مجمع تشخیص مصلحت نظام
مجمع تشخیص مصلحت نظام | |
---|---|
نظام | |
نظام | مشاوره (نظر) |
سران | |
رئیس | هاشمی رفسنجانی از ۱۷ بهمن ۱۳۶۸ |
دبیر | محسن رضایی از ۲۲مهر۱۳۷۶ |
کرسیها | ۲۸ |
تجمعگاه | |
تهران، ایران | |
وبگاه | |
[۱] |
جمهوری اسلامی ایران | |
ارکان نظام جمهوری اسلامی ایران
رهبران
معاونان اول
رئیسان مجلس
رئیسان قوه قضائیه
رئیسان سازمان صدا و سیما
|
مجمع تشخیص مصلحت نظام از نهادهای نظام جمهوری اسلامی ایران است که در سال ۱۳۶۶ خورشیدی و به فرمان سید روحالله خمینی در ساختار حقوقی نظام جمهوری اسلامی ایران قرار گرفت و بعدها در بازنگری قانون اساسی در سال ۱۳۶۸ رسماً وارد قانون اساسی شد و جزء بیبدیل این قانون گشت. انگیزه اولیه در تاسیس چنین نهادی، ایجاد نقش میانجی بین مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان بود که در دهه اول انقلاب اسلامی ایران دچار اختلافنظرها و تعارضهایی شده بودند. تعداد اعضای این مجمع ۴۴ نفر ثابت و ۱ نفر میهمان متناسب با موضوع آن جلسه است است که اعضای ثابت هر ۵ سال یکبار و از طریق حکم رهبر ایران انتخاب میشوند. ریاست این مجمع از ابتدای تاسیس رسمی تا به حال بر عهده اکبر هاشمی رفسنجانی بوده است .[۱][۲] و مقر مجمع در کاخ مرمر تهران میباشد.
محتویات
سازوکار[ویرایش]
از تاریخ ۲۶ مرداد ۱۳۹۲ برای بررسی مصوبههایی که بر خلاف شرع و قانون اساسی است و در مواردی که اختلاف بین مجلس و شورای نگهبان باشد جلسههای مجمع با دو سوم اعضا رسمیت پیدا میکند و با دو سوم اعضا هم مصوبات به تصویب میرسد. پیش از این حضور نیم + ۱ لازم بود.[۳]
تاریخچه[ویرایش]
این نهاد تا امروز ۶ دوره را پشت سر گذاشتهاست:
- دوره اول از تاریخ ۱۸ بهمن ۱۳۶۶ تا سال ۱۳۶۸ بود که نخستین اعضای مجمع عبارت بودند از: سید علی خامنهای، اکبر هاشمی رفسنجانی، عبدالکریم موسوی اردبیلی، محمدرضا توسلی، محمد موسوی خوئینیها، میرحسین موسوی، سید احمد خمینی و اعضای شورای نگهبان قانون اساسی. ریاست این دوره نیز بر عهده سید علی خامنهای بود.
- دوره دوم پس از اجرای آتشبس با عراق و خاتمه جنگ ایران و عراق (۱۳۶۸) تا سال ۱۳۷۵ بود که پیشنیاز آن تغییر در بندهای ۱۱۰،۱۱۱، ۱۱۲ و ۱۷۷ قانون اساسی بود که با فرمان آیتالله خامنهای انجام شد. اعضای حاضر در این دوه عبارت بودند از: رؤسای قوا سهگانه، فقهای شورای نگهبان، وزیر مربوطه، رییس کمیسیون مربوطه در مجلس شورای اسلامی، محمدرضا مهدوی کنی، یوسف صانعی، محمد موسوی خوئینیها، محمدعلی موحدی کرمانی، حسن صانعی، محمدرضا توسلی، عبدالله نوری، میرحسین موسوی و سید احمد خمینی. از این دوره اکبر هاشمی رفسنجانی به عنوان رئیس مجمع انتخاب شد و تاکنون نیز در این سمت باقیمانده است.
