آتش‌پرستی

لوحی سنگی متعلق به دوران هندوپارتی که پرستش آتش را به تصویر کشیده‌است.

آتش‌پرستی یا آگنی هورتی (अग्निहोत्र در لغت به معنی پرستاری از آتش یکی از آداب و رسوم مذهبی هند باستان است که در دین ودایی جایگاه ویژه‌ای دارد.

آگنی‌هورتا در زمان طلوع و غروب آفتاب به نیت پاک‌سازی روان انجام می‌گیرد. در آگنی هورتا، نمازگزار نخست خود را با آب پاک می‌ساخت، آن گاه در برابر آتش مقدس ایستاده، سرودها و نیایش‌های آتش را می‌خواند. گاهی نمازگزاران تمام شب را در برابر آتش می‌ایستادند و به سرود خواندن مشغول بودند که به آن آگنی‌سایانا گفته می‌شد. قربانی کردن در برابر آتش نیز که هم در وداها و هم در اوستا ریشه دارد در سانسکریت، آگنی‌ستومه نامیده می‌شد.

در دین زرتشت

آتش‌پرستی همچنین عنوانی است که غیرزرتشتیان به زرتشتیان داده‌اند، از آنجا که بیشتر نیایش‌ها در آیین زرتشت در حضور آتش انجام می‌گیرد، از دیرباز آنان را در زمرهٔ آتش‌پرستان به شمار آورده‌اند. زرتشتیان خود همیشه منکر عبادت آتش بوده و آن را «واسطه» عبادت خدا دانسته‌اند و نه «خودِ خدا».

در دین زرتشتی نیز مانند دین ودایی، مهم‌ترین عنصر در تشریفات و مراسم مذهبی؛ آتش مقدس است. آتش یا آذر نمادی از نور خرد و دانش است. آتش در آسمان به سان خورشید می‌درخشد، در فضا چون آذرخش می‌فروزد، و در زمین از سایش دو چوب خشک پدید می‌آید. آذر در مزدیسنا یکی از بزرگ‌ترین داده‌های اهورامزداست و میانجی میان آفریدگان و آفریدگار است و هم‌اوست که نیایش‌ها و دعاهای مردمان را به بارگاه اهوره‌مزادا می‌رساند در یسنا، چندین دفعه آتش پسر اهوره‌مزدا خوانده شده‌است و از پنج نوع آتش نام رفته‌است: آتش بهرام، آتش تن مردمان و چهارپایان، آتش رستنی‌ها، آتش ابرها، آتش گرزمان

آتش قبله زرتشتیان نیست و آنها فقط در داخل آتشکده رو به آتش مقدس که مانند پرچم می‌ماند می‌ایستند و به ستایش خدواند می‌پردازند. زرتشتیان به هنگام نماز رو به نور ایستاده و اهورامزدا را پرستش می‌کنند.

جستارهای وابسته

• آتش‌های مقدس زرتشتی
• آتشکده