محمد محمدی گیلانی
| آیت‌الله محمد محمدی گیلانی | |
|---|---|
| رئیس دیوان عالی کشور | |
| مشغول به کار ۱۳۷۳ – ۱۳۸۳ |
|
| پس از | مرتضی مقتدایی |
| پیش از | حسین مفید |
| حاکم شرع و رئیس دادگاه‌های انقلاب اسلامی مرکز | |
| مشغول به کار ۱۹۸۰ – ۱۹۸۵ |
|
| رهبر | آیت‌الله روح‌الله خمینی |
| پس از | صادق خلخالی |
| دبیر شورای نگهبان | |
| مشغول به کار ۱۹۸۶ – ۱۹۹۲ |
|
| اطلاعات شخصی | |
| تولد | محمد محمدی دعوی‌سرایی ۹ شهریور ۱۳۰۷ رودسر، |
| مرگ | ۱۸ تیر ۱۳۹۳ بیمارستان، تهران |
| ملیت |  ایران |
| فرزندان | جعفر، کاظم، مهدی |
| پیشه | سیاستمدار |
| تخصص | روحانی |
| دین | اسلام شیعه |
| والدین | محمدجعفر و صفیه |
| وب‌گاه | mgilani.ir |
محمد محمدی دعوی‌سرایی (۱۳۰۷ دعوی سرا - ۱۸ تیر ۱۳۹۳ تهران) مشهور به آیت‌الله محمدی گیلانی روحانی شیعه اهل ایران بود.
محتویات
زندگی[ویرایش]
تعزیر باید پوست را بدرد، از گوشت عبور کند و استخوان را بشکند»
محمد محمدی گیلانی، حاکم وقت شرع و رئیس دادگاه‌های انقلاب، دربارهٔ نحوه شلاق‌زدن زندانیان در مصاحبه با روزنامه کیهان، مورخ ۲۸ شهریور ۱۳۶۰ خورشیدی.[۱]
محمدی گیلانی در سال ۱۳۰۷ در روستای دعوی سرا از توابع شهرستان رودسر در استان گیلان در میان خانواده‌ای مذهبی به دنیا آمد. پدرش محمدجعفر در همان روستا زندگی می‌کرد. محمدی گیلانی با به پایان بردن دوره دبستان و شروع جنگ جهانی دوم در سال ۱۳۲۰ مجبور به ترک مدرسه شده، به کمک پدر رفت و چند سال به کشاورزی مشغول شد. در سال ۱۳۲۳ همزمان با تأسیس حوزه علمیه رودسر توسط سید محمدهادی روحانی به حوزه علمیه رودسر رفت و جامع‌المقدمات را فرا گرفت. آنگاه در سال ۱۳۲۵ به حوزه علمیه قم رفت و به تکمیل دروس ادبیات و فراگیری دروس دوره سطح پرداخت. با پایان یافتن دوره سطح، به درس خارج آیت الله بروجردی راه یافت و در مدت دوازده سال کتاب صلوة را اتمام رساند. به موازات آن در درس اصول آیت‌الله خمینی نیز حضور پیدا کرد. در طول این مدت در درس اسفار و شفای علامه طباطبائی نیز به شرکت نمود؛ همچنین چندین سال در درس خارج فقه آیت الله حسینعلی منتظری شرکت نمود و نیز بسیاری از کتب دوره سطح در فقه و اصول و حکمت و تفسیر را بارها در حوزه علمیه قم تدریس کرده بود. همچنین وی از اساتید دانشکده الهیات دانشگاه تهران و دانشگاه امام صادق بود.[۲] علی مطهری، زهرا مصطفوی، احمد خمینی، مجید انصاری، احد فرامرز قراملکی، از جمله شاگردان وی هستند.[نیازمند منبع]
محمدی گیلانی پس از پیروزی انقلاب اسلامی از سوی آیت‌الله خمینی به عنوان حاکم شرع تعیین شد و پس از آن به ریاست دادگاه‌های انقلاب اسلامی رسید.[۳] بنا به گزارش‌ها او یکی از اصلی‌ترین چهره‌ها در اعدام‌های دهه ۶۰ به شمار می‌رود.[۴][۵][۶] در دوره احمدی‌نژاد، هیئت وزیران در جلسه نهم فروردین ۱۳۸۸ با پیشنهاد وزیر دادگستری در خصوص اعطای نشان درجه یک عدالت به آیت‌الله محمدی گیلانی که به تأیید کمیسیون اعطای نشانهای دولتی و موافقت رئیس جمهور رسیده بود، موافقت کرد.[۷]
روایت‌ها در خصوص سرانجام فرزندان محمدی گیلانی[ویرایش]