- دوره سوم از ۲۷ اسفند ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۰ بود که با افزایش اعضای مجمع همراه بود. اعضای این دوره عبارت بودند از: رؤسای قوای سهگانه، فقهای شورای نگهبان، وزیر مربوطه، رئیس کمیسیون مربوطه در مجلس شورای اسلامی، اکبر هاشمی رفسنجانی، محسن رضایی، محمدرضا مهدوی کنی، ابراهیم امینی نجفآبادی، عباس واعظ طبسی، احمد جنتی، محمد امامی کاشانی، حسن صانعی، حسن حبیبی، میرحسین موسوی، علیاکبر ولایتی، محمد محمدی ریشهری، حسن روحانی، محمد موسوی خوئینیها، حبیبالله عسگراولادی، قربانعلی دری نجفآبادی، علی لاریجانی، مصطفی میرسلیم، محمدرضا توسلی، عبدالله نوری، مرتضی نبوی، حسن فیروزآبادی، غلامرضا آقازاده، بیژن نامدار زنگنه، محمد هاشمی و محسن نوربخش.
- دوره چهارم مجمع که از سال ۱۳۸۰ آغاز شد و به مدت ۵ سال به فعالیت پرداخت. اعضای این دوره عبارت بودند از: رؤسای قوای سهگانه، فقهای شورای نگهبان، وزیر مربوطه، رئیس کمیسیون مربوطه در مجلس شورای اسلامی، اکبر هاشمی رفسنجانی، ابراهیم امینی نجفآبادی، عباس واعظ طبسی، احمد جنتی، محمد امامی کاشانی، محمدعلی موحدی کرمانی، حسن صانعی، حسن حبیبی، میرحسین موسوی، علیاکبر ولایتی، محمد محمدی ریشهری، حسن روحانی، حبیبالله عسگراولادی، قربانعلی دری نجفآبادی، علی لاریجانی، محسن رضایی، مصطفی میرسلیم، محمدرضا توسلی، مرتضی نبوی، حسن فیروزآبادی، غلامرضا آقازاده، بیژن نامدار زنگنه، محمد هاشمی، علیاکبر ناطق نوری، محمدرضا عارف، غلامعلی حداد عادل، مجید انصاری، حسین مظفر، محمدرضا باهنر و محمدجواد ایروانی. پس از پایان دوران ریاست جمهوری سید محمد خاتمی، با حکم رهبر ایران وی نیز در سال پایانی این دور به عضویت حقیقی مجمع درآمد.
- دوره پنجم مجمع از سال ۱۳۸۵ تا ۱۳ اسفند ۱۳۹۰ فعال بود. چالش اساسی که از این دور با آن مواجه بود، حضور نیافتن محمود احمدینژاد به عنوان رئیس جمهور ایران، در قریب به اتفاق تمام جلسات آن بود. به طوریکه وی تنها در ۲ یا ۳ جلسه مجمع حضور داشته است. اعضای این دوره علاوه بر نفرات حقیقی و حقوقی دورههای قبل، سیاستمداران دیگری نیز اضافه شدند که عبارت بودند از: محمود هاشمی شاهرودی، پرویز داودی، غلامحسین محسنی اژهای، علی آقامحمدی، محمد فروزنده، داود دانش جعفری.[۴]
- اعضای دوره ششم مجمع از تاریخ ۲۴ اسفند ۱۳۹۰ و به مدت ۵ سال انتخاب شدهاند. سید علی خامنهای، رهبر ایران در این دوره جز محمدرضا توسلی که درگذشته بود، ۵ نفر از اعضا سابق را کنار گذاشت: محمد امامی کاشانی،محمد محمدی ری شهری،میرحسین موسوی ،محمد هاشمی و بیژن نامدار زنگنه. در ۱۴ آبان ۱۳۹۲ حبیب الله عسگراولادی و در اسفند ۱۳۹۴ عباس واعظ طبسی از دیگر اعضای مجمع در این دوره نیز از دنیا رفتند.
