روز جهانی کارگر

روز جهانی کارگر
وین, اتریش, ۲۰۱۳
نام رسمی	روزِ جهانیِ کارگران
نام دیگر	May Day
جشن‌ها	Organised street demonstrations and street marches
تاریخ	1 مه
تناوب	سالانه
مرتبط به	May Day, روز کارگر, various other Labour Days

روزِ جهانیِ کارگر یا روزِ کارگر International Workers' Day یک جشن و مراسمی کارگری و از سویِ طبقاتِ کارگر است که هر ساله در روزِ اولِ ماهِ مِه برگزار می‌شود.

حزب‌های کمونیست، سوسیالیست و آنارشیست و اتحادیه‌های کارگری در بسیاری از کشورهای جهان این روز را با برگزاری تظاهرات و راهپیمائی‌های خیابانی برگزار می‌کنند. این روز، یادمانِ شورشِ کارگران آمریکایی در اول ماه مه ۱۸۸۶ در شیکاگو است.

ده‌ها سال است که به این مناسبت در این روز، در کشورهای مختلف (به استثنای ایالات متحده، کانادا و چند کشور کوچک) مراسم ویژه برگزار می‌شود. ایالات متحده و کانادا نخستین دوشنبه هر سپتامبر (شهریور ماه) را به عنوان «روزکارگر» برگزار می‌کنند.

پیش‌زمینه

مناسبت اول مه به عنوان روز کارگر به این لحاظ بوده است که در چهارم ماه مه سال ۱۸۸۶، و در چهارمین روز اعتصاب و تجمع کارگران آمریکایی در شهر شیکاگو، پلیس به روی آنان آتش گشود که شماری کشته، عده‌ای مجروح و بعداً چهارتن نیز اعدام شدند. کارگران اعتصابی خواستار تعدیل شرایط کار و کاهش ساعات روزانه کار از ده ساعت به ۸ ساعت بودند. قرار بود که اول ماه مه ۱۸۸۶ در آمریکا (ایالات متحده)، کاهش ساعات کار به هشت ساعت در روز، به اجرا درآید که چنین نشد و در نتیجه، کارگران در گوشه و کنار این کشور دست به تظاهرات زدند و در یک‌هزار و دویست کارخانه و کارگاه، اعتصاب صورت گرفت. شمار کارگران معترض شهر شیکاگو بیش از سایر شهرها و حدود ۹۰ هزار تن بود. در چهارمین روز تظاهرات شیکاگو، کارگران اعتصابی و هوادارانشان در «میدان بیده = Haymarket» جمع شده و از اینجا به حرکت درآمده بودند. سخنرانان آنان بر یک گاری بزرگ سوار بودند و شعار می‌دادند. پس از طی مسافتی، پلیس اطراف این گاری (چهارچرخه) را گرفت و خواست که تظاهرکنندگان متفرق شوند که ناگهان انفجاری صورت گرفت، یک مأمور پلیس کشته شد و چند کارگر و پلیس نیز مجروح شدند. این حادثه سبب شد که پلیس دست به تیراندازی به سوی جمعیت بزند و کشتار صورت گیرد. آمار کشته‌شدگان اعلام نشده‌است ولی اسامی انبوه مجروحان در دست است. پلیس با اعمال خشونت موفق شد جمعیت را پراکنده‌سازد. در پی این حادثه، هشت تن به عنوان مسبّب دستگیر شدند که پنج نفر از آنان کارگر مهاجر آلمانی و یکی هم آلمانی تبعه آمریکا بود. دادگاه یکی از این دستگیرشدگان را به ۱۵ سال حبس محکوم کرد و بقیه محکوم به اعدام شدند که فرماندار ایالت مجازات دو تن از آنان را به حبس ابد تخفیف داد. یکی از محکومان به اعدام، پیش از اجرای حکم خودکشی کرد و چهار نفر دیگر به دار آویخته شدند.

با رسیدن اخبار مربوط به این تظاهرات، کشتار و اعدام به سایر کشورها، در گوشه و کنار جهان مراسم یادبود برگزار و هر سال هم تکرار شد که به تدریج اول ماه مه، روز جهانی کارگر عنوان گرفت. چون اعدام‌شدگان شیکاگو عمدتاً آلمانی بودند، در سال ۱۹۳۳ حزب نازی آلمان روز اول ماه مه را روز ملی و تعطیل عمومی اعلام کرد.

