شهرستان بستان‌آباد
| شهرستان بستان‌آباد |
|
|---|---|
 |
|
| اطلاعات کلی | |
| کشور | ایران  |
| استان | آذربایجان شرقی |
| مرکز | بستان‌آباد |
| نام‌های پیشین | اوجان |
| سال شهرستان شدن | 1368/12/09[۱] |
| مردم |
|
| جمعیت | 94,985 نفر[۲] |
| مذهب | شیعه |
| جغرافیای طبیعی |
|
| مساحت | 2795 کیلومتر مربع
ارتفاع از سطح دریا= 1679 تا 1740 متر |
| آب‌وهوا |
|
| میانگین دمای سالانه | ۸ |
| بارش سالانه | 320 |
| روزهای یخبندان سالانه | 180 روز |
| داده‌های دیگر |
|
| فرماندار | یدالله قاری زاده |
| پیش‌شماره تلفنی | ۰۴۳۲ |
| شهرها | |
| بستان آباد و تیکمه داش |
|
| تعداد بخش‌ها | |
| مرکزی و تیکمه داش | |
شهرستان بُستان‌آباد یکی از شهرستانهای استان آذربایجان شرقی است. مرکز این شهرستان، شهر بستان‌آباد میباشد. دمای مرکز این شهرستان گاهی به ۴۶- درجه سانتیگراد رسیده است و به همین دلیل سردترین شهر ایران لقب گرفته است.
محتویات
جغرافیا[ویرایش]
بستان‌آباد یکی از شهرستانهای استان آذربایجان شرقی است که در ۴۵ کیلومتری شرق تبریز در مسیر ترانزیتی تبریز-میانه و تبریز-سراب و اردبیل واقع است. این شهرستان بین شهرستانهای تبریز ،میانه واقع شده است و از نظر جغرافیایی بین ۴۶ درجه و ۳۰ دقیقه و ۴۷ درجه و ۱۴ دقیقه طول شرقی و ۳۷ درجه و ۳۲ دقیقه و ۳۸ درجه و ۴ دقیقه عرض شمالی قرار گرفته‌است. ارتفاع شهرستان بستان آباد از سطح آزاد دریا۱۷۴۰ متر میباشد.
مساحت این شهرستان ۲۹۶۹-۳/۲۸۵۰ کیلومتر است که در مقایسه با مساحت کل استان ۴/۶ درصد را به خود اختصاص داده‌است.
بستان آباد شامل سه قسمت بستان آباد علیا، سفلا و اسکی کند میباشد که مجموعه مرکز شهرستان را تشکیل می‌دهند.
پستی و بلندی‌ها[ویرایش]
بستان‌آباد منطقه‌ایست کوهستانی که سراسر قسمت جنوبیش را کوههای پربرف و مرتفع پوشانده‌است. شمال آن در امتداد کوههای بزغوش و غرب این شهرستان در امتداد کوههای مورو داغ به ارتفاع ۲۹۶۰ متر در دنباله کوههای مورو داغ و بزغوش بنام تک آلتی و گردنه معروف شبلی قرار گرفته‌است. مرتفع‌ترین نقطه شهرستان کوه سهند به ارتفاع ۳۷۷۲ متر میباشد.
ارتفاعات مهم[ویرایش]
- کوه سهند به ارتفاع ۳۷۷۲ متر سومین قله آذربایجان بعد از سبلان به ارتفاع ۴۸۰۰ متر و آرارات به ارتفاع ۳۹۱۳ تا ۵۱۵۴ متر میباشد. دامنه‌های این کوه را ۲۵ فرسنگ تخمین می‌زنند. این کوه سرچشمه رودخانه‌های اوجان، مهرانه رود، سهند و آلمالو است که عمده آب مشروب شهر تبریز از چشمه‌ها و سیلابها و ذخائر ارضی این کوه تامین می‌گردد.
- کوه شبلی به ارتفاع ۱۶۵۴ متر که جاده تهران – تبریز از آن عبور می‌کند و یکی از معروفترین گردنه‌های ایران در آن واقع شده‌است.
- کوه تک آلتی به ارتفاع ۲۵۶۰ متر در شمال آبادی شبلی واقع است که در قله آن دکلهای رادیو و تلویزیون نصب شده‌است.
- بیوک داغ به ارتفاع ۲۹۶۰ متر
- قباق داغ به ارتفاع ۲۹۰۴ متر
- آروانا داغ به ارتفاع ۲۹۵۴ متر
- بزداغ به ارتفاع ۳۶۰۵ متر
- کوه حیدربابا (این کوه از لحاظ زمین‌شناسی اهمیت چندانی ندارد ولی از دیدگاه اجتماعی می‌توان به اهمیت آن از نظر موردخطاب بودن ادبی در اشعار شهریار اشاره کرد. این کوه به علت قرار گیری در مسیر راه آهن تبریز - میانه و ترانشه برداری از آن در حد زیادی تخریب شده‌است).