اعضای دوره ششم مجمع[ویرایش]
اعضای حقوقی:[۵]
|
اعضای حقیقی:[۵]
|
وظایف[ویرایش]
بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، ۸ وظیفه برای این مجمع در نظر گرفته شده است. ۴ وظیفه عمومی و مستمر و ۴ وظیفه در موقعیتها و شرایط خاص و مقطعی.[۶]
چهار وظیفه عمومی:
۱-تشخیص مصلحت میان نظرات مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان
۲-تهیه و پیشنهاد پیشنویس سیاستهای کلی نظام (جمهوری اسلامی) در اجرای بند ۱ اصل ۱۱۰ قانون اساسی
۳-حل معضلات نظام با ارجاع از سوی مقام رهبری
۴-اعلام نظر در مورد استفساریههای مربوط به مجمع تشخیص مصلحت نظام
چهار وظیفه مقطعی:
۱-مشاوره در اموری که رهبر ایران در اجرای اصل ۱۱۲ قانون اساسی به مجمع ارجاع میکند.
۲-در صورت فوت یا استعفا مقام رهبری یا عزل توسط مجلس خبرگان رهبری، تشکیل یک شورای ۳ نفره جهت رسیدگی امور تحت اختیار رهبر.
۳-تصویب مصوبات شورای رهبری ایران در صورت عزل، استعفا و یا فوت رهبر وقت.(در زمان وجود رهبر، این بررسی بر عهده شخص وی است)
۴-مشارکت در شورای بازنگری قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، بر اساس اصل ۱۷۷ قانون اساسی.
بودجه[ویرایش]
بر اساس تکلیف قانونی بودجه، دولت هر سال مبالغی را به مجمع تشخیص اختصاص می دهد که این رقم برای سال ۹۳ معادل ۲۵ میلیارد تومان و سال ۹۴ نزدیک ۳۰ میلیارد تومان بوده است.
نهادهای زیرمجموعه[ویرایش]
- مرکز تحقیقات استراتژیک با هدف تدوین و تنظیم استراتژی برای جمهوری اسلامی ایران در ابعاد گوناگون، در سال ۱۳۶۸ تشکیل گردید. وظیفه این مرکز انجام مطالعات استراتژیک در زمینههای مختلف بینالمللی، سیاسی، اقتصادی، حقوقی، فرهنگی و اجتماعی میباشد.[۷]
- دبیرخانه مجمع مسئولیت پشتیبانی ستادی و کارشناسی مجمع را بر عهده دارد. دبیری مجمع بر عهده محسن رضایی است.
تشخیص مصلحت پیش ازتصویب قانون اساسی؟[ویرایش]
درآن زمان ریاست وقت مجلس شورای اسلامی طی نامهای از روحالله خمینی درخواست کرد که راه حلی ارائه دهد. وی طی نامهای به مجلس اجازه داد تا موارد مصلحتی را با بااکثریت اعضا نمایندگان وقید موقت به تصویب برسانند و چنین شد تا زمان اصلاح قانون اساسی و پیش بینی مجمع درآن[۸]
منابع[ویرایش]
- ↑ http://blogylaw.com
- ↑ اصل 113 قانون اساسی
- ↑ «محسن رضایی: مصوبات مجمع تشخیص مصلحت نظام از این پس با حضور دو سوم اعضا». ارادهٔ ملی، ۲۶ مرداد ۱۳۹۲.
- ↑ سخندان، حسین. «مردان مصلحت». روزنامه شرق، ۱ بهمن ۱۳۹۰.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ انتصاب اعضای جدید مجمع تشخیص مصلحت نظام؛ ریاست مجدد هاشمی همشهری آنلاین
- ↑ هدیهلو، مریم. «مجمعی برای تشخیص مصالح نظام». جامجم آنلاین. ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۱. بازبینیشده در ۱۳ دسامبر ۲۰۱۲.
- ↑ آشنایی با مرکز تحقیقات استراتژِیک مجمع تشخیص مصلحت نظام همشهری آنلاین
- ↑ http://www.entekhab.ir/fa/news/297119/