انتخابات

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
پرش به: ناوبری، جستجو
بخشی از سلسله مقاله‌های سیاسی
انتخابات
گونه‌های پایه
اصطلاح‌ها
زیررسته‌ها
فهرست‌ها
انتخابات بر پایه کشورها
تقویم انتخابات‌های ۲۰۱۶ میلادی
همبسته
درگاه سیاست ‏(en)‏
صندوق رای

انتخابات یک فرآیند تصمیم‌گیری رسمی است که طی آن مردم یا بخشی از مردم برای ادارهٔ امور عمومی خود شخص یا اشخاصی را برای مقامی رسمی به مدت معلوم با ریختن رأی به صندوق‌های انتخاباتی بر می‌گزینند.[۱] از سدهٔ ۱۷ میلادی به این سو، برگزاری انتخابات سازوکار معمول برای تحقق دموکراسی نیابتی بوده است.[۱] از انتخابات ممکن است برای اختصاص کرسی‌های موجود در قوهٔ مقننه استفاده شود. همچنین برخی کشورها سمت‌های موجود در قوای اجرایی و قضایی و دولت‌های محلی را نیز با انتخابات به نامزدهای برگزیده اختصاص می‌دهند. از فرآیند انتخابات در بسیاری از سازمان‌های خصوصی و تجاری، از باشگاه‌ها گرفته تا انجمن‌های داوطلبانه و ابرشرکت‌ها استفاده می‌شود.[۲]

کاربرد انتخابات به عنوان ابزاری برای گزینش نمایندگان در دموکراسی‌های نیابتی امروزی با شیوه‌ای که در کهن‌الگوهای دموکراتیک مثل آتن باستان رواج داشت متفاوت است. در عهد باستان انتخابات‌ها بیشتر نهادهایی الیگارشی یا گروه‌سالارانه بودند و بسیاری از سمَت‌های سیاسی توسط قرعه اختصاص می‌یافتند.[۳]

گاهی همه‌پرسی را با انتخابات اشتباه می‌گیرند در حالی که انتخابات به منظور گزینش یک یا چند نفر است. هر چند همه‌پرسی در لغت معنای انتخابات را هم در بر دارد اما در عالم سیاست تنها به جریانی گفته می‌شود که طی آن حکومت‌ها پرسش‌ها یا اصلاحیه‌های قانونی را در اختیار مردم قرار می‌دهند، تا مردم یک یا چند مورد را انتخاب کنند.

واژه‌شناسی[ویرایش]

واژهٔ انتخابات جمع واژهٔ عربی انتخاب از ریشهٔ «نخب» به معنی گزینش یا به‌گزینی است. برخی از سره‌نویسان فارسی واژه‌های گزیدمان یا گزینمان را به جای آن بکار می‌برند.

تاریخچه[ویرایش]

سکه‌ای رومی با نقشی از انتخابات

انتخابات از زمان یونان باستان، روم باستان و در طول قرون وسطی برای انتخاب رهبرانی چون امپراتور روم مقدس و پاپ برگزار می‌شده است.[۱]

در دورهٔ ودایی در هند، راجای یک گانا («رئیس» یک «سازمان قبیله‌ای») توسط گانا انتخاب می‌شد. راجا به طبقهٔ کشاتریا وارنا (طبقهٔ جنگاوران) تعلق داشت و معمولاً پسر راجای پیشین بود. با این حال این اعضای گانا بودند که حرف آخر را در مورد انتخاب وی می‌زدند.[۴] یکی از شاهان امپراتوری پالا به نام شاه گوپالا (که از دههٔ ۷۵۰ تا ۷۷۰ میلادی حکومت کرد) در دوران قرون وسطی در بنگال توسط گروهی از رؤسای قبایل فئودال انتخاب شد. چنین انتخابات‌هایی در جوامع آن دوران معمول بود.[۵][۶] در امپراتوری چولا حدود سال ۹۲۰ میلادی در شهر اوثیرامرور (تامیل نادو امروزی) از برگ‌های نخل برای انتخاب اعضای کمیتهٔ روستا استفاده می‌شد. این برگ‌ها که نام نامزدها روی آن‌ها نوشته شده بود داخل یک ظرف گلی گذاشته می‌شدند. سپس از پسری جوان خواسته می‌شد تا به تعداد سمت‌های باقیمانده، از ظرف برگ در آورَد. این روش نظام کوداوُلای نام داشت.[۷][۸]

اعراب باستان نیز برای انتخاب خلیفه از نوعی انتخابات استفاده می‌کردند. برای مثال عثمان و علی در قرون وسطی اولیه با همین روش انتخاب شدند.[۹]

انتخابات امروزی که شامل گزینش همگانیِ مقامات رسمی دولتی است تا سدهٔ هفدهم میلادی که اندیشهٔ دولت نیابتی در شمال آمریکا و اروپا شکل گرفت ایجاد نشده بود.

