شهرستان لنجان

شهرستان لنجان (زرین شهر)
اطلاعات کلی
کشور	ایران
استان	اصفهان
مرکز	زرین‌شهر
نام‌های پیشین	لنجون، لنجانات
سال شهرستان شدن	۱۳۵۲
مردم
جمعیت	۳۲۴۵۱۱ نفر
مذهب	اسلام
جغرافیای طبیعی
مساحت	۵/۱۱۷۲ کیلومترمربع
ارتفاع از سطح دریا	۱۷۰۰ متر
آب‌وهوا
میانگین دمای سالانه	۱۵/۹
بارش سالانه	۱۵۵ میلی‌متر
روزهای یخبندان سالانه	۸۹روز
داده‌های دیگر
فرماندار	سید محسن سجاد
پیش‌شماره تلفنی	۰۳۱
وب‌گاه	شهرداری زرین‌شهر فرمانداری لنجان(زرین‌شهر)
شهرها
زرین‌شهر، چمگردان، سده لنجان ورنامخواست، فولادشهر، زاینده رود باغشاد، چرمهین، باغ بهادران
تعداد بخش‌ها
مرکزی (زرین‌شهر)، باغ بهادران

شهرستان لِنجان یکی از شهرستانهای استان اصفهان در مرکز ایران می‌باشد که در جنوب غرب این استان واقع شده‌است. زرین‌شهر مرکز این شهرستان است. زرین‌شهر مهمترین شهر شهرستان لنجان است. تمامی ادارات مهم و مرکزی این شهرستان در شهر زرین‌شهر قرار دارند.

جمعیت

بنابر سرشماری مرکز آمار ایران، جمعیت شهرستان لنجان در سال ۱۳۸۵ برابر با ۲۲۶٫۷۵۶ نفر بوده‌است. این آمار نشان دهنده صنعتی بودن شهرستان و بودن اشتغال در منطقه است و حدود آمار جمعیتی مرکز لنجان شهر زرین‌شهر درسال ۱۳۹۱ هجری شمسی حدود۹۵۳۲۶ نفر می‌باشد.

موقعیت جغرافیایی

این شهرستان از شرق به شهرستان فلاورجان از شمال شرق به شهرستان نجف‌آباد از شمال به شهرستان تیران و کرون از غرب به شهرستان شهرکرد و شهرستان بروجن در استان چهارمحال و بختیاری و از جنوب به شهرستان مبارکه محدود می‌شود

تقسیمات کشوری

شهرستان لنجان شامل ۹ شهر در قالب دو بخش مرکزی و بخش باغبهادران و بیش از سی روستا می‌باشد.

• بخش اوّل: بخش مرکزی شهرستان لنجان شهرستان لنجان با مرکزیت زرین‌شهر
  • دهستان الله‌آباد (مبارک‌آباد)
  • دهستان کاریز
  • دهستان خرم رود
  • دهستان اُشیان شمالی
  • دهستان اُشیان جنونی

شهرها: زرین‌شهر (مرکز شهرستان لنجان)، فولادشهر، ورنامخواست، چمگردان، سده لنجان، زاینده‌رود و باغشاد

• بخش دوم: بخش باغ بهادران
  • دهستان چم رود
  • دهستان زیرکوه
  • دهستان چم کوه

شهرها: باغ‌بهادران و چرمهین

(هر دو بخش تحت نظارت وزیر مجموعهٔ فرمانداری لنجان با مرکزیت زرین‌شهر هستند)

شهرهای شهرستان لنجان: زرین‌شهر (مرکز شهرستان لنجان)، فولادشهر، ورنامخواست، چمگردان، سده لنجان، زاینده‌رود، باغشاد، باغ بهادران، چرمهین

شهرستان لنجان در سالهای قبل از ۱۳۵۵ خورشیدی به لنجانات معروف بود. لنجانات شامل شهرستان‌های فلاورجان و مبارکه فعلی و بخشی از خمینی شهر فعلی بوده است؛ که در سالی ۱۳۵۵ بخش فلاورجان و سال ۱۳۶۹ نیز بخش مبارکه از آن جدا و به شهرستان تبدیل شدند. درحال حاضر شهرستان لنجان دارای هشت شهر و دو بخش و پنج دهستان است. بخشها شامل دو بخش مرکزی و باغ بهادران. بخش مرکزی شامل دهستانهای آسیان و خرم رود و بخش باغ بهادران شامل دهستانهای چم رود و چم کوه و زیر کوه می‌باشد. شهرها شامل: زرین‌شهر، فولادشهر، چمگردان، سده، ورنامخواست، چرمهین، باغ بهادران و زاینده رود است.