آب و هوا[ویرایش]
آب و هوای بستان آباد به دلیل قرار گرفتن در دامنه کوهستان سهند در زمستان سرد و پربرف و در تابستان معتدل است. دمای مرکز این شهرستان گاهی به ۴۶- درجه رسیده وبه این دلیل سردترین شهر ایران لقب گرفته است. هوای این شهرستان شش ماه از سال خشک و شش ماه دیگر مرطوب میباشد. رژیم بارندگی آن دارای دو حداکثر در ماههای اردیبهشت و خرداد که با یک حداقل در ماههای تیر و مرداد قطع می‌شود. بنابراین اختلاف فصل بارندگی در این شهرستان زیاد میباشد. با توجه به کلیماتوگرام این شهرستان ملاحظه می‌کنیم که ۲ ماه خیلی خشک در خرداد و تیر و ۲ ماه خشک در شهریور و مهر و ۲ ماه نیمه خشک در آذر و آبان و ۶ ماه مرطوب از آذر الی اردیبهشت دارد متوسط بارندگی سالانه آن ۳۲۰ میلیمتر و تبخیر آن ۲۵۰ میلیمتر میباشد تبخیر حقیقی آن نسبت به بارندگی ۹۳ درصد میباشد. متوسط درجه حرارت آن ۸ درجه سانتی گراد میباشد.
پوشش گیاهی، جنگل و مرتع[ویرایش]
گیاهان طبیعی منطقه اغلب به علت تبدیل مراتع به زمین کشاورزی از بین رفته و مقدار کمی از آنها از جمله گرافیدها و خار شتر و انواع Dietalel دیده می‌شود. در دوره‌ها و نقاط گود اطراف روستاها که آب زیرزمینی بالا و رطوبت زیاد است درختان زبان گنجشک و تبریزی و نارون دیده می‌شود.
منابع آب شهرستان[ویرایش]
باتوجه به بارندگی زیاد در منطقه از منابع آبی مختلفی در این شهرستان می‌توان آب استحصال نمود.
رواناب‌ها[ویرایش]
- رودخانه اوجان چای که از دامنه ولی کوه سهند سرچشمه می‌گیرد.
- رودخانه سعیدآباد که از به هم پیوستن دو رودخانه هزارچای و متنق بوجود می‌آید.
- پیرلی چای که از جنوب روستای اسفنگره سرچشمه می‌گیرد و به رود اوجان چای می‌پیوندد.
- آیقرچای که از دامنه اروانه داغ و چیاق داغ سرچشمه می‌گیرد و به اوجان چای می‌پیوندد.
- رودخانه قازان چای از دامنه‌های شرقی سهند سرچشمه می‌گیرد و به بهادرچای می‌ریزد.
- رودخانه معرف به یکی رودخانه هشترود معرف مباشد ولی درواقع درحومه بستان آباد قرار گرفته که معرف به رودخانه روستای سلطانگه مباشد.
مشاهیر[ویرایش]
- سید محمدحسین شهریار سید محمدحسین بهجت متخلص به شهریار ؛ شاعر معاصر
- حسین شهابی کارگردان سینمای ایران
- خسته قاسم شاعر قرن دوازدهم در تیکمه داش
- جواد خیابانی مجری برنامه‌های ورزشی تلويزيون
- داوود دانش جعفری وزیر اقتصاد و دارایی در دوره دولت نهم
- مصطفی محمد نجار (وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح در دوره دولت نهم و وزیر کشور در دوره دولت دهم)
ورزشکاران[ویرایش]
- هادی ساعی: پر افتخارترین ورزشکار تاریخ ایران در بازی‌های المپیک
- مهرورز ساعی: خواهر هادی ساعی
- یاسر حاتمی:کارشناس و قهرمان چند دوره از مسابقات تکواندو قهرمانی کشور
تقسیمات کشوری[ویرایش]
طبق آخرین تقسیمات کشوری شهرستان بستان‌آباد دارای دو بخش به نام‌های مرکزی (شامل دهستان‌های شبلی، قوریگل، مهرانرود مرکزی، مهرانرود جنوبی و اوجان غربی) و تیکمه‌داش (شامل دهستان‌های اوجان شرقی، سهندآباد، عباس شرقی و عباس غربی)، دو نقطه شهری به نام‌های بستان‌آباد و تیکمه‌داش و 188 آبادی میباشد.