مسائلی نظیر حق رأی بویژه حق رأی برای گروه‌های اقلیت، بخش بزرگی از تاریخ انتخابات را در بر می‌گیرد. مردان که گروه فرهنگی غالب در شمال آمریکا و اروپا بوده‌اند غالباً بر انتخابات تسلط داشته‌اند و هنوز هم در بسیاری از کشورهای جهان چنین وضعی دارند. نخستین انتخابات‌های دنیا در کشورهای نظیر بریتانیا و ایالات متحده تحت تسلط زمین‌داران و طبقهٔ حاکمه برگزار شدند. با این حال تا ۱۹۲۰ همهٔ دموکراسی‌های غرب اروپا و شمال آمریکا (به جز سوئیس) برای مردان بالغ حق رأی قائل بودند و در بسیاری از کشورها اندیشهٔ اعطای حق رأی به زنان به وجود آمده بود.

نمایندگان مردم[ویرایش]

کسانی را که مردم از جانب خود انتخاب می‌کنند نماینده خوانده می‌شوند. همه نمایندگان با هم تشکیل پارلمان می‌دهند. کسانی که برای انتخاب شدن اعلام آمادگی می‌کنند کاندیدا نامیده می‌شوند. رای، عبارت از تصمیم یک شخص برای انتخاب کاندیدای مورد علاقه می‌باشد.

در جریان انتخابات نمایندگان برای پارلمان، شرایطی اعلام می‌شود، که بسیار لازم هستند تا انتخابات نمایانگر اراده و تصمیم مردم باشد.

شرایط انتخابات[ویرایش]

  1. یک رای: کسانی که واجد شرایط برای انتخاب کردن هستند می‌توانند یک رای به صندوق بیندازند.
  2. برابری: هر انتخاب کننده تنها می‌تواند یک بار یک رای بدهد و همه رای‌ها برابر می‌باشند و یکسان شمرده می‌شوند.
  3. مخفی بودن رای: در جریان و پس از انتخابات می‌باید همه انتخاب کنندگان اطمینان داشته باشند که این که به چه کسی رای داده‌اند مخفی می‌ماند.
  4. تقلب در رای: آرای داده شده مردم را نمی‌توان تغییر داد، نمی‌توان نابود کرد و هیچ رایی را نمی‌توان پس از پایان انتخابات به آرای داده شده اضافه کرد.
  5. کنترل انتخابات: هر انتخاب کننده حق این را دارد که هر زمان که بخواهد درستی شرایط نام برده در ۱ تا ۴ را برای اطمینان خود کنترل کند.

قانون انتخابات[ویرایش]

برای رسیدن به انتخاباتی که در آن نمایندگان مردم به نمایندگی اشان گزیده شوند، قانون انتخابات نوشته می‌شود. بر اساس قانون انتخابات هر فرد تابع آن کشور که به سن تعیین شده در قانون انتخابات رسیده باشد، حق این را دارد که یک رای بدهد و یا این که خود را کاندیدا ی انتخابات کند. این قانون عمومی انتخابات خوانده می‌شود. هر انتخاب کننده‌ای یک کاندیدا را مستقیم انتخاب می‌کند. انتخاب کنندگان دردادن رای خود آزاد هستند. آرا برابر شمرده می‌شود. انتخابات مخفی است. انتخابات شفاف و قابل کنترل برای هر انتخاب کننده می‌باشد.

شرایط انتخاب کنندگان و انتخاب شوندگان[ویرایش]

برگه انتخاباتی دور دوم مجلس ایران

انتخاب کنندگان و کاندیداها بر اساس قانون انتخابات آزاد می‌باید بدون توجه به نژاد، جنسیت، عقیده مذهبی، ثروت، و یا موقعیت اجتماعی می‌تواند انتخاب کنند و یا انتخاب بشوند. هم چنین محدویت‌هایی بر اساس قانون انتخابات دربارهٔ سن، سلامتی روان و مجرمان وجود دارد.

شمار نمایندگان[ویرایش]

شمار نمایندگان هر کشور با توجه به جمعیت آن در قانون اساسی و یا در قانون انتخابات آن کشور تعیین شده می‌باشد. بر اساس شمار نمایندگان، کشور به حوزه‌های انتخاباتی تقسیم می‌شود. برای تضمین برابری انتخابات، شمار کسانی که در انتخابات شرکت می‌کنند در حوزه‌های انتخاباتی تقریباً یکسان هستند. در یک حوزه انتخاباتی کاندیداهای آن منطقه برای خود و با پول خود تبلغ می‌کنند. کاندیدایی که بیشترین رای را آورده باشد به عنوان نماینده آن حوزه برگزیده می‌شود. در برخی از کشورها مانند فرانسه این روند دوبار برگزار می‌شود. بدین فرم که در دور نخست همه کاندیداها به آرای عمومی گذاشته می‌شوند سپس کسانی که بالاترین شمار رای را آورده‌اند دست‌چین شده و در دور دوم برای انتخابات نهایی به مبارزه با یکدیگر می‌روند و کسی که بالاترین رای را از آن خود کرده باشد به پارلمان راه می‌یابد.

