الیزابت یکم (انگلستان)
| الیزابت یکم (انگلستان) | |
|---|---|
| ملکه انگلستان و ایرلند | |
پُرتِرهٔ رسمی الیزابت اول، ملکه انگلستان و ایرلند که احتمالاً در سال ۱۵۷۵ میلادی از وی توسط نقاشی «نامعلوم» کشیده شده‌است. این پرتره از الیزابت اول تا دهه‌ها تنها منبع رسمی برای الگوبرداری از صورت وی در تمامی امپراتوری بود و دلیل آن «حفظ تصور عمومی از زیبایی نامحدود ملکه» عنوان شده‌بود. در این نقاشی، تاج پادشاهی و عصای سلطنتی بر روی میزی در پشت‌سر الیزابت اول به تصویر کشیده شده‌است.
|
|
| دوران | ۱۷ نوامبر ۱۵۵۸ – ۲۴ مارس ۱۶۰۳ |
| تاجگذاری | ۱۵ ژانویه ۱۵۵۹ |
| زادروز | ۷ سپتامبر ۱۵۳۳ |
| زادگاه | گرین‌ویچ، انگلستان |
| مرگ | ۲۴ مارس ۱۶۰۳ میلادی (۶۹ سال) |
| محل مرگ | ریچموند، انگلستان |
| آرامگاه | وست‌مینستر ابی |
| پیش از | جیمز یکم |
| پس از | ماری یکم |
| دودمان | تودور |
| پدر | هنری هشتم |
| مادر | آن بولین |
| امضا |  |
ملکه الیزابت یکم (به انگلیسی: Elizabeth I Of England) (زاده ۷ سپتامبر۱۵۳۳- مرگ ۲۴ مارچ ۱۶۰۳) از ۱۷ نوامبر ۱۵۵۸ تا زمان مرگش ملکهٔ سلطنتی انگلستان و ایرلند بود. الیزابت که گاهی نیز الیزابت باکره، گلوریانا و ملکه بث خوب نامیده می‌شد، پنجمین و آخرین پادشاه دودمان تیودر بود. او دختر هنری هشتم به عنوان یک پرنسس به دنیا آمد اما مادرش، آن بولین، وقتی دخترش دو سال و نیم بیشتر نداشت، اعدام شد و الیزابت نامشروع شناخته شد. برادر ناتنی او، ادوارد ششم، تاج را به لیدی جین گری به میراث گذاشت و دست دو خواهر ناتنی خود یعنی الیزابت و مری کاتولیک مذهب را از جانشینی تخت کوتاه کرد. این اقدام او بر خلاف قانون جانشینی سوم بود که در ژوئیه ۱۵۴۳ توسط پارلمان انگلیس به تصویب رسیده بود (برطبق این قانون، مری و الیزابت دگربار در خط جانشینی پس از شاهزاده ادوارد قرار گرفتند). با کنار گذاردن وصیتنامهٔ ادوارد، مری در سال ۱۵۵۳ ملکه شد و لیدی جین گری اعدام شد. با مرگ مری در سال ۱۵۵۸، الیزابت جانشین خواهر ناتنیش شد. مری در دوران حکومت خود به ظن حمایت از شورشی‌های پروتستان حدود یک سال الیزابت را زندانی کرده بود.
الیزابت با مشاوره خوب حکومت خود را آغاز کرد و به شدت به گروهی از مشاورین قابل اعتماد خود که توسط ویلیام سیسل (بارون بورلی) رهبری می‌شد تکیه داشت. یکی از اقدامهای اولیه او تاسیس و برپایی کلیسا پروتستان انگلیس بود که خود والی عالی آن شد. این توافق مذهبی الیزابت، بعدها به کلیسای انگلستان امروزی تکامل یافت. انتظار می‌رفت که ملکه ازدواج کرده و جانشینی به دنیا آورد تا دودمان تیودری ادامه یابد. اما او علی‌رغم چندین معاشقه هیچوقت این کار را نکرد. با سالمندتر شدن او، باکره بودن و پاکدامنی‌اش شهرت یافت و مکتبی فکری در اطراف او پدید آمده و رشد کرد و در پرتره‌ها، نمایش‌ها و مراسم مجلل و تاریخی، و ادبیات آن زمان جشن گرفته می‌شد.