جغرافیای طبیعی

شهرستان لنجان با وسعت ۵/۱۱۷۲ کیلومتر مربع در فاصله ۳۵ کیلومتری جنوب غربی اصفهان قرار گرفته است. ارتفاع نسبی ان از سطح دریا ۲۲۷۰ متر است و دارای آب و هوایی متغیر که همواره تحت تأثیر ناحیه نیمه خشک مرکزی و نیمه مرطوب چهارمحال و بختیاری قرار می‌گیرد. ارتفاعات آن شامل کوه‌های پنجئ از رشته کوه‌های مرکزی که در شمال شهرستان واقع شده‌اند و کوه‌های بیدکان در غرب آن می‌باشند. لازم است ذکر شود که خط مرزی این شهرستان با استان چهارمحال و بختیاری از میان گردنه «رخ» عبور می‌کند.

جغرافیای اقتصادی

لنجان محل بزرگترین کارخانه‌های کشور است. تأسیسات عظیم ذوب آهن و کارخانه‌ها و شرکتهای اقماری آن و نیز کارخانه‌های صنایع دفاع در محدوده این شهرستان و تعداد زیادی از صنایع و کارخانه‌های کوچک و بزرگ به این منطقه بافت صنعتی بخشیده که بر رونق و آبادانی منطقه نیز افزوده شده است؛ همچنین صنایع دفاع نیز در محدوده شهر زرین‌شهر قرار گرفته که در نوع خود در کشور بی نظیر است.

کشاورزی

لنجان از لحاظ کشاورزی مهمترین تولیدکننده برنج در استان به شمار می‌آید. برنج این منطقه از نوع صدری اما بسیار خوش‌بو و خوش طعم است؛ چنانچه عطر برنج لنجان را در هیچ نقطه‌ای از جهان نمی‌توان یافت. به همین خاطر در سطح استان هوا خواه بسیار دارد و کلیه تولیدات آن در همین استان مصرف شده وامکان صدور نمی‌یابد. سایر محصولات این منطقه، گندم، چعندر قند، صیفی جات و اقسام میوه‌های سردرختی است.

مردم شناسی

مردم لنجان بختیاری و ترک هستند.ترکهای این منطقه از ترکهای قشقایی هستند.

آموزش عالی

این شهرستان دارای ۹ دانشگاه است:

• دانشگاه آزاد اسلامی واحدلنجان
• دانشگاه پیام نور زرین‌شهر
• مرکز آموزش علمی کاربردی زرین‌شهر
• دانشگاه غیرانتفاعی صنعتی فولاد
• دانشگاه غیرانتفاعی امین فولاد
• دانشگاه غیرانتفاعی فرزانگان
• دانشگاه پیام نور زاینده رود
• دانشگاه پیام نور باغبهادران
• مرکز علمی کاربردی صنایع دفاعی زرین‌شهر
• دانشگاه صنایع و معادن لنجان (در حال تأسیس)

صنایع

کارخانه ذوب آهن از بزرگ‌ترین صنایع این شهرستان است. کارخانه صنایع دفاع، کارخانه نوید منگنز، کارخانه سیمان سپاهان دیزیچه و زرین خودرو از جمله صنایع این منطقه‌اند.

دردهه‌های اخیر با توجه به احداث صنایع عظیم دراین شهرستان وکشاورز و دامدار بودن مردم بومی منطقه بسیاری از نیروهای فنی از سایر نقاط کشور خصوصاً خوزستان و چهارمحال بختیاری با توجه به اشتغال فنی قبلی در صنایع فولاد و نورد خوزستان، نفت، گاز و پتروشیمی ونیروگاهی دراین شهرستان ساکن شده‌اند.

صنایع دستی

شهرستان لنجان همانند دیگر شهرستانهای استان اصفهان از قابلیت‌های بالقوه صنایع دستی در شهرستان برخوردار است.

در سالهای اخیر امر آموزش به علاقه‌مندان باعث گرایش جوانان خصوصاً بانوان علاقه‌مند به این رشته از صنایع گردیده است. در این زمینه کانون فرهنگی بانوان شهرستان امر آموزش رشته‌های مختلف صنایع دستی را بر عهده دارد.

چنانچه در سال ۱۳۸۹ تعداد نفرات آموزش دیده ۹۰ نفر بوده است.

