اردلان

برای دیگر کاربردها، اردلان (ابهام‌زدایی) را ببینید.

اردلان در لغت به معنای "موبد" و "پرهیزگار" و (اردلانی) به معنای "جایگاه موبدان" می‌باشد. اردلان نام جغرافیایی خاصی بوده که به مرکز کردستان اطلاق می‌شده‌است و نیز نام خاندان بزرگی است که بر قلمرو حکومت اردلان، امارات و سیطره داشته‌اند. پایتخت آنها سنه یا سنندج بود. حکام اردلان بیش از هفتصدسال درغرب ایران و مناطق کردنشین حکومت می‌کردند.

در تاریخ از سلسله امیران محلی کردستان که حکومت اردلان در کردستان عراق امروزی و بخشی از کردستان ترکیه امروزی، و مرکزیت منطقه ای که جزیره ابن عمر گفته می شده و دارالملک یا کرسی آن موصل بوده، را از قرن هفتم هجری قمری به عهده داشته اند، با عنوان حکام اردلان یاد شده است.

حوزهٔ متصرفی و شناخته شده اردلان در کردستان ایران، استان کردستان کنونی به مرکزیت سنندج، و توابعی چون اورامان لهون، تخت، ژاورو و... و دیگر نقاطی که ورای سیروان گستره‌ای ارضی را با همان نام اورامان تشکیل می‌داده، بوده‌است.

فرد حاکم مدعی نسب داشتن از اردشیر بابکان بود. نخستین حاکم این قبیله احمد پسر مروان حاکم مروانیان دیاربکر بود.

فرهنگ

مذهب بسیاری از مردم منطقه تابعه اردلان اهل سنت بود و بدروغ آنها را منتسب به یارسان و علی الهی ها میکنند در حالی که قبل از وجود و نفوذ یارسان و تشیع و علوی ها و علی الهی ها و اردلانها در مناطق کردستان اغلب مردم مذهب تسنن داشتند. البته خود اردلانها اصالتا اورامی زبان و پیرو آئین یارسان بودند اما در زمان شاه عباس صفوی خان احمدخان پسر هه لو خان برای تقویت و بقای حکومتش به مذهب شیعه ۱۲ امامی گروید. قبر همه ی امرای اردلان در نجف قرار دارد.