الیزابت در دولت‌داری از پدر و برادر و خواهر ناتنیش میانه‌روتر بود. یکی از شعارهای او این بود: می‌بینم و هیچ نمی‌گویم. در مسائل مذهبی، نسبتاً صبور و شکیبا بوده و از آزار و اذیت سازمان یافته پرهیز می‌کرد. پس از سال ۱۵۷۰، زمانیکه پاپ او را نامشروع خواند و پیروان الیزابت را از اطاعت دستوراتش منع کرد، چندین توطئه، زندگی ملکه را به خطر انداخت. اما تمامی این دسیسه‌ها با کمک سرویس مخفی وزرایش با شکست مواجه شد. در روابط خارجی، محتاط عمل می‌کرد و در ارتباط با دو ابرقدرت فرانسه و اسپانیا تعادل را برقرار می‌کرد. او با وجود بی رغبتی، از شماری کمپین‌های نظامی ناکارآمد و با منابع ناچیز در هلند، فرانسه و ایرلند حمایت کرد. در اواسط سال ۱۵۸۰، جلوگیری از جنگ با اسپانیا بیشتر از این نمی‌توانست ادامه پیدا کند و هنگامی که اسپانیا سرانجام در سال ۱۵۸۸ تصمیم به فتح انگلستان گرفت، شکست نیروی دریایی اسپانیا ملکه الیزابت را با یکی از بزرگترین پیروزی‌های نظامی در تاریخ انگلستان پیوند داد.
سلطنت الیزابت به عنوان «عصر الیزابت» شناخته میشود و مهمتر از همه برای رشد و شکوفایی درام و تئاتر انگلیس که توسط پیشگامانی چون ویلیام شکسپیر و کریستوفر مارلو رهبری می‌شد و نیزبه خاطر قابلیتهای دریانوردی ماجراجویان انگلیسی مانند سر فرانسیس دریک شهرت داشت. بعضی از مورخان در ارزیابی خود کم‌سخن‌تر و خوددارتر هستند، آنها الیزابت را فرمانروایی عصبانی و دودل توصیف می‌کنند که بیشتر از شانسش بهره برد. در اواخر حکومتش، یک سری مشکلات نظامی و اقتصادی محبوبیت او را تضعیف کرد. می‌توان اذعان کرد که الیزابت در عصری که دولت متزلزل و محدود و پادشاهان در کشورهای همسایه با مشکلات داخلی که حتی تخت و تاجشان را تهدید می‌کرد مواجه بودند بازیگری کاریزماتیک و بازمانده‌ای سر سخت بود. چنین مشکلات و مواردی در مورد رقیب الیزابت، ماری یکم اسکاتلند، نیز صدق می‌کرد. الیزابت او را در سال ۱۵۶۸ زندانی و سرانجام در سال ۱۵۸۷ اعدام کرده بود. پس از حکفرمانی کوتاه مدت برادر و خواهر ناتنیش، دورهٔ ۴۴ سالهٔ الیزابت بر تخت ثبات خوبی را برای فلمرو پادشاهی (بریتانیا) به ارمغان آورد و نیز به شکل‌گیری حس هویت ملی کمک کرد.
آغاز پادشاهی[ویرایش]
الیزابت در سال ۱۵۵۸ و در ۲۵ سالگی بر تخت نشست. پیش از آن وی از سال ۱۵۵۳ در زندان خواهرش شهبانو مری بود. الیزابت هوادار پروتستان‌ها بود و این آیین را در کشور رسمی کرد. لردهای انگلیس نیز که پیرو این آیین بودند از وی پشتیبانی کردند. اینچنین دشمنی پاپ و اسپانیای کاتولیک بر الیزابت و انگلستان برانگیخته شد.
