دیوان عالی کشور
| جمهوری اسلامی ایران | |
 |
|
|
ارکان نظام جمهوری اسلامی ایران
رهبران
معاونان اول
رئیسان مجلس
رئیسان قوه قضائیه
رئیسان سازمان صدا و سیما
|
دیوان عالی کشور عالی‌ترین مرجع قضایی در ایران است که به منظور نظارت بر اجرای صحیح قوانین در محاکم و ایجاد وحدت رویه قضایی و انجام مسوولیت‌های که طبق قانون به آن محول می‌شود براساس ضوابطی که رئیس قوه قضاییه تعیین می‌کند تشکیل شده‌است. این دیوان از برجسته‌ترین قضات کشور تشکیل شده‌است.
همچنین رسیدگی به تخلفات رئیس‌جمهور از وظایف قانونی این دیوان است.
هیئت عمومی این دیوان حق صدور رأی وحدت رویه را دارد که از ارزشی برابر با قوانین برخوردار است. شعب این دیوان نیز حق رسیدگی به شکایات از آرای صادره توسط دادگاههای پائین‌رتبه‌تر را دارند. رسیدگی این دیوان به پرونده‌ها به صورت شکلی است و طرفین دعاوی در دادگاه حاضر نمی‌شوند مگر آن‌که دادگاه برای ادای توضیحات اقدام به احضار آن‌ها کند. رأی شعب این دادگاه نیز به شکل نقض یا ابرام رأی دادگاه تالی است.
در اصل ۱۶۱ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در مورد «دیوان عالی» آمده‌است:
- «دیوان عالی کشور به منظور نظارت بر اجرای صحیح قوانین در محاکم و ایجاد وحدت رویه قضائی و انجام مسئولیت‌هایی که طبق قانون به آن محول می‌شود بر اساس ضوابطی که رئیس قوه قضائیه تعیین می‌کند تشکیل می‌گردد.»[۱]
محتویات
تاریخچه[ویرایش]
پیش از سال ۱۳۱۶ این نهاد، دیوان عالی تمیز نامیده می‌شد که بنا به پیشنهاد فرهنگستان ایران «دیوان عالی کشور» نام گرفت.[۲]
در اصل هفتاد و پنجم متمم قانون اساسی مشروطه آمده است:
- «در تمام مملکت فقط یک دیوانخانهٔ تمیز برای امور عرفیه دایر خواهد بود آن هم در شهر پایتخت و این دیوانخانهٔ تمیز در هیچ محاکمه ابتدا رسیدگی نمی‌کند مگر در محاکماتی که راجع به وزراء باشد.»
شعب دیوان عالی در کشور[ویرایش]
مقر اصلی دیوان عالی کشور در تهران است و تا خرداد ۱۳۹۳، ۴۲ شعبه داشته‌است که ۵ شعبه در قم، ۳ شعبه در مشهد و بقیه در تهران هستند. هر شعبه با دو قاضی (یک رئیس و یک مستشار) تشکیل می‌شود و می‌تواند یک عضو معاون داشته باشد که در صورت لزوم وظایف هر یک از دو عضو شعبه را عهده‌دار می‌شود. حق انشاء رأی با رئیس و مستشار است.[۱]
رئیس دیوان عالی کشور[ویرایش]
رئیس دیوان عالی کشور توسط رئیس قوه قضائیه با مشورت قضات دیوان عالی کشور به مدت ۵ سال به این سمت، منصوب می‌شود. رئیس دیوان عالی کشور باید مجتهد، عادل و آگاه به امور قضایی باشد.
ریاست دیوان عالی کشور هم اکنون در دست حسین کریمی است.[۳][۴]
وظایف[ویرایش]
هیأت عمومی دیوان عالی کشور با توجه به ماهیت موضوع (حقوقی، جزائی و یا اصدار رای وحدت رویه) آن را تقسیم بندی می‌کند:
- هیئت عمومی شعب حقوقی متشکل از رئیس دیوان و روسای شعب حقوقی دیوان است و موضوعا به احکام اصراری دادگاههای تالی در موارد حقوقی رسیدگی می‌کند.
- هیئت عمومی شعب کیفری با حضور رئیس دیوان و روسای شعب کیفری تشکیل و به احکام اصراری دادگاههای تالی کیفری در خصوص مسائل جزائی رسیدگی می‌کند.
- هیئت عمومی وحدت رویه دیوانعالی کشور به منظور ایجاد وحدت رویه نسبت به آرا و احکام معارض صادره از شعب دیوانعالی و احکام متناقض دادگاههای تالی با حضور رئیس دیوان، روسا و مستشاران کلیه شعب حقوقی و کیفری تشکیل می‌شود. رای صادره از سوی این هیئت برای کلیه مراجع قضائی کشور لازم الاتباع است.
وظایف[ویرایش]
- نظارت بر حسن اجرای قوانین در دادگاه‌ها
- ایجاد وحدت رویهٔ قضایی
- مرجع تجدید نظر احکام صادره محاکم نظامی ۱ و احکام مهم دادگاههای عمومی و انقلاب
- رسیدگی به اتهامات رئیس جمهور در صورت تخلف رئیس جمهور از قانون اساسی بر عهده دیوان عالی کشور است.
جستارهای وابسته[ویرایش]
پیوند به بیرون[ویرایش]
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ دیوان عالی کشور موجود است. |
منابع[ویرایش]
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ دیوان عالی و دادستانی کل کشور چه وظایفی دارند؟
- ↑ «آشنایی با تاریخچهٔ دیوان عالی کشور»، همشهری، ۲۴ دی ۱۳۹۳، شمارهٔ ۵۵۴
- ↑ «با حکم آیت‌الله آملی لاریجانی محسنی‌اژه‌ای معاون‌اول قوه‌قضاییه و رئیسی دادستان کل کشور شد/ کریمی؛ رئیس جدید دیوان عالی کشور». خبرگزاری فارس، اول شهریور ۱۳۹۲. بازبینی‌شده در ۲۲ فروردین ۱۳۹۵.
- ↑ «اژه‌ای معاون اول رئیس قوه قضاییه شد/ انتصاب کریمی به ریاست دیوان عالی کشور». خبرگزاری مهر، اول شهریور ۱۳۹۳. بازبینی‌شده در ۲۲ فروردین ۱۳۹۵.
|
||||||||||