آموزش و پرورش[ویرایش]
تعداد کل دانش آموزان شهرستان ۲۴۷۴۶ نفر میباشد و از این تعداد ۲۷۷۸ نفر شهری و ۲۱۹۶۸ نفر روستائی می‌باشند. از تعداد کل دانش آموز روستائی ۱۵۴۰۷ نفر در مقطع ابتدائی، ۳۷۸۶ نفر در مقطع راهنمایی و ۶۱۹ نفر دبیرستان و از تعداد کل دانش آموز شهری ۲۱۳۱ نفر در مقطع ابتدائی، ۱۲۲۵ نفر در مقطع راهنمائی و ۱۴۲۶ نفر دبیرستان و ۳۱۶ نفر در سایر مقاطع مشغول به تحصیل می‌باشند.
صنعت گردشگری (توریسم)[ویرایش]
جاذبه‌های طبیعی[ویرایش]
- تالاب قوریگل در ۱۵ کیلومتری بستان اباد و ۳۰ کیلومتری تبریز
- آبگرم درمانی در مرکز شهر
- دره شاهیوردی در دامنه کوه جام سهند
- دامنه‌های سلسله جبال سهند و بزقوش
- تالاب آلمالو گلی در نزدیکی روستای المالو
- تالاب آلقاز در دامنه کوه قاسم داغی
- کوه حیدربابا در روستای خشکناب زادگاه شهریار
- چشمه ساری دره در دامنه کوه نخودداغی درروستای کر با خاصیت درمانی
- پیست اسکی سهند
- درهٔ سعیدآباد
- غار اسکندر و استیار
- غار آق‌بلاغ
سابقه تاریخی[ویرایش]
بستان آباد در محل شهر باستانی و گمشده تاریخی «اوجان» بنا شده‌است. اوجان پایتخت ییلاقی در دوره ایلخانان مغول بوده که بعداً در اثر حوادث روزگار، به کلی منهدم شده‌است. اين منطقه به جهت آنكه در مسير ارتباطي جاده ابريشم قرارداشته و از آب و هواي مناسب دامنه سهند برخوردار بوده همواره داراي جمعيت بوده و در متون تاريخي بازمانده از گذشته به اسامي "اوجن" و يا "اوجان" ذكر اين منطقه به تكرار آمده است . از اين كه مركز اين منطقه يا آبادي بزرگ آن ازچه تاريخي بستان آباد خوانده شده است، اطلاع موثقي در دست نيست. ولي پرواضح است كه اين نامگذاري و وجه تسميه آن به همين سبزي و خرمي و چمنزارهاي اين منطقه مربوط مي شود .
آثار و ابنیه تاریخی[ویرایش]
- عمارت نائب‌السلطنه: این عمارت در سال ۱۲۱۲ هجری بنا گردیده‌است که اکنون از او فقط خرابه‌ای برجای مانده‌است. این بنا در کنار راه خیرآباد و چمن اوجان است.
- نادر تپه‌سی: در این محال آثار بنا و ساختمان مشاهده می‌شود که گویا نادرشاه در زمان حیات خود در آنجا اقامت گزیده‌است این تپه در قسمت جنوب شهر بستان آباد واقع است و متعلق به دوران مغول میباشد.
- روستای کنک لو با آثار تاریخی فراوان از دوران صفوی
- قزل کوشک: ساختمان و قصر سلطنتی شاهان مغول.
- تپه طاحونه (دیرمان تپه‌سی): بین رودخانه صبرلو و حاج‌آقا میباشد که دارای آثار زیاد و بسیار مرموز است.
- جانقور: که جایگاه شهر اوجان است.
- گورستان‌های آبادی‌های دیزناب و امین‌آباد: سنگ‌نوشته‌های قبور با خط و زبان عربی در قرون هفت و هشت نوشته شده‌اند.
- کاروانسراهای تیکمه داش
- کاروانسراهای شیبلی
- مسجد روستای جانبهان
- مزار خسته قاسم در شهر تیکه داش
ره‌آورد (سوغاتی)[ویرایش]
فطیر محلی، معروفترین سوغاتی بستان آباد از دیر باز معروف بوده و کام میهمانان را شیرین می‌کند. لازم به ذکر است بزرگترین فطیر (نان سنتی) ایران در شهر بستان اباد پخت شده است.
زبان و ادبیات[ویرایش]
زبان رایج در منطقه ترکی آذربایجانی میباشد که در لهجه‌ها و گویش‌ها تفاوت وجود دارد. زبان ترکی علاوه بر زبان محاوره‌ای مردم، نقش اساسی در حفظ فرهنگ و آداب و رسوم منطقه داشته بطوریکه مثلها و ادبیات شفاهی و اشعار در مناسبتها و ایام مذهبی به زبان ترکی است.
اقتصاد[ویرایش]
اقتصاد منطقه بستان آباد وابسته به کشاورزی و دامداری، و نشات گرفته از وجود آب و زمین مرغوب است. در بخش کشاورزی محصولاتی چون غلات و سیب زمینی از تولید بالا و مرغوبیت مناسب برخوردار است و در بخش دامداری و در قسمت لبنیات و خصوصاً پنیر. شغل اصلی مردم کشاورزی، دامداری، قالیبافی و مشاغل آزاد میباشد در اکثر روستاهای تابع بستان آباد قالیبافی روستائی با نقشه روستاباف، بسیار رونق و رواج دارد و از منابع بزرگ درآمد مردم است.
