زبان‌های ژرمنی

پراکندگی زبان‌های ژرمنی:

  آلمانی

  انگلیسی

  ایسلندی

  دانمارکی

  سوئدی

  هلندی و آفریکانس

  نروژی (نینورسک و بوکمال)

زبان‌های ژرمنی در اروپا
سبز: کشورهایی که یکی از زبان‌های ژرمنی، زبان ملی آن‌ها است
آبی: کشورهایی که یکی از زبان‌های ژرمنی در آن‌ها رسمی است

زبان‌های ژرمنی شمالی

  ایسلندی

  فاروئی

  نروژی

  سوئدی

  دانمارکی

زبان‌های ژرمنی غربی

  اسکاتس (آنگلو-فریسی, ژرمنی غربی)

  انگلیسی (آنگلو-فریسی, ژرمنی غربی)

  فریسی (آنگلو-فریسی, ژرمنی غربی)

  هلندی (فرانکی سفلا, ژرمنی غربی)

  آلمانی سفلا (ژرمنی غربی)

  آلمانی بالا (آلمانی علیا, ژرمنی غربی)

زبان‌های ژرمنی، شاخه‌ای از زبان‌های هندواروپایی اند که بیشتر در شمال اروپا و نیز به سبب مهاجرت این اقوام در آمریکا و نیز در مناطق دیگر رواج دارند. زبان‌های این شاخه، نیای یکتایی به نام ژرمنی نخستین داشته‌اند که ژرمن‌ها نزدیک به کمابیش دوهزار و پانصد سال پیش در عصر آهن، در شمال اروپا به آن سخن می‌گفته‌اند. ژرمنی باستان، همراه فرزندانش، تنها با شماری از ویژگی‌های یکتای زبان شناختی، از جمله تغییر هم‌خوان‌ها شناخته می‌شود. اگر نه کهن‌ترین چیزی که تاریخ از ژرمن‌ها به یاد می‌آورد نه زبان ایشان، که جای‌گیر شدن اشان است در شمال اروپا و در امتداد مرزهای شمالی امپراتوری روم از سدهٔ دوم میلادی.

پرگویش‌ورترین زبان‌های ژرمنی، انگلیسی با ۳۴۰ و آلمانی با ۱۲۰ میلیون تن گویشور بومی اند. همچنین زبان‌های دیگری هم‌چون هلندی با ۲۲ میلیون و آفریکانس با ۱۶ میلیون تن و زبان‌های اسکاندیناوی مانند دانمارکی و سوئدی و نروژی با روی هم ۲۰ میلیون گویشوَر، در همین شاخه از زبان‌های هندواروپایی می‌گنجند. هندواروپایی بودن این زبان‌ها بدین معنی است که این زبان‌ها خویشاوند دور زبان‌های ایرانی اند. پژوهش‌های تازهٔ زبان شناختی و تبارشناختی، سیاهه‌ای از ۵۳ زبان و گویش در شاخهٔ زبان‌های ژرمنی به دست می‌دهد.

شمار نه چندان کمی از مردم ژرمن از قوم گت که جزو سربازان امپراتوری روم بودند در جنگ با ساسانیان اسیر شده و در ایران زندگی می‌کردند. بنابر این می‌توان گفت که زبان‌های ژرمنی از سده سوم میلادی در ایران صحبت شده‌است.

زبان‌های ژرمنی از دیدگاه تاریخی به سه دسته زبان‌های ژرمنی شمالی، زبان‌های ژرمنی شرقی و زبان‌های ژرمنی غربی بخش می‌شوند.

