اباضیه
اباضیه یا اباضیگری[۱] یکی از مذاهب اسلام است که از جریان خوارج نشأت گرفتهاست. این فرقه از کهنترین مذاهب اسلامی و تنها گروه باقیمانده از خوارج است.[۲] نام این مکتب از نام عبدالله بن اباض تمیمی نخستین پیشوای آن گرفته شدهاست.
اباضیه که هم از تسنن و هم از تشیع جداست هرچند از نظر شمار پیروان در مقایسه با سنیان و شیعیان گروه کوچکی به حساب میآید اما از نظر تاریخی جریانی بسیار مهم است. امروزه اباضیان بیشتر در شمال آفریقا، شرق آفریقا (بهویژه جزیره زنگبار) و عمان سکونت دارند. عمان تنها کشور مسلمانی است که کیش اباضی در آن مذهب اکثریت است، پادشاه آن نیز این مذهب را دارد و بر پایه دادههای کتاب واقعیتهای جهان سیا حدود ۷۵٪ جمعیت آن اباضی مذهب به شمار میروند.[۳] البته در گذشته اباضیان در پهنه بسیار گستردهتری (حتی در اندلس) میزیستند.
اباضیه مذهب خود را الدعوه، مذهب الحق، فرقه المحقه و فرقه الناجیه میخوانند و آن را کهنترین مذهب اسلامی، نزدیکترین مذهب به عصر نبوّت و نزدیکترین مذهب به روح اسلام میدانند. اباضیه میانهروتر از دیگر گروههای خوارج به شمار میروند و به همین جهت نزدیکترین گروه خوارج به اهل سنت به شمار میآیند.
آنان بر این عقیدهاند که نمیتوان به کسی مؤمن یا کافر گفت، چرا که وحی منقطع شد. و ابوبکر و عمر از دنیا رفتهاند و امروز کسی نیست که حقایق را بیان کند و کافر را از مؤمن تمیز دهد. بدان جهت ما به کسی نمیگوییم که او مؤمن است یا کافر.[۴]
اباضیان انتساب خود را به خوارج انکار کرده و مورخین برجستهٔ اباضی همچون برّادی در جواهر المُنْتَقات و شماخی در کتاب السیر، تاریخ پیدایش این فرقه را به زمان خلافت عثمان میرسانند و آن را قدیمتر از خروج خوارج میشمارند. البته اصطلاح خوارج نزد اباضیه به کسانی که بر علی بن ابیطالب شوریدند گفته نمیشود بلکه خوارج را کسانی میدانند که از اسلام خارج شوند، و معتقدند خروج از اسلام یا با انکار یکی از احکام ثابت و قطعی دین یا با عمل به آنچه قطعاً خلاف نصوص احکام دینی است، محقق میشود.
نخستین پیشوایان اباضی[ویرایش]
- جابر بن زید تمیمی.
- عبدالله بن اباض
- ابوعبیده مسلم بن ابی کریمه
- ربیع بن حبیب فراهیدی
- ابو بلال مرداس بن حدیر
پیشوایان دولت رستمی[ویرایش]
بزرگان اباضیگری[ویرایش]
- شیخ علی یحی معمر
- دکتر عمرو خلیفه نامی
- شیخ ابراهیم بیوض
- شیخ ابوالیقضان ابراهیم
- مجاهد سلیمان بارونی
- شیخ احمد خلیلی
- شیخ ابواسحق ابراهیم اطفیش
جستارهای وابسته[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- اباضیه مسعود جلالی مقدم، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی
|
|