شهرستان تویسرکان

شهرستان تویسرکان
اطلاعات کلی
کشور	ایران
استان	همدان
مردم
جمعیت	۱۰۳٬۷۸۶ نفر سال ۱۳۹۰
مذهب	شیعه
شهرها
تویسرکان، فرسفج
تعداد بخش‌ها
بخش قلقل‌رود

شهرستان تویسرکان یکی از شهرستان‌های استان همدان در ایران است. مرکز این شهرستان شهر تویسرکان است.

تویسرکان در جنوب کوه الوند و شهر همدان واقع شده است و مردم این شهرستان به زبان‌های فارسی، لری، لکی، کردیصحبت می‌کنند. این شهر به خاطر بزرگی و تعدد در درخت گردو و همچنین با کیفیت بودن آن شهرت دارد.

این شهرستان با ۱۰۳٬۷۸۶ نفر جمعیت از دو بخش مرکزی و قلقل‌رود تشکیل شده است. شهرستان تویسرکان در گذشته و براساس قانون تقسیمات کشوری مصوب ۱۳۱۶ ه. ش یکی از بخشهای تابعه شهرستان ملایر در استان پنجم کشور بود که در سال ۱۳۲۸ ه. ش از ملایر منفک و به شهرستان ارتقاء یافت.

تقسیمات کشوری

• بخش قلقل‌رود
  • دهستان قلقل‌رود
  • دهستان کمال‌رود
  • دهستان میان‌رود

نقاط شهری: فرسفج

• بخش مرکزی
  • دهستان حیقوق نبی
  • دهستان خرم‌رود
  • دهستان سیدشهاب
  • دهستان کرزان‌رود

نقاط شهری: تویسرکان و سرکان

آب و هوا و مشخصات جغرافیایی

این شهرستان در مختصات ۳۴ درجه و ۲۰ دقیقه تا ۳۴ درجه و ۴۶ دقیقه عرض جغرافیایی و ۴۸ درجه و۳ دقیقه تا ۴۸ درجه و ۳۵ دقیقه طول جغرافیایی واقع شده است و از شمال به شهرستانهای همدان و اسدآباد و قسمت کمی هم به شهرستان بهار از مشرق به ملایر از مغرب به کنگاور واز جنوب به شهرستان نهاوند محدود است.

بلندترین نقطه این شهرستان قله الوند با ارتفاع ۳۵۷۴ متر است که فصل مشترک این شهرستان و شهرستان همدان است و پست‌ترین نقطه آن نیز روستای کارخانه با ارتفاع ۱۵۵۵ متر است و ارتفاع متوسط آن از سطح دریا ۱۷۸۴ متر است. این شهرستان به دلیل کوهستانی بودن و مرتفع بودن دارای آب و هوای معتدل کوهستانی است و رودخانه‌های مهم آن قلقل رود. کرزان رود. سرکان رود؛ و سرابی هستند؛ که مازاد آب آنها پس از آبیاری زمین‌های کشاورزی مسیر خود به رودخانه گاماسیاب می‌ریزد.

شهرستان تویسرکان با مساحت ۱۵۵۶ کیلومتر مربع از ۳ شهر تویسرکان. سرکان. فرسفج و ۲ بخش: مرکزی و قلقل رود و ۷ دهستان و ۱۱۱ روستا تشکیل شده و طبق سرشماری سال ۱۳۷۵ دارای ۱۱۸۹۵۴ نفر جمعیت و تراکم نسبی ۷۴/۴ نفر در هر کیلومتر مربع است.

دین و مذهب مردم آن، اسلام و شیعه جعفری است.

آثار تاریخی، مکان‌های گردشگری و زیارتی

• آرامگاه حبقوق نبی
• مدرسه شیخعلی خان زنگنه
• کاروانسرای شاه عباسی
• پل رودخانه فرسفج
• بازار سرپوشیده
• چنار مسجد باغوار
• آرامگاه میررضی آرتیمانی
• پارک توریستی کمربسته
• چنارهای کمربسته سرکان
• قیصریه
• قلعه اردلان
• امامزاده زیدبن علی معروف به شاه زید
• امامزاده ناصر واقع در روستای کرزان
• امامزاده محمد واقع در شهر آباد
• امامزاده عبدالله واقع در آرتیمان
• امامزاده عبدالله واقع در کرزان
• امامزاده هارون واقع در کرزان
• امامزاده باباسیدی واقع در کندر
• امامزاده ابراهیم واقع در رودآور
• امامزاده عباس واقع در جرا
• امامزاده ابراهیم واقع در بوجا
• امامزاده طاهر واقع در اشتران

سد سرابی تویسرکان

در بهمن ماه ۱۳۹۳ سد سرابی با ظرفیت ۱۱ میلیون و ۵۰۰ هزار متر مکعب با حضور علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی و حمید چیت چیان و بدون هیچ گونه مطالعات زیست‌محیطی افتتاح گردید. ساخت این سد با توجه به کوچکی مخزن ذخیره ان که سدی بسیار کوچک است اثرات زیست محیطی مخربی نداشته و در طول سال تنها جلوی سیلاب های فصلی رودخانه سرابی راگرفته است و بر روند مداوم اب رودخانه سرابی تاثیری نداشته و موجب رونق کشاورزی و سرسبزی منطقه سرابی و تویسرکان شده است.

جستارهای وابسته

• گویش بروجردی

منابع

• اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران ۱۳۸۳، ص۱۹۱
• شهرستان تویسرکان در وب‌گاه «همدان دروازهٔ تمدن». (استفاده با ذکر منبع - بازبینی ۷ آذرماه ۱۳۸۴).
• تویسرکان - تألیف و نگارش: محمد مقدم گل محمدی