شهرت اصلی محمدی گیلانی به دلیل ماجرای اعدام دو تن از فرزندانش است؛ ماجرایی که از دو سال قبل که وضع جسمانی او رو به وخامت گذاشت، تکذیب شده است. برخی، به صراحت، ادعا کرده‌اند که محمدی گیلانی دو فرزند خود، که به عضویت سازمان مجاهدین خلق درآمده بودند، را شخصاً محاکمه و به اعدام محکوم کرده‌است.[۸][۹] این مطلب، بصورت ضمنی، توسط محمود احمدی‌نژاد هنگام اعطای نشان افتخار بیان شده بود:[۱۰] باید با افتخار اعلام کنم که آیت‌الله گیلانی ابتدا عدالت را در مورد خودشان اجرا کرد و بعداً منشأ خدمات ارزنده‌ای به نظام جمهوری اسلامی و انقلاب شد. حسین شریعتمداری موضوع فرزند محمدی گیلانی را در هاله‌ای از ابهام مطرح می‌کند و تنها به دخالت پدر در دستگیری او اشاره می‌کند:[۱۱] «آیا دستگیری فرزند حضرت آیت‌الله محمدی گیلانی که از قضا با دخالت خود ایشان صورت پذیرفت و اعدام وی را در پی داشت، اقدامی علیه شخصیت آن بزرگوار بود؟»
در مهرماه ۱۳۹۱، روزنامه جمهوری اسلامی، در واکنش به نوشته حسین شریعتمداری، ادعا کرد یکی از پسرهای محمد محمدی گیلانی، در حادثه رانندگی و دو پسر دیگر وی بر اثر مصرف سیانور جان باخته‌اند.[۱۲] مجتبی واحدی، روزنامه‌نگار و فعال سیاسی، در نوشتاری در بی‌بی‌سی فارسی با رد روایت‌های رسانه‌های داخلی ایران از محاکمه فرزندان گیلانی، از آشنایی و همسایگی خانواده خود با خانواده او در کوی آبشار شهر قم، یادآور شد که فرزندان پسر او به ترتیب سن، «جعفر، کاظم و مهدی» نام داشتند. به ادعای مجتبی واحدی، در بهار ۱۳۵۸ خورشیدی، جعفر گیلانی، فرزند ارشد محمدی گیلانی در حادثه رانندگی به همراه همسرش جان می‌سپارد و اکنون مزارش در قبرستان شیخان در شهر قم است.[۱۳] ایرج مصداقی دستگیری فرزندان محمدی گیلانی در خرداد ۶۰ و چگونگی اجرای حکم اعدام آن‌ها را از اساس ساختگی و غیرواقعی می‌داند.[۱۴] بر اساس نوشته او، کاظم و محمدمهدی محمدی گیلانی نه در سال ۶۰ و در اوین، بلکه در سال ۶۱ در درگیری با نیروهای امنیتی کشته شدند. طبق گفته حسینعلی نیری که در اعدام زندانیان سیاسی (تابستان ۱۳۶۷) مسئول هیئت تصمیم‌گیری بود و بعداً (در سال ۶۹) معاون حقوقی محمدی گیلانی در دیوان عالی کشور شد،[۱۵] این دو فرد موقع فرار از کشور در استان آذربایجان غربی دچار حادثه شده و از ترس شناسائی و دستگیری با خوردن قرص سیانور به زندگی خود خاتمه دادند و کارشان به دستگیری و محاکمه نرسید.[۱۶]
از قول بازجویان سابق شنیده شده که گفته‌اند «از حاج آقا گیلانی این مسئله پرسیده شد که چنانچه با فرزندان شما مواجه شویم چگونه عمل کنیم، پاسخ دادند هر کاری که در موارد دیگر انجام می‌دهید» یعنی فرمان صریح و خاصی صادر نمی‌کند که از آن، حکم کشتن آنان برآید، حکم اعدام نداد اما احتمال مرگ آنان را در تصمیم خود نادیده انگاشت.[۱۷]
آثار[ویرایش]
- قضا و قضاوت در اسلام
- حقوق کیفری در اسلام
- شرح زیارت اربعین
- شرح مناجات شعبانیه
- المعاد فی الکتاب و السنه
- الامامه و الخلافه فی الکتاب و السنه
- شرح زیارت امین‌الله
- تکمله شوارق الالهام
- حدیث الطلب و الاراده
- قرآن و سنن الهی در اجتماع بشر
- درس‌های اخلاق اسلامی
- امام راحل و فقه سنتی
- خلق جدید پایان‌ناپذیر (ترجمه رساله «قوه و فعل» علامه طباطبائی)
- اسم مستأثر در وصیت امام و زعیم اکبر
- سروش قلم (مجموعه مقالات)
- شرح زیارت وارث
- در سایه حکمت (ترجمه و شرح گزیده‌ای از سخنان علی)
گفته می‌شود که آیت‌الله محمدی گیلانی کتاب شفای ابوعلی سینا را به فارسی ترجمه کرده‌است. ایشان تنها چهار مقاله آغازین از ده مقاله الهیات شفا را به فارسی برگردانده‌اند که بخش بسیار ناچیزی از کل کتاب است.[نیازمند منبع]
مسئولیت‌ها[ویرایش]
برخی از مسئولیت‌های وی پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران به شرح زیر هستند:
- حاکم شرع و ریاست دادگاه‌های انقلاب اسلامی به دستور خمینی.
