لسانی شیرازی

مولانا وجیه‌الدین عبدالله بن محمد لسانی شیرازی (تبریزی) از شاعران پارسی‌گوی سدهٔ دهم قمری است.

زندگی

وجیه‌الدین عبدالله بن محمد لسانی شیرازی در شیراز متولد شده و در بغداد و دارالسلطنه تبریز می‌زیسته و بدین جهت جمعی وی را تبریزی می‌دانند.

لسانی یکی از شاعران بزرگ و صاحب‌سبک فارسی سدهٔ دهم بود. وی از نخستین شاعران سبک وقوع است. همچنین گفته می‌شود کامل‌ترین و زیباترین شهرآشوب زبان فارسی را سروده‌است و در طرح دوباره این قالب نقش اساسی داشته طوری که سرودن ترکیب‌بند یا بندهای کوتاه را نخستین بار به او نسبت داده‌اند.

تاریخ وفات او سال ۹۴۰ یا ۹۴۱ هجری قمری و محل دفن او مقبرةالشعرای تبریز است.

فعالیت ادبی

لسانی شیرازی از بزرگترین شاعران عصر خود بود اما از آن‌جا که تاکنون دیوان او منتشر نشده، ناشناخته مانده‌است. البته در تذکره‌ها و کتاب‌های تاریخ ادبیات نام این شاعر ذکر شده. از لسانی شیرازی به عنوان یکی از سردمداران مکتب وقوع یاد می‌شود. در غزلیات این شاعر می‌توان نشانه‌هایی از غزل‌های حافظ و سعدی را دید. البته لسانی بیشتر تحت تأثیر سعدی بوده‌است.

لسانی یکی از مفصل‌ترین و زیباترین «شهرآشوب» های زبان فارسی را سروده‌است. «شهر آشوب» به شعری گفته می‌شود که شغل‌ها و اصناف مختلف دست‌مایهٔ سرایش آن بوده‌اند. این نوع شعر، شعری وصفی و غنایی است. از آن‌جا که لسانی شیرازی بخش عمده‌ای از سال‌های زندگی‌اش را در تبریز گذرانده، بر همین اساس در «شهرآشوب» خود تمامی شغل‌های تبریز آن زمان را آورده‌است.

آثار

لسانی حدود هشت‌هزار بیت دارد که بیشتر این شعرها در قالب‌های غزل، ترکیب‌بند، قصیده و رباعی سروده شده‌اند که از این میان بیشتر شعرهای او در قالب غزل‌اند.

آثار منتشرشده در سدهٔ کنونی

• شهرآشوب، (گردآورنده:) علی‌رضا مجتهدزاده، مشهد: دانشگاه مشهد، ۱۳۴۵؛
• دیوان لسانی شیرازی، (تصحیح:) محمدحسین کرمی، شیراز: دانشگاه شیراز، ۱۳۹۳؛

منابع

• ««دیوان لسانی شیرازی» تصحیح شد». ایبنا. ۹ مرداد ۱۳۹۱. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۹ امرداد ۱۳۹۱. 
• لسانی شیرازی، عبدالله. شهرآشوب. مشهد: دانشگاه مشهد، ۱۳۴۵. 
• «مقبرة الشعرا» ‎(فارسی)‎. اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی. بازبینی‌شده در ۱۵ اوت ۲۰۰۹. 
• «لسانی شیرازی» ‎(فارسی)‎. بازبینی‌شده در ۲۳ اوت ۲۰۰۹. 
• «جایگاه فارس در فرهنگ و اقتصاد» ‎(فارسی)‎. مجله فرهنگ و پژوهش. بازبینی‌شده در ۲۳ اوت ۲۰۰۹. 
• لسانی شیرازی، عبدالله بن‌محمد. محمدحسین کرمی. دیوان لسانی شیرازی. شیراز: دانشگاه شیراز، مرکز نشر، ۱۳۹۳. شابک ‎۹۷۸-۹۶۴-۴۶۲-۴۹۰-۲.