وجود معادن مختلف در کوههای مجاور، و کارخانه‌هایی تاسیس شده در کنار جاده تبریز- بستان آباد، رونق بسزائی به اقتصاد و منابع شهرستان بخشیده‌است. واحدها و کارخانه‌های مختلف از جمله صابون سازی، قندریزی، حلاجی، کشبافی، تولید مواد غذائی در مرکز شهرستان مشغول به کار می‌باشند. در سالهای اخیر کامیون‌داری و خدمات حمل و نقل در ردیف عمده‌ترین مشاغل بستان آباد درآمده است. قرار گرفتن بستان آباد در مسیر جاده ترانزیتی تبریز- میانه و تبریز- اردبیل، در توسعه و گسترش اقتصادی شهرستان و توجه مردم به داد و ستد با روستاهای اقماری بسیار مؤثر است بیشترین داد و ستد این شهر با شهرهای مهم تبریز، اردبیل و میانه می باشد. ایجاد مراکز حمل و نقل و بنگاههای باربری و انبارهای کالای کشاورزی در بستان آباد، بر میزان حجم داد و ستد و گسترش روابط بازرگانی افزوده‌است.
کالای تجاری عمده بستان‌آباد بعد از غلات و سیب زمینی، پنیر و خیارشور و مواد غذائی است که دارای رتبه‌ای بالا در سطح استان میباشد. بستان آباد با تحت پوشش قرار دادن خرید شیر اغلب روستاهای کردستان و اردبیل و خلخال و میانه و ایلات دارای تولید لبنیات بسیار مرغوب و بالائی است که در کل کشور شهرت بسزائی دارد.
کشاورزی[ویرایش]
کل اراضی زیر کشت و آیش شهرستان طبق آمار سازمان کشاورزی استان در سال ۱۳۷۵ قریب به ۱۳۷۰۵۰ هکتار میباشد که اعم از دیم و آبی در آنها محصولات زراعی به اشکال مختلف کشت می‌شود. از کل اراضی زیر کشت و آیش ۲/۸۰٪ آن (یعنی حدود ۱۰۹۹۴۶) به کشت دیم اختصاص دارد.
صنعت[ویرایش]
از آنجا که بستان آباد به مرکز استان نزدیک است لذا کارخانجات متعددی در بستان آباد و مسیر بستان آباد- تبریز قرار گرفته‌است در عین حال در خود شهرستان واحدهای صنعتی فعال مشغول بکارند که کم و بیش در رشد اقتصادی و اشتغال زائی منطقه مؤثرند که شامل کارخانجات کش و قیطان، سماور و بخاری، ادارات کشاورزی و ساختمانی، جوراب، مواد غذائی (نمک، آرد، قند) نایلون و نایلکس و صابون میباشد. گذشته از این، شهرستان بستان آباد دارای صنایع دستی و صنعتی از قبیل فرش بافی و جاجیم بافی و... میباشد که از لحاظ ارزآوری دارای اهمیت فراوانی می‌باشند.
این شهرستان دارای آبگرمهای متعدد میباشد.
معادن[ویرایش]
در شهرستان بستان‌آباد، معادن گچ، پوکه، سنگ و فیروزه وجود دارد که زیر نظر مستقیم اداره معادن و فلزات اداره می‌شود.
نگارخانه[ویرایش]
روستای شنگل‌آباد ازتوابع بستان‌آباد تاریخ کهن دارد دارای باغهای بزرگ گردو وبه وسیب گلابی که تولید کننده برزگ گردوهای کاغذی بوده ودشتها وکوه‌های زیباوگیاهان دارویی واز بهترینهای منطقه میباشد که در پایین کوه حیدر بابا قراردارد این روستای ویلایی زاد گاه خان هابوده و است
پانویس[ویرایش]
- ↑ «ايجاد و تأسيس بخش مرکزي به مرکزيت شهرستان بستان آباد، بخش تکيه داش در تابعيت استان آذربايجان شرقي». وب‌گاه معاونت حقوقی و امور مجلس. بازبینی‌شده در آبان 1394.
- ↑ «نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1390» (فارسی). شبکه ملی آمار ، وب‌گاه رسمی مرکز آمار ایران. بازبینی‌شده در آبان 1394.
منابع[ویرایش]
- لغت‌نامه دهخدا
- اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: ۱۳۸۳خ.
- http://w.hvm.ir/lawdetailnews.asp?id=21784
|
|||||||||||||||||||||||||||||
 |
این یک مقالهٔ خرد پیرامون ایران است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |
