وندیداد

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
پرش به: ناوبری، جستجو

وندیداد یا در اصل وی-دیو-داد که از واژۀ اوستایی وی دَئِوَ داتَ[۱] به معنی قوانین بر ضد دیو یا پلیدی می باشد یکی از نسک‌های پنج‌گانهٔ اوستای امروزی است و بیشتر به احکام فقهی (شامل مسائل بهداشتی و آیینی) می‌پردازد. با این همه، وندیداد، گنچ شایگانی‌است از ریشه‌دارترین و بنیادی‌ترین بن‌مایه‌های استوره‌های زرتشتیان است ».[۲]. در اوستای ساسانی که ۲۱ نسک بوده، وندیداد نسک نوزدهم بوده‌است. برخی بر این باورند که درون‌مایه وندیداد بازتاب‌دهندهٔ آیین‌های مغان ماد است و از این دید با سایر بخش‌های اوستا تفاوت می‌کند.[۳]

بسیاری از زرتشتیان امروز محتوای وندیداد را در تعارض با گاهان دانسته و گرچه برای آن اهمیت تاریخی-اسطوره‌شناختی قائلند آن را قابل استناد دینی نمی‌دانند.[۴] در واقع وندیداد بخش هایی تحریف شده از اوستا است که در دوره حکومت سلسله ی ساسانیان و به دست مؤبدان زرتشتی به اوستا اضافه گردیده است. امکان دارد که وندیداد از درون مایه های کهن تری از دورۀ پارتیان گردآوری شده باشد. آغاز آن بنا به نظر کلاس بلیکر در دورۀ بلاش سوم اشکانی (148-191 م) بوده و در دورۀ خسرو یکم ساسانی (531-579 م) تکمیل شده است.[۱]

وندیداد شامل ۲۲ فرگرد (فصل) است.

نمونه‌ای از احکام وندیداد[ویرایش]

فرگرد هفتم بند ۲۳-۲۴ *[۵]
۲۳

ای دادارِ جهانِ استومند! ای اَشَوَن!

آیا کسی که مردار سگ یا آدمی را خورده باشد، می‌تواند دیگرباره پاک شود؟
۲۴
اهوره‌مزدا پاسخ داد:

ای زرتشتِ اَشَوَن!

نه! نمی‌تواند!
لانهٔ او آلونکی می‌شود. زندگی او از هم دریده می‌شود. چشمان روشن او از چشمخانه بیرون می‌آید. دروج «نسو» بر او فرو می‌آفتد و پیکرش را تا بنِ ناخنها به‌سختی می‌گیرد و از آن پس تا ابد ناپاک می‌ماند.

پانویس[ویرایش]

  1. ۱٫۰ ۱٫۱ Bleeker, C.J. “Wer war Zarathustra”. Persica 7 (1978): 32. 
  2. دوستخواه ۶۴۶
  3. دوستخواه ۶۵۳
  4. فرهنگ مهر
  5. ترجمه‌ها از جلیل دوستخواه است.

جستارهای وابسته[ویرایش]

منابع[ویرایش]

  • مهر، فرهنگ. دیدی نو از دینی کهن. چاپ چهارم. تهران: جامی، ۱۳۸۰. 
  • اوستا: کهن‌ترین سرودهای ایرانیان. گزارش و پژوهش جلیل دوستخواه. چاپ ششم. تهران: مروارید، ۱۳۷۷. 

پیوند به بیرون[ویرایش]

کتاب وندیداد ترجمه جیمس دارمستتر، از کتابخانه تاریخ فا