در جنگ دریایی که در سال ۱۵۸۸ میان انگلیس و اسپانیا درگرفت، نیروهای دریایی اسپانیا بدلیل ناتوانی در کنترل مقابله با توفان شدید دریایی شکست سنگینی متحمل شدند. به این ترتیب نیروی دریایی انگلستان توانست به عنوان ابرقدرت دریایی جایگزین اسپانیایی‌ها شود. همچنین انگلیسی‌ها از ناتوانی اسپانیایی‌ها سود برده و به گشودن و یافتن سرزمینهای آمریکای شمالی اقدام نمودند و علاوه بر آن بخشی از مستعمرات اسپانیا را نیز به تصرف خود درآوردند.
عصر طلایی انگلستان[ویرایش]
دوره پادشاهی الیزابت بر انگلستان به عصر طلایی یا عصر الیزابت شناخته شده‌است. در این دوره نام‌آورانی چون ویلیام شکسپیر، کریستوفر مارلو، بن جانسون، والتر رالی و فرانسیس بیکن در انگلستان می‌زیستند. ادب و فلسفه در این روزگار سر برآورد و با ناتوانی کاتولیکها و پاپ روزگار رنسانس آغاز شد. الیزابت همچنین در برابر کاتولیکها روش تسامح را پیش گرفت. کمپانی هند شرقی بریتانیا در زمان حکمرانی وی تاسیس شد.
زندگی شخصی[ویرایش]
الیزابت از کودکی در خانه ادوارد ششم می‌زیست چون که پدرش هنری که فرزند پسر می‌خواست او و مادرش را از خود رانده بود. الیزابت با آموزه‌های پروتستان بزرگ شد. او برای مصالح کشور هرگز تن به زناشویی نداد. گفته میشود او با توماس سیمور، دریاسالار اعظم، که به طور اتفاق شوهر چهارم کاترین پار، همسر ششم هنری هشتم بود روابط عاشقانه داشته است و باکره بودن او نوعی تظاهر بوده است. لذا نمیتوان درباره ی لقب او که به ملکه ی باکره معروف است اظهار نظر قطعی کرد. وی از بیماری بیخوابی رنج می‌برد و سرانجام در ۲۴ مارس ۱۶۰۳ در گذشت. پیکرش را در کنار خواهرش مری در کلیسای وست‌مینستر به خاک سپردند.
تبارشناسی[ویرایش]
شجره نامه[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا، «الیزابت یکم انگلستان»، ویکی‌پدیای انگلیسی، دانشنامهٔ آزاد (بازیابی در ۹ مارس ۲۰۰۸).
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ الیزابت یکم (انگلستان) موجود است. |
|
||||||||||||||
|
- فرمانروایان انگلستان
- الیزابت یکم انگلستان
- انگلیکانهای اهل انگلستان
- اهالی انگلستان در سده ۱۶ (میلادی)
- اهالی انگلستان در سده ۱۷ (میلادی)
- اهالی منطقه گرین‌ویچ
- حکمرانان اروپا در سده ۱۶ (میلادی)
- حکمرانان اروپا در سده ۱۷ (میلادی)
- خاکسپاریها در کلیسای وست‌مینستر
- درگذشتگان ۱۶۰۳ (میلادی)
- زادگان ۱۵۳۳ (میلادی)
- زنان سده ۱۶ (میلادی)
- زنان سده ۱۷ (میلادی)
- زندانیان در برج لندن
- مترجمان سده ۱۶ (میلادی)
- انگلیسیهای ولزیتبار
- ملکه سلطنتی در جزایر بریتانیا
- ملکههای بریتانیا
- ملکههای سلطنتی انگلستان
- نجاتیافتگان از ترور
- نویسندگان انگلیسی سده ۱۶ (میلادی)
- نویسندگان زن اهل انگلستان
- نویسندگان زن سده ۱۶ (میلادی)
- هنری هشتم انگلستان