تاریخچه زبان‌های ژرمنی

عصر آهن پیشارومی ۵۰۰ – ۱۰۰ ق. م		عصر آهن رومی پیشین ۱۰۰ ق. م– ۱۰۰ م.	عصر آهن رومی پسین ۱۰۰ – ۳۰۰	دوره مهاجرت‌ها ۳۰۰ – ۶۰۰	قرون وسطای آغازین ۶۰۰ – ۱۱۰۰	قرون وسطای میانه ۱۱۰۰ – ۱۳۵۰	قرون وسطای متأخر ۱۳۵۰ – ۱۵۰۰	دوران مدرن نخستین ۱۵۰۰ – ۱۷۰۰	دوران نوین امروزی ۱۷۰۰ تاکنون
نیاژرمنی	ژرمنی غربی	ایرمینونی (ژرمنی البه)	آلمانی بالای نخستین		بالای باستان، لومباردی	آلمانی بالای میانه	آلمانی بالای نو پیشین		گونه‌های آلمانی بالا
									آلمانی معیار
		ایستوائیونی (ژرمنی وزر-راین)	فرانکی نخستین	فرانکی باستان	آلمانی بالای باستان	آلمانی مرکزی میانه	آلمانی مرکزی نو پیشین
									گونه‌های آلمانی مرکزی
							ییدیش
					فرانکی پایین باستان (هلندی باستان)	لیمبورخی پیشین هلندی میانه	لیمبورخی پسین هلندی میانه	لیمبورخی پیشین	لیمبورخی
						هلندی میانه پیشین	هلندی میانه پسین	هلندی نوین پیشین	گونه‌های هلندی
									آفریکانس
		اینگوائیونی (ژرمنی دریای شمال)	ساکسونی نخستین (اینگوائیونی جنوب شرقی)		ساکسونی باستان	آلمانی پایین میانه			گونه‌های آلمانی پایین
			آنگلو-فریسی (اینگوائیونی شمال غربی)	فریسی نخستین	فریسی باستان			فریسی میانه	گونه‌های فریسی
				آنگلی نخستین	انگلیسی باستان (آنگلوساکسون)	انگلیسی میانه پیشین	انگلیسی میانه پسین	انگلیسی نو نخستین	گونه‌های انگلیسی
							اسکاتس نخستین	اسکاتس میانه	گونه‌های اسکاتس
	ژرمنی شمالی		نیانورس		نورس باستان رونی	ایسلندی باستان	ایسلندی باستان پسین	ایسلندی
						نروژی باستان	فارویی باستان	فارویی
							نورن باستان	نورن	منقرض
							نروژی میانه	نروژی
					نورس باستان رونی	دانمارکی باستان پیشین	دانمارکی باستان پسین	دانمارکی
						سوئدی باستان پیشین	سوئدی باستان پیشین	سوئدی
								گویش‌های دالکارلی
						گوتنیش باستان رونی	گوتنیش باستان پیشین	گوتنیش باستان پسین	گوتنیش
	ژرمنی شرقی			گوتی		(گویش‌های گوتی تاییدنشده)		گوتی کریمه‌ای	منقرض
				وندالی	منقرض
				بورگوندی	منقرض

• ^  در دسته‌بندی زبان لومباردی اختلافاتی وجود دارد. گروهی آن را به ساکسونی باستان نزدیک می‌دانند.
• ^  قرون وسطی پسین به دوره پس از مرگ سیاه اشاره دارد. این رخداد به ویژه در مورد وضعیت زبان در نروژ نروژ مهم است.
• ^  از انگلیسی میانه شمالی نخستین.
• ^  گویشوران زبان نورن آغاز به گفتگو به گونه‌های اسکاتس میانه (اسکاتس جزیره‌ای) کردند.
• ^  گوتنیش نوین (Gutamål)، نواده مستقیم گوتنیش باستان (Gutniska)، توسط گویش/لهجه گوتلاندی سوئدی معیار به حاشیه رانده شده‌است (Gotländska).