- عضو فقها و دبیر شورای نگهبان.
- نماینده خمینی در دانشگاه‌ها و ریاست شورای مرکزی نمایندگان رهبر در دانشگاه‌ها.
- رئیس هیئت عفو خمینی.
- عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام.
- عضو شورای بازنگری قانون اساسی.
- نماینده مردم تهران در چهار دوره مجلس خبرگان.
- رئیس دیوان عالی کشور
ریاست دادگاه عباس امیرانتظام[ویرایش]
عباس امیرانتظام، سخنگوی دولت موقت مهدی بازرگان، پس از اشغال سفارت آمریکا در تهران بازداشت و سپس در دادگاهی به ریاست محمد محمدی گیلانی به حبس ابد محکوم شد. امیرانتظام روز ۲۱ شهریور ماه ۱۳۹۲ برای درمان به بیمارستان مراجعه می‌کند و متوجه می‌شود که محمدی گیلانی در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان بستری است و در همان لحظه به ملاقات وی می‌رود و از او عیادت می‌کند.[۱۸]
بروز بیماری و درگذشت[ویرایش]
محمدی گیلانی در ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۳ به دلیل مشکل ریوی در بیمارستان پارس تهران بستری شد.[۱۹][۲۰] جایی که پزشک و عضو هیئت مدیره آن یکی از محکومین بعداً آزادشده او بود.[۲۱] بنا به گفته پزشک معالج او ۳۰ اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۳ به دلیل مشکل ریوی در بخش آی.سی. یو بستری شد و در ۲۰ خرداد ۱۳۹۳ کاملاً هوشیاری خود را از دست داد و سیستم مغزی او دچار اختلال شد. وی سرانجام در ۱۸ تیرماه ۱۳۹۳ در سن ۸۶ سالگی درگذشت.[۲۲][۲۳][۲۴][۲۵][۲۶] در مراسم چهلمین روز درگذشت وی روسای جمهور سابق ایران (ازجمله هردوی سید محمد خاتمی و محمود احمدی‌نژاد) و دیگر چهره‌های معروف حضور یافتند.[۲۷][۲۸]
منابع[ویرایش]
- ↑ چهار دهه با مقام‌های عالی قضایی جمهوری اسلامی، بی‌بی‌سی فارسی
- ↑ «آیت الله محمد محمدی گیلانی در بیمارستان بستری شد». سحام نیوز، ۹ ژوئن ۲۰۱۴.
- ↑ «خاطره آیت‌الله محمدی‌گیلانی از نقش هاشمی در قائم‌مقامی منتظری و مخالفت امام». پایگاه خبری جهان نیوز، ۲ دی ۱۳۹۲.
- ↑ Zabih, Sepehr (1982). ran Since the Revolution. Canada: Rotledge. p. 205.
- ↑ Wells, Karen (2009). Childhood in Global Perspective. Cambridge: Polity Press. p. 134.
- ↑ Kazemzadeh, Masoud (2002). Islamic Fundamentalism, Feminism, and Gender Inequality in Iran Under Khomeini. University Press of America. p. 33.
- ↑ «نشان درجه یک عدالت برای آیت‌الله گیلانی». پایگاه خبری جهان نیوز، ۱۷ فروردین ۱۳۸۸.
- ↑ مردانی که در آزمون «فرزند ناخلف» پایشان نلرزید
- ↑ «آیت الله‌هایی که به خاطر انقلاب فرزندانشان را دادگاهی کردند». خبر گزاری مهر، ۱۳۹۱/۷/۲.