روز اول ماه مه در هند

می دی، روز اول ماه می در سرتاسر هند به افتخار الهٔ بهار و جشنوارهٔ باروری، جشن گرفته می‌شود. این روز همچنین یادآور روز بین‌المللی کارگر هست که اهمیت تاریخی دارد. این روز همچنین روز معترضان سیاسی ست. روز اول ماه می غیر از این روز جشن قدیسین هست. برای سازمان دادن کارگران، این روز در بسیاری از کشورها، تعطیل عمومی ست.

روز اول ماه می به عنوان روز کارگر

منشأ این روز، جنبش کارگری آمریکا در اواخر قرن نوزدهم ست. تاریخ این حرکت به اول ماه می ۱۸۸۶ میلادی بازمی‌گردد. در این روز تعداد زیادی از کارگران آمریکایی دست به اعتصاب زدند و خواستار یک روز کاری استاندارد و هشت ساعته شدند. در چهارم ماه مه در میدان هی مارکت شیکاگو یک بمب پرتاب شده توسط یک انقلابی، منجر به مرگ ده‌ها نفر (از جمله چند افسر پلیس) و زخمی شدن بیش از ۱۰۰ نفر شد.

این تظاهرات نتیجه فوری دریافت نکردند، اما مؤثر واقع شدند. پس از آن، هشت ساعت کار در روز عرف بسیاری از کشورها در سراسر جهان شد. از این رو این روز به عنوان روز تظاهرات، راهپیمایی، و سخنرانی انتخاب شد. این روز در اکثر ایالات متحده، روسیه و دیگر کشورهای کمونیستی تعطیل است. در هند، روز اول ماه مه نیز یک روز تعطیل عمومی اعلام شد.

اولین جشن روز اول ماه مه در هند در مدرس توسط حزب کارگر کیسان هندوستان در ۱ مه سال ۱۹۲۳ برگزار شد. نیز اولین بار بود که پرچم قرمز در هند مورد استفاده قرار گرفت. چتار سینگاراویلو رهبر حزب بزرگداشت روز اول ماه مه را در دو محل در سال برگزار کرد. ۱۹۲۳. یک جلسه در ساحلی روبروی دادگاه عالی مدرس برگزار شد، نشست دیگر در ساحل تریپلیکن برگزار شد. روزنامهٔ «هندو»، از مدرس گزارشی منتشر کرد.

حزب کار کیسان جشن روز اول ماه مه را در چنای معرفی کرد. رفیق سینگاراولار رئیس نشست بود و قطعنامه‌ای مبنی بر این که دولت باید روز اول ماه مه را به عنوان یک روز تعطیل اعلام کند، به تصویب رسید. رئیس حزب اصول غیر خشونت‌آمیز حزب را توضیح داد. یک درخواست برای کمک مالی نیز وجود داشت. تأکید شده بود که کارگران جهان باید برای رسیدن به استقلال، متحد باشند.

روز اول ماه مه، یک بانک در سراسر کشور و تعطیلات عمومی در هند است. تعطیلات به جنبشهای کارگری برای احزاب سیاسی کمونیست و سوسیالیست گره خورده است. در ماهاراشترا و گجرات، رسماً به نام روز ماهاراشترا و روز گجرات بود، چرا که در این روز در سال ۱۹۶۰ هر یک استقلال خود را پس از جدا شدن از ایالت قدیمی بمبئی بر اساس خطوط زبانی، به دست آوردند.

روز کار در تاریخ اول مه در بسیاری از کشورها در سراسر جهان جشن گرفته می‌شده است و هنوز هم اغلب، روزی برای اعتراضات و تظاهرات است. در این روز، سازمان‌های مختلف کارگری در سراسر کشور در قالب گروه، به برگزاری مسابقات مختلف برای کودکان طبقهٔ کارگر می‌پردازند. با این حال، در سال‌های اخیر، مراسم این روز، شکل تازه‌ای گرفته که در آن کارگران و اتحادیه‌های کارگری خواستار حفاظت از منافع خود و و دادن وجه انسانی به اصلاحات اقتصادی هستند.

کلیسای کاتولیک

در سال ۱۹۵۵ در کلیسای کاتولیک رومی، ۱ می به عنوان روز «قدیس یوسف کارگر»، نامزد مریم مقدس نامگذاری شد.

نگارخانه

• 

  تظاهرات روز جهانی کارگر در میدان رابین تل‌آویو در دهه ۸۰ میلادی.

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

منابع

• با روز جه‍انی کارگر بی‍شت‍ر آشن‍ا شویم، کار و کارگر، (۳ خرداد ۱۳۸۳): ص ۸.
• سلیمیان، جبارعلی، به من‍اسب‍ت روز جه‍انی کارگر، کار و کارگر، (۱۱ اردیبهش‍ت ۱۳۷۹): ص ۲.