مقایسه واژه‌ها

انگلیسی	اسکاتس	فریزی غربی	آفریکانس	هلندی	هلندی (لیمبورخی)	آلمانی پایین	آلمانی پایین (خرونینگنی)	آلمانی مرکزی (لوکزامبورگی)	آلمانی	گوتیک	ایسلندی	فاروئی	سوئدی	دانمارکی	نروژی(بوکمول)	نروژی(نونورسک)
apple	aiple	apel	appel	appel	appel	Appel	Abbel	Apel	Apfel	aplus	epli	epli	äpple	æble	eple	eple
board	buird	board	bord	bord	bórdj/telleur	Boord	Bred	Briet	Brett	baúrd	borð	borð	bräde	bord	brett	brett
beech	beech	boeke	beuk	beuk	beuk	Boeoek / Böök	Beukenboom	Bich	Buche	bōka/-bagms	beyki	bók(artræ)	bok	bøg	bok	bok / bøk
book	beuk	boek	boek	boek	book	Book	Bouk	Buch	Buch	bōka	bók	bók	bok	bog	bok	bok
breast	breest	boarst	bors	borst	boors	Bost	Bôrst	Broscht	Brust	brusts	brjóst	bróst / bringa	bröst	bryst	bryst	bryst
brown	broun	brún	bruin	bruin	broen	bruun	broen	brong	braun	bruns	brúnn	brúnur	brun	brun	brun	brun
day	day	dei	dag	dag	daag	Dag	Dag	Do	Tag	dags	dagur	dagur	dag	dag	dag	dag
dead	deid	dea	dood	dood	doed	doot	dood	dout	tot	dauþs	dauður	deyður	död	død	død	daud
die (starve)	dee	stjerre	sterf	sterven	stèrve	starven / döen	staarven	stierwen	sterben	diwan	deyja	doyggja	dö	dø	dø	døy / starva
enough	eneuch	genôch	genoeg	genoeg	genóg	noog	genog	genuch	genug	ganōhs	nóg	nóg/nógmikið	nog	nok	nok	nok
finger	finger	finger	vinger	vinger	veenger	Finger	Vinger	Fanger	Finger	figgrs	fingur	fingur	finger	finger	finger	finger
give	gie	jaan	gee	geven	geve	geven	geven	ginn	geben	giban	gefa	geva	ge / giva	give	gi	gje(va)
glass	gless	glês	glas	glas	glaas	Glas	Glas	Glas	Glas	-	glas	glas	glas	glas	glass	glas
gold	gowd	goud	goud	goud	goud / góldj	Gold	Gold	-	Gold	gulþ	gull	gull	guld / gull	guld	gull	gull
good	guid	gód	goed	goed	good	goot	goud	gutt	gut	gōþ(is)	góð(ur) / gott	góð(ur) / gott	god	god	god	god
hand	haund	hân	hand	hand	hand	Hand	Haand	Hand	Hand	handus	hönd	hond	hand	hånd	hånd	hand
head	heid	holle	hoof / kop	hoofd / kop	kop	Kopp	Heufd / Kop	Kopp	Haupt / Kopf	háubiþ	höfuð	høvd / høvur	huvud	hoved	hode	hovud
high	heich	heech	hoog	hoog	hoeg	hoog	hoog / höch	héich	hoch	háuh	hár	høg / ur	hög	høj	høy / høg	høg
home	hame	hiem	heim / tuis	heim / thuis	thoes	Tohuus	Thoes	Heem	Heim	háimōþ	heim	heim	hem	hjem	hjem / heim	heim
hook / crook	heuk	hoek	haak	hoek	haok	Haak	Hoak	Krop / Kramp	Haken	kramppa	haki / krókur	krókur / ongul	hake / krok	hage / krog	hake / krok	hake / krok
house	hoose	hûs	huis	huis	hoes	Huus	Hoes	Haus	Haus	hūs	hús	hús	hus	hus	hus	hus
many	mony	mannich / mennich	baie / menige	menig	minnig	Mennig	Ìnde	-	Manch	manags	margir	mangir / nógvir	många	mange	mange	mange
moon	muin	moanne	maan	maan	maon	Maan	Moan	Mound	Mond	mēna	máni / tungl	máni	måne	måne	måne	måne
night	nicht	nacht	nag	nacht	nach	Nach / Nacht	Nacht	Nuecht	Nacht	nótt	nótt	nátt	natt	nat	natt	natt
no (nay)	nae	nee	nee	nee(n)	nei	nee	nee / nai	nee(n)	nee / nein / nö	nē	nei	nei	nej / nä	nej	nei	nei
old (but: elder, eldest)	auld	âld	oud	oud	aajt (old) / gammel (decayed)	oolt / gammelig	old / olleg	aalt	alt	sineigs	gamall (but: eldri, elstur) / aldinn	gamal (but: eldri, elstur)	gammal (but: äldre, äldst)	gammel (but: ældre, ældst)	gammel (but: eldre, eldst)	gam(m)al (but: eldre, eldst)
one	ane	ien	een	een	ein	een	aine	een	eins	áins	einn	ein	en	en	en	ein
ounce	unce	ûns	ons	ons	óns	Ons	Onze	-	Unze	unkja	únsa	únsa	uns	unse	unse	unse / unsa
snow	snaw	snie	sneeu	sneeuw	sjnie	Snee	Snij / Snèj	Schlue	Schnee	snáiws	snjór	kavi / snjógvur	snö	sne	snø	snø
stone	stane	stien	steen	steen	stein	Steen	Stain	Steen	Stein	stáins	steinn	steinur	sten	sten	stein	stein
that	that	dat	daardie / dit	dat / die	dat / tot	dat / dit	dat / dij	dat	das	þata	það	tað	det	det	det	det
two / twain	twa	twa	twee	twee	twie	twee	twij / twèje	zoo / zwou / zwéin	zwei/zwo	twái	tveir / tvær / tvö	tveir / tvey / tvær / tvá	två	to	to	to
who	wha	wa	wie	wie	wee	wokeen	wel	wien	wer	Ƕas / hwas	hver	hvør	vem	hvem	hvem	kven
worm	wirm	wjirm	wurm	worm	weurm	Worm	Wörm	Wuerm	Wurm	maþa	maðkur / ormur	maðkur / ormur	mask / orm	orm	makk / mark / orm	makk/mark/orm
انگلیسی	اسکاتس	فریزی غربی	آفریکانس	هلندی	هلندی (لیمبورخی)	آلمانی پایین	آلمانی پایین (خرونینگنی)	آلمانی مرکزی (لوکزامبورگی)	آلمانی	گوتیک	ایسلندی	فاروئی	سوئدی	دانمارکی	نروژی(بوکمول)	نروژی(نونورسک)

منابع

• ویکی‌پدیای انگلیسی