- ↑ «رئیس جمهور در مراسم اعطای نشان درجه یک به آیت‌الله 'محمد محمدی گیلانی'». دبیرخانه شورای اطلاع‌رسانی دولت، ۱۳۸۸/۴/۶.
- ↑ «تحلیل شریعتمداری از متن و حاشیه بازداشت مهدی هاشمی». باشگاه خبرنگاران، ۰۴ مهر ۱۳۹۱.
- ↑ «یک روایت تاریخی در جمهوری اسلامی تکذیب شد». دیگربان، ۶ مهر ۱۳۹۱.
- ↑ فرزندان اعدام‌نشده آیت‌الله گیلانی، بی‌بی‌سی فارسی
- ↑ ایرج مصداقی. «آیا محمدی گیلانی حکم اعدام فرزندانش را داد؟». خبرنامه گویا، ۶ مهر ۱۳۹۱.
- ↑ همنشین بهار: محمدی گیلانی و شُریح قاضی.. در یوتیوب
- ↑ «توضیحات تازه دربارهٔ نحوه مرگ فرزندان آیت‌الله محمدی گیلانی». پایگاه خبری تحلیلی انتخاب، ۰۸ مهر ۱۳۹۱.
- ↑ همنشین بهار: محمدی گیلانی و شُریح قاضی
- ↑ عیادت امیرانتظام از محمدی گیلانی
- ↑ «آیت الله محمدی گیلانی در بستر بیماری/ امیدواری به بهبود وضعیت عمومی رئیس سابق دیوان عالی کشور». خبر آنلاین. بازبینی‌شده در 20 خرداد 1393.
- ↑ «آیت‌الله محمدی گیلانی در بیمارستان پارس بستری شد». خبرگزاری فارس، ۹۳/۰۳/۱۸.
- ↑ همنشین بهار: محمدی گیلانی و شُریح قاضی
- ↑ حسین علیزاده. «خبرگان رهبری گرفتار در سالخورگی مفرط». رادیو زمانه، ۲۰ خرداد ۱۳۹۳.
- ↑ «آیت‌الله محمدی گیلانی دارفانی را وداع گفت». خبرگزاری فارس، ۱۸ تیر ۱۳۹۳خبر که مربوط به ساعت ۱:۱۴ بامداد است در آن نوشته شده‌است که «ساعتی پیش درگذشت» بنابراین فوت وی در ۱۸ تیر باید بوده‌باشد
- ↑ «آیت الله محمدی گیلانی ١٨ تیرماه ١٣٩٣ درگذشت». علیرضا نظریان، ۱۸ تیر ۹۳. بازبینی‌شده در ۱۸ تیر ۹۳.
- ↑ «آیت‌الله محمدی گیلانی، رئیس پیشین دادگاه‌های انقلاب درگذشت».
- ↑ «درگذشت قاضی شرعی که 'پسرانش را اعدام کرد'». بی‌بی‌سی فارسی.
- ↑ «روسای جمهور سابق ایران در یک مراسم+ تصاویر». Shafaqna, International Shia News Agency. ۲۰۱۴-۰۸-۱۵. بازبینی‌شده در ۲۰۱۷-۰۳-۰۱.
- ↑ «روسای جمهور سابق ایران در یک مراسم+ تصاویر». Shafaqna, International Shia News Agency. ۲۰۱۷-۰۳-۰۱. بازبینی‌شده در ۲۰۱۷-۰۳-۰۱.
- سبحانی، جعفر. عدالت در دین. چاپ ششم قم: نشرسوره، ۱۳۷۹.
- هاشمی شاهرودی، محمود. ده سال با قوهٔ قضاییه. چاپ اول تهران: نشرامام خمینی، ۱۳۸۸.
پیوند به بیرون[ویرایش]
|
||||||||||||||
|
||||||||||
|
||||||
- آیتاللههای اهل ایران
- اسلامگرایان اهل ایران
- دارندگان نشان افتخار عدالت (جمهوری اسلامی)
- درگذشتگان ۱۳۹۳
- درگذشتگان ۲۰۱۴ (میلادی)
- روحانیان شیعه اهل ایران
- زادگان ۱۳۰۷
- زادگان ۱۹۲۸ (میلادی)
- فقهای سابق شورای نگهبان
- قاضیهای دادگاه انقلاب اسلامی
- مجتهدان درگذشته
- نمایندگان مجلس خبرگان رهبری
- اهالی رودسر
- اعضای هیئت بازنگری قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
- آمران کشتار زندانیان سیاسی در تابستان ۱۳۶۷
- رئیسان دیوان عالی کشور
- قاضیهای اهل ایران
