جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران

جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران
بنیان‌گذاری	۱۳۰۱
گونه	سازمان ناسودبر، سازمان مردم‌نهاد
هدف	بشردوستانه
جایگاه	تهران
گسترهٔ کاری	ایران، خاورمیانه، آفریقا
شمار عضوها	۱٫۸ میلیون نفر عضو سازمان جوانان ۷۰۰ هزار عضو سازمان داوطلبان ۴۰۰ هزار امدادگر متخصص سازمان امداد و نجات
رییس	امیرمحسن ضیایی استرآبادی
سازمان‌های وابسته	وزارت کشور ایران وزارت بهداشت و درمان سازمان مدیریت بحران
وب‌گاه	http://rcs.ir/
نام پیش	شیر و خورشید سرخ

جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران یک سازمان غیرانتفاعی ایرانی و عضوی از نهضت بین‌المللی صلیب سرخ و هلال احمر است و در داخل کشور ایران و در برخی موارد در دیگر مناطق جهان به فعالیت‌های امدادی و بشردوستانه فعالیت دارد. هلال‌احمر طبق وظایف بین‌المللی خود (کمیته بین‌المللی صلیب سرخ) باید در مواقع بروز بحران‌هایی نظیر سیل، زلزله و جنگ و غیره در داخل و خارج مرزها به امدادرسانی و خروج مصدومان و قربانیان این حوادث کمک کند. هلال احمر جمهوری اسلامی ایران دارای سازمان‌های زیرشاخه متعددی است که طیف گسترده‌ای از خدمات پزشکی، بهداشتی، آموزشی و امدادی را در بر می‌گیرند.

تاریخچه

تأسیس تا انقلاب ۱۳۵۷

جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۰۱ خورشیدی (۱۹۲۲ میلادی) با نام جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران بنیان گذاشته‌شد.

انقلاب ۱۳۵۷ تا امروز

پس از پیروزی انقلاب ایران در سال ۱۳۵۷، تغییرات وسیعی در ساختار، ماهیت و وظایف جمعیت به‌وجود آمد. نخستین تغییر اساسی ساختار جمعیت پس از انقلاب، تفکیک مراکز بهداشتی-درمانی از جمعیت بود. بر اساس مصوبه دولت موقت، در اسفند ۱۳۵۷، کلیه موسسات درمانی و بهداشتی شامل ۲۲۴ بیمارستان، ۱۷۳ درمانگاه مستقل و مرکز اورژانس، ۷۷ اندرزگاه، ۱۵ مرکز مستقل انتقال خون و ۳۰ مرکز آموزش پرستاری، مامایی، بهیاری و پزشکی به همراه چندین پرورشگاه و خانه کودک، از جمعیت منفک و با حفظ مالکیت جمعیت به وزارت بهداری و بهزیستی وقت انتقال یافت. این مصوبه باعث تغییر سیاست‌های کلی جمعیت و توقف تمامی فعالیت‌های درمانی و حمایتی آن شد. همچنین بر پایهٔ مصوبه‌های بعدی هیئت دولت، مراکز مختلف پژوهشی-حمایتی جمعیت به وزارت بهداری واگذار شدند و برخی از امکانات ترابری هوایی و دریایی از جمله هواپیماهای جمعیت به سایر نهادها واگذار شد. در سال‌های آغازین انقلاب، بسیاری از اموال و املاک جمعیت به بهانه تشابه ظاهری نشان جمعیت با آرم شاهنشاهی و با استدلال وابستگی جمعیت به رژیم پیشین، توسط نهادهای گوناگون تصرف شدند. پس از این تغییرات، نخستین اساسنامه جمعیت هلال احمر در سال ۱۳۵۹ به تصویب رسید. در اوایل سال ۱۳۵۹ دکتر علی بهزادنیا با به عهده گرفتن مسئولیت جمعیت، تا حد امکان به بازسازی دوباره ساختار آن پرداخت. در دی ۱۳۶۲ برابر ماده واحده مصوب مجلس شورای اسلامی، عنوان جمعیت به «جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران» تغییر یافت.

