامغانی سایت کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
|
این یک مقالهٔ خرد پیرامون افراد است. با گسترش آن به ویکیپدیا کمک کنید. |