صنایع دستی که شرح آن ذیلاً آمده است از جمله رشته‌هایی است که در این شهرستان به علاقه‌مندان آموزش داده می‌شود:

• منبت و معرق روی چوب
• نقاشی روی ظروف مینایی
• گلیم بافی
• دوخت چرم-۵رودوزی سنتی (سرمه دوزی) و روبان دوزی
• سفال‌گری مقدماتی و پیشرفته
• چاپ قلمکار
• طراحی و نقاشی رنگ روغن و آبرنگ
• قلمزنی
• قالی بافی

تاریخ

تاریخ لنجان قدمتی دیرینه دارد و به دلیل مجاورت با زاینده رود و خاک مساعد و هوای معتدل همواره مهم‌ترین قطب کشاورزی، باغداری و کشت غلات و همچنین به دلیل وجود دشت‌های سر سبز مکان مناسبی برای دامپروری و تولید محصولات لبنی در اصفهان بشمار می‌رفته است. البته در بعضی از دوران بخصوص در دوران قاجار به دلیل خشکسالی‌ها و همچنین سرمای بی‌سابقه، رونق این منطقه در فراز و نشیب بوده است. مهمترین روستاهای این بلوک شامل: آشیان، لنجان، اشترجان، آی دغمش، گرکن و النجان می‌باشد. آشیان: بمعنی آشیان و دهکده است. لنجان: محل بیرون کشیده است، گویند اینجاجنگل بوده است، پس از قطع درختان آن، بیرون افتاده است. اشترجان: بمعنی تالاب است. آیدغمش :آی بترکی ماه و دغمش زائیدن، در تاریخ ابن اثیر و طبری اینجارا ماه دینار نوشته‌اند و گویند جنگل بوده است، و ماه از زیر درختها خورده خورده دیده می‌شده است مانند دینار. گرکن: نوشته‌اند فرکن بوده است باسم مادی آنجا و بمعنای شهر جدید است. النجان: نوشته‌اند ارم گان بوده است.

در سال ۱۰۰۰ ه. ق، شاه عباس اصفهان را به عنوان مرکز سیاسی ایران برگزید و پایتخت را از قزوین به اصفهان منتقل کرد. این زمان آغاز رونق و شکوفایی اصفهان بود و لنجان نیز از این رونق و شکوه بهره فراوانی برد، زیرا که این منطقه سرسبز و حاصلخیز با اصفهان فاصله چندانی نداشت و بسیار زود بیشه زارها، تفرج گاه‌ها و شکارگاه‌های سرسبز آن مورد توجه شاه قرار گرفت. در دوره شاه سلطان حسین لنجان به تبع اصفهان روزگاری سخت را سپری کرد. در عهد افشاریان و زمانه زندیان، لنجان معبر آمد و شد دسته‌ها و طایفه‌هایی بود که یا به اصفهان می‌آمدند یا از آن می‌گریختند. در عهد قاجار، لنجان یا در تملک شاهزادگان قاجار قرار داشت یا تیولی بود که به وابستگان دربار مسعود میرزا بخشیده می‌شد. در دوره پر آشوب انقلاب مشروطه واستبداد صغیر، لنجان گذرگاه خان و قشون خوانین بختیاری بود.

مسجد جامع زرین‌شهر

از معدود بناهایی تاریخی شهرستان لنجان است که قدمت آن مربوط به اوایل دوران قاجار است. دارای یک شبستان اصلی و تعدادی طاقنما در محوطه حیاط با تزئنیات آجرکاری خفته –راسته و آجرکاری معقلی و کاشیکاری است. شبستان جبههٔ شمالی آن الحاقی است که در دهه‌های اخیر ساخته شده است.

مسجد رحیم خان زرین شهر

از معدود بناهایی تاریخی شهرستان لنجان است که با شماره ۱۵۱۹۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. قدمت آن مربوط به اوایل دوران قاجار است. این مسجد بوسیله محمد رحیم خان ریزی ساخته شده و دارای یک شبستان اصلی و تعدادی طاقنما در محوطه حیاط با تزئنیات آجرکاری خفته –راسته و آجرکاری معقلی و کاشیکاری است. شبستان جبههٔ شمالی آن الحاقی است که در دهه‌های اخیر ساخته شده است که پیش از این کاریز بزرگی از حیاط آن می‌گذشت و دارای سنگ آب ارزشمند تاریخی بود که هم اکنون نیز موجود است. در این مسجد علما و خوانین و کدخدایان زرین شهر در اطاقهای مخصوصی دفن می‌باشند.

گرمابه حاج رضاقلی زرین شهر

این گرمابه از نوع دوقلو (زنانه و مردانه) با دیرینگی قاجاریه می‌باشد که به تازگی با شماره ۳۱۱۹۹/۱۳۹۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

کبوترخانه باغ برجی شرقی زرین شهر

این کبوترخانه از نوع دو استوانه‌ای و با دیرینگی صفویه می‌باشد که با شماره ۱۹۲۱۷/۱۳۸۶ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است اما در سال ۱۳۹۰ به دلیل بی‌توجهی مسولین بخشی از آن بوسیله مالکین زمینهای کناری ویران و تاکنون هم بازسازی نشده است.