انواع انتخابات[ویرایش]

انتخابات انواع گوناگون دارد. هر رای‌دهنده ممکن است فقط به یک نامزد رای بدهد یا به چند نفر (به شرط آنکه چند کسری نمایندگی وجود داشته باشد) یا نامزدها را به ترتیب شایستگی در لیست قرار دهد. در بعضی کشورهای دارای نظام توتالیتر (تمامیت‌خواه)، انتخاب‌هایی صورت گرفته است که در آنها فقط نام یک نامزد در برگهٔ رای نوشته شده است. در این موارد رای‌دهنده باید یا به همان یک نامزد رای دهد یا رای ندهد. چنین انتخاباتی، «انتخابات» به معنای رایج کلمه نیست.[۱۰]

انتخابات زود هنگام[ویرایش]

انتخابات زود هنگام همه پرسی برای تعیین سرنوشت یک کابینه و یا دولت که هم اکنون در راس قدرت است اما بهر دلیلی (مثلاً انسداد سیاسی) و یا فساد مالی مورد اعتراض مردم واقع شده‌است همانند کابینه فؤاد سنیوره در بحران اخیر لبنان.

عواملی که باعث برگزاری یک انتخابات زود هنگام می‌شود (البته این عوامل در کشور‌های مختلف دنیا با یکدیگر تفاوت دارد چراکه شیوه اجرای دموکراسی در کشورهای مختلف با یکدیگر متفاوت است):

  • تسلیم کابینه در برابر فشار افکار عمومی بین‌المللی و یا مردمی و صدور فرمان انتخابات زود هنگام توسط نخست وزیر و یا پذیرش فرمان انتخابات زودهنگام که توسط پارلمان و یا رئیس جمهور صادر شده‌است
  • انحلال کابینه به فرمان رئیس جمهور و صدور فرمان انتخابات زودهنگام

کتاب‌ها[ویرایش]

  • Robin Farquharson: A theory of Voting، Yale University press، ۱۹۶۹
  • Denis C. Mueller: Constitutional Democracy: Oxford university Press، ۱۹۹۶
  • Dieter Nohlen: Wahl Recht und Pateiensystem، Opladen، ۲۰۰۴
  • Alan Ware: Citizens Parties and the State، Princeton University Press، ۱۹۸۷

جستارهای وابسته[ویرایش]

منابع[ویرایش]

  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ "Election (political science)," Encyclpoedia Britanica Online. Retrieved 18 August 2009
  2. ↑ Robert, Henry M. (2011). Robert's Rules of Order Newly Revised (11th ed.). Philadelphia, PA: Da Capo Press. pp. 438–446. ISBN 978-0-306-82020-5. 
  3. ↑ Headlam, James Wycliffe (1891). Election by Lot at Athens. p. 12.
  4. ↑ Eric W. Robinson (1997). The First Democracies: Early Popular Government Outside Athens. Franz Steiner Verlag. pp. 22–23. ISBN 978-3-515-06951-9. 
  5. ↑ Nitish K. Sengupta (1 January 2011). "The Imperial Palas". Land of Two Rivers: A History of Bengal from the Mahabharata to Mujib. Penguin Books India. pp. 39–49. ISBN 978-0-14-341678-4. 
  6. ↑ Biplab Dasgupta (1 January 2005). European Trade and Colonial Conquest. Anthem Press. pp. 341–. ISBN 978-1-84331-029-7. 
  7. ↑ VK Agnihotri, ed. (2010). Indian History (26th ed.). Allied. pp. B–62–B–65. ISBN 978-81-8424-568-4. 
  8. ↑ "Pre-Independence Method of Election". Tamil Nadu State Election Commission, India. Retrieved 3 November 2011. 
  9. ↑ Encyclopedia of Islam and the Muslim World (2004), vol. 1, p. 116-123.
  10. ↑ دانشنامهٔ سیاسی- داریوش آشوری-نشر مروارید- چاپ شانزدهم 1387- ص43
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ انتخابات موجود است.

پیوند به بیرون[ویرایش]

پایگاه اطلاع‌رسانی برای شورا

برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=انتخابات&oldid=18152302»