شهرستان ورامین

شهرستان ورامین
اطلاعات کلی
کشور	ایران
استان	تهران
سال شهرستان شدن	۱۳۵۴
مردم
جمعیت	۴۶۸٬۳۴۹ نفر
مذهب	شیعه اثنی عشری
جغرافیای طبیعی
مساحت	۲۴۳۱ کیلومتر مربع
داده‌های دیگر
پیش‌شماره تلفنی	۰۲۱
وب‌گاه	فرمانداری ورامین
شهرها
ورامین جوادآباد
تعداد بخش‌ها
بخش مرکزی بخش جوادآباد

شهرستان وَرامین یکی از شهرستان‌های استان تهران است. مرکز آن شهر ورامین است که در ۳۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر تهران واقع شده‌است. شهرستان ورامین از شمال شرق به شهرستان‌های پیشوا و پاکدشت، از شمال غرب به شهرستان قرچک، از غرب به شهرستان ری، از جنوب به استان قم و از جنوب شرق و شرق به استان سمنان محدود شده است.

جغرافیای ورامین

شهرستان ورامین در جلگه صاف حاصل خیز واقع شده و محدود است از جنوب به دریاچه نمک و از مغرب به حسن‌آباد قم و از شمال به شهرستان پاکدشت و از مشرق به گرمسار (خوار سابق).

مردمان

منطقهٔ ورامین که علاوه بر شهرستان ورامین شامل سه شهرستان پاکدشت و پیشوا وشهرستان قرچک می‌شود که به ترتیب در سال‌های ۱۳۷۶ و ۱۳۸۹ و ۱۳۹۱ از شهرستان ورامین جدا شدند، در طول زمان مهاجران زیادی را به خود جذب کرده که برخی از این مهاجران به دلیل‌های سیاسی کوچانده شده و برخی خود به این منطقه کوچیده‌اند. این مردمان با قومیت‌های مختلف همگی مردمان بومی منطقه محسوب می‌شوند که قبل از دوران معاصر به ورامین آمده‌اند.

تاجیک‌ها

تاجیک‌ها مردمانی فارسی زبان هستند که ساکنان کاملاً بومی منطقه محسوب می‌شوند. نام تاجیک احتمالاً از آنجا که این منطقه در زمان ایلخانیان رونق داشته به جا مانده است. نام خانوادگی بیش تر این مردم همان تاجیک و یا گاهی همراه با پسوند است. تیره‌های دیگر فارسی زبان در این منطقه وجود دارد که تاجیک نامیده نمی‌شوند ولی احتمالاً با تاجیک‌ها هم ریشه‌اند؛ مانند میش مست، فرجی، میری و...

لرها

همچنین مقالهٔ هداوند را ببینید.

یکی از بزرگترین اقوام ساکن در ورامین لرها هستند که به دو گروه هداوند و بختیاری تقسیم می‌شوند. در بارهٔ آمدن لرها به این منطقه روایت‌های زیادی وجود دارد در بارهٔ هداوندها گفته می‌شود که گروهی در زمان شاه عباس و گروهی در زمان کریم خان زند که خود لر بود به این منطقه کوچانده شده‌اند و در بارهٔ بختیاری‌ها گفته می‌شود که از چهار محال بختیاری به ورامین آمده‌اند. شغل لرها به صورت سنتی دامپروری و کشاورزی است.

ترک‌ها

همچنین مقالهٔ شاهسون را ببینید.

گروه بزرگ دیگر ساکن ورامین مردمان ترک زبان هستند که از طایفه‌های مختلفی تشکیل گردیده‌اند ه این منطقه آمده‌اند. گروهی از آن‌ها قاجار هستند که در دوره کریم خان زند به این منطقه آمده‌اند، گویا ساکنان قفقاز بوده‌اند؛ و بقیه بیشتر در زمان قاجاریان که خود ترک بودندبه ورامین آمده‌اند شاهسونها و اصانلوها نیز در دورهٔ قاجار به این منطقه آمده‌اند وگروهی ازآنان از ورامین به شهرستان گرمسارنیزرفته اند. کنگرلوها نیز در دوران جنگ ایران و روسیه از ایروان، گروهی از ایل نفر از استان فارس و قشقاییها در دورهٔ مشروطه از منطقهٔ فارس و کارخانه یوسفی احتمالاً از زنجان یا کرمانشاه به این منطقه آمده‌اند. گروهی دیگر به نام خلج وجود دارد که به ترکی خلجی تکلم می‌نمایند وبه این منطقه کوچ کرده‌اند

شاهسون‌ها

این طایفه عمدتاً از دشت مغان به دشت ورامین کوچانده شده‌اند. در شهرستان ورامین پراکندگی این طایفه عمدتاً در جنوب دشت ورامین و یا در شمال دشت ورامین (روستای شوش آباد) سکونت دارند. روایت دوم:گروه بزرگ دیگر ساکن ورامین مردمان ترک زبان هستند که از طایفه‌های مختلفی تشکیل گردیده‌اند به این منطقه آمده‌اند. گروهی از آنها قاجار هستند که در دوره کریم خان زند به این منطقه آمده‌اند، گویا ساکنان قفقاز بوده‌اند.

الیکایی‌ها

الیکاییها از مازندران به منطقه خوار (گرمسار امروزی) و ورامین کوچیده‌اند و زبان امروزیشان به تبری شباهت زیادی دارد و بیشترالیکائی‌ها (علی کایی)های ورامین در روستاهای بهنام سوخته ورامین و تیره‌های بیشتری از آنان نیز در گرمسار سکونت یافته‌اند و جمعیت زیادی نیز دارند.

کردها

این گروه شامل ایل پازوکی است که از کردستان ترکیه آمده‌اند و بیشتر در شمال ورامین شهرستان پاکدشت ساکنند نام قسمتی از منطقهٔ ورامین به نام بهنام پازوکی خوانده می‌شود، تیره‌های دیگر کرد زبان دیگری با نام‌هایی مانند کردبچه و قراچورلو وجود دارند که اکثراً کردهای سنندج و کردستان می‌باشند. بوربورها و لِرنی‌ها نیز کرد کرمانشاه هستند.

عرب‌ها

جمعیت قابل توجهی از عرب‌ها در دورهٔ قاجار به ورامین آمده‌اند به طوری که به قسمتی از جنوب ورامین بهنام عرب می‌گویند، چند روستا نیز با پسوند عرب وجود دارد. بزرگترین گروه آنان کتی و یا کوتی هستند که از نجد عمان در دورهٔ ناصرالدین شاه آمده‌اند و به زبان عربی با واکواژه‌هایی از فارسی، ترکی و لری سخن می‌گویند. گروه دیگر عرب میش مست هستند که در صدر اسلام به خراسان و سپس در دورهٔ قاجار به ورامین آمده‌اند. گروه دیگری با نام کله کو وجود دارد که به زبانی شبیه عربی سخن می‌گویند ولی اطلاعات دیگری در دست نیست.

بلوچ‌ها و ترکمن‌ها

این دو گروه از نواحی مرزی توسط رضا شاه برای دلایل سیاسی به منطقه آورده شده‌اند.

منابع

• شیرکوند، نادر. ورامین بهشت گردشگران. ورامین: فراگفت، ۱۳۸۹.
• تناولی، پرویز. دستبافت‌های روستایی و عشایری ورامین. تهران: انشارات یساولی، ۱۳۸۰.
• شاه حسینی، علیرضا. گویش الیکایی سمنان: انتشارات بوستان اندیشه، ۱۳۸۴