پل کله

قدمت پل مربوط به اواخر دوران صفوی است که در حال حاضر به علت عدم توجه به فرسودگی‌های نما و اجرای ساخت و سازهای غیراصولی در معرض خطر است.

قلعه چهاربرج

بنای زیبایی است که بر بلندتین نقطه ارتفاعی غرب شهر باغبهادران از شهرستان لنجان واقع شده است. قدمت آن اواخر صفوی و اوایل قاجار است. دارای چهار برج دیده بانی است

کبوترخانه

کبوترخانه‌های زیبایی در اقصی نقاط شهرستان لنجان با زیبایی‌های خاص خود وجود دارند که دیدن آنها خارج از لطف نیست. در کرچگان برج کبوتر ۲۰۰ ساله موجوداست که گذشته ازآن به عنوان مکانی برای دیده بانی استفاده می‌شده است.

قلعه کافر

در ارتفاعات شرقی شهر باغبهادران مشرف به تاسیسات سد آبگیر چم آسمان بقایای قلعه ای قدیمی مربوط به دوره پیش از سالام موسوم به قلعه کافر بوده که شباهتهایی با قلعه گبری شر ری دارد.

آبشار شاه لرا

در سه کیلومتری چرمهین، دردامنه کوه‌های زاگرس، آبشارزیبای شاه لرا (شالورا) از ارتفاع کوه بر دامنه آن فرو می‌ریزد و در بهار و تابستان پذیرای صدها نفر از مردم زنده دلی است که به دامن طبیعت پناه می‌برند.

کشاورزی

با توجه به وجود شالیزارهای بسیار این شهرستان یکی از بهترین محصولات برنج ایران را تولید می‌کند. همچنین در بخش باغ‌بهادران از محصولاتی نظیر گردو، بادام و غیره نیز می‌توان نام برد.

مراکز گردشگری

• امامزاده سید ابراهیم ورنامخواست
• امامزاده باباسبز روستای اُشیان
• کنار رودخانه زاینده رود (معروف به سر سنگ) روستای اُشیان
• پارک ساحلی شهر سده لنجان
• پارک ساحلی شهرچمگُردان
• پارک ساحلی زرین‌شهر
• مسجد رحیم خان (جامع) زرین‌شهر
• مناظر بسیار زیبای حاشیه زاینده رود
• آبشار شاه‌لرا در نزدیکی شهر چرمهین
• برجهای کبوترخانه زرین‌شهر و ورنامخواست
• زیارتگاه بابا شیخ علی: مزار شیخ ابوعلی رودباری از صوفیان قرن چهارم هجری در شهر زاینده رود [یا بابا شیخ علی].
• امامزاده شاهزاده ابراهیم (ع) شهر باغبهادران
• مجموعه چهاربرج باغبهادران
• پیر چنارروستای خشوئیه
• گردنه رخ

گردنه رخ

این گردنه که مسیرارتباطی دو استان اصفهان و چهارمحال بختیاری و نیز مرز دواستان و آخرین منطقه سمت غرب استان اصفهان است درسراسر استان بی نظیر است.

گردنه با پیچ و خم‌های تند از سطح زمین تا بالاترین نقطه «کوه رخ» کشیده شده که در هر پیچ آن منظره‌ای بدیع از شهرستان لنجان دیده می‌شود.

دهکده ساحلی زاینده رود

این منطقه یکی از مراکز مهم ییلاقی اصفهان محسوب می‌شود. رودخانه زاینده رود، با جلوه‌ای رؤیا گون از میان بیشه‌ها و باغ‌ها می‌گذرد و قل قل آب و آواز پرندگان در لابلای شاخساربیشه‌ها و وزش باد درشاخ و برگ درختان آن، از زیباترین موسیقی‌هایی است که می‌توان شنید. دو سوی رودخانه پوشیده ازدرخت و سبزه زار است و با آب و هوایی دلپذیر و خنک روح را تسکین می‌دهد. هر نقطه این ناحیه تفرجگاهی زیباست، کوه، آب زلال رودخانه و بیشه و درخت و باغ وسبزه زار، به باغبادران و روستاهاو چم‌های اطراف آن زیبایی خیره کننده‌ای بخشیده است.

پیوند به بیرون

• فرمانداری شهرستان لنجان
• شهرداری زرین‌شهر