نشان

نشان جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران

دولت ایران در سال ۱۳۰۱ جمعیت ملی خود را تأسیس کرد، ولی به جای استفاده از نشان صلیب سرخ و یا هلال‌احمر علامت شیر و خورشید سرخ را به عنوان نشان جمعیت خود انتخاب کرد. علامت شیر و خورشید در کنفرانس ژنو در سال ۱۹۲۹ به عنوان نشان سوم مورد حمایت بین‌المللی، به تصویب رسید. از آن پس ۳ نشان صلیب سرخ، هلال‌احمر و شیر و خورشید سرخ به عنوان نشانه‌های رسمی و بین‌المللی شناخته شدند و نهایتاً در متن کنوانسیون‌های چهارگانه ژنو مصوب ۱۹۴۹ به عنوان نشان‌های ۳ گانهٔ بین‌المللی که تحت حمایت حقوق بین‌الملل بشردوستانه قرار دارد به تصویب رسید.

پس از انقلاب ۱۳۵۷ و در سال ۱۳۵۹، دولت ایران با ارسال نامه‌ای به دولت سوئیس به عنوان امین و نگاهدارنده قراردادهای چهارگانه ژنو، اعلام کرد که استفاده از شیر و خورشید سرخ را به حالت تعلیق درآورده و به جای آن از نشان هلال‌احمر استفاده خواهد کرد.

ارکان ساختاری

جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران دارای چندین سازمان زیرمجموعه می‌باشد:

• ستاد جمعیت هلال احمر
• حوزه دبیرکل جمعیت هلال احمر
• سازمان امداد و نجات
• سازمان جوانان
• سازمان داوطلبان
• سازمان تدارکات پزشکی
• معاونت بهداشت، درمان و توانبخشی
• هیئت پزشکی حج
• مؤسسه آموزش عالی هلال ایران
• شرکت نساجی هلال
• روزنامه شهروند
• جمعیت‌های هلال احمر استانی

رؤسای سازمان

مدیرعامل‌ها، رؤسا و سرپرست‌های موقت سازمان عبارتند از:

• حسن خطیبی (۱۳۲۷–۱۳۵۷)
• کاظم سامی (۱۳۵۷–۱۳۵۹)
• علی بهزادنیا (۱۳۵۹–۱۳۶۰)
• سید حسن فیروزآبادی (۱۳۶۰–۱۳۶۲)
• سیف‌الله وحید دستجردی (۱۳۶۲–۱۳۷۸)
• احمدعلی نوربالا (۱۳۷۸–۱۳۸۴)
• سید مسعود خاتمی (۱۳۸۴–۱۳۸۹)
• ابوالحسن فقیه (۱۳۸۹–۱۳۹۲)
• محمد فرهادی (شهریور ۱۳۹۲- دی ۱۳۹۳)
• امیرمحسن ضیایی استرآبادی (دی ۱۳۹۳ تاکنون)

ماموریت‌ها

داخلی

بلایای طبیعی مثل سیل و زلزله و...

حوادث بشری مثل تصادفات رانندگی و سقوط هواپیما و...

بین‌المللی

• سیل ۲۰۱۰ پاکستان
• سونامی ژاپن (۲۰۱۱)
• قحطی ۲۰۱۱ شاخ آفریقا

جستارهای وابسته

• جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران
• سازمان مدیریت بحران کشور
• سازمان بهزیستی ایران
• بخش دولتی

منابع

• حاتمی و همکاران، حسین. کتاب جامع بهداشت عمومی (جلد اول). چاپ اول. تهران: انتشارات ارجمند، ۱۳۸۳. شابک ‎۹۶۴۵۸۵۵۸۲۹. 

پیوند به بیرون

• وب‌گاه رسمی
• کانون هلال احمر