شهرستان کلات
شهرستان کلات | |
---|---|
اطلاعات کلی | |
کشور | ایران |
استان | خراسان رضوی |
مرکز | کلات |
مردم |
|
جمعیت | ۳۸٬۲۳۲ نفر (۱۳۹۰) |
مذهب | شیعه |
جغرافیای طبیعی |
|
مساحت | ۳۵۰۲٫۸۱ کیلومتر مربع |
دادههای دیگر |
|
پیششماره تلفنی | ۰۵۱۳۴۷ |
وبگاه | فرمانداری کلات |
شهرها | |
کلات، شهرزو |
|
تعداد بخشها | |
زاوین و مرکزی |
شهرستان کلات از شهرستانهای استان خراسان رضوی میباشد. مرکز این شهرستان شهر کلات است و شهرزو دیگر شهر آن است. در سال ۱۳۸۵، این شهرستان تعداد ۴۰٬۶۶۷ نفر جمعیت داشتهاست.[۱] جمعیت این شهرستان در سال ۱۳۹۰ به ۳۸۲۳۲ نفر رسیدهاست.[۲]
این شهرستان درشمال شرقی ایران و خراسان قرار گرفته که از شمال بوسیله تپه ماهورهای نسبتاً پست به طول ۱۸۰ کیلومتر با کشور ترکمنستان همجوار است؛ از جنوب به کوه هزارمسجد و شهرستان مشهد، از شرق به شهرستان سرخس و از سمت غرب به شهرستان درگز محدود میشود. فاصله این شهر با مشهد ۱۴۵ کیلومتر، با جادهای کوهستانی است.
شهرستان کلات نادر در ۵۹ درجه و ۹ دقیقه و ۴۰ ثانیه تا ۶۰ درجه و ۲۷ دقیقه و ۲۵ ثانیه طول شرقی و ۳۶ درجه و ۲۴ دقیقه و ۲۰ ثانیه تا ۳۷ درجه و ۱۷ دقیقه عرض شمالی قرار دارد. این شهرستان در منطقه نیمه معتدل کوهستانی قرار دارد و دارای زمستانهای سرد و تابستانهای گرم و در مناطق پست هوایی معتدل در کوهپایههاست. بلندترین نقطه آن ۳۰۵۹ متر از سطح دریا در ارتفاعات هزار مسجد و پستترین نقطه آن ۴۵۰ متر در محل خروجی رودخانه چهچه در مرز ترکمنستان است.
محتویات
تقسیمات کشوری[ویرایش]
کلات نادر تا سال ۱۳۸۲ به عنوان بخشی از توابع شهرستان مشهد به شمار میرفت که در این سال با انتزاع از این شهرستان، با دو بخش زاوین و مرکزی به شهرستان ارتقاء یافت.[۳] شهرستان کلات دارای چهار دهستان و دو شهر میباشد. وسعت این شهرستان ۳۵۰۳ کیلومتر مربع است. بخشها و دهستانهای آن عبارتنداز:[۴]
- شهر: کلات
- شهر: شهرزو
موقعیت جغرافیایی و ویژگیهای طبیعی[ویرایش]
کلات وسعتی در حدود۳٬۵۱۸ کیلومتر مربع دارد که از شرق و شمال به کشور ترکمنستان، از غرب به شهرستانهای مشهد و چناران و از جنوب به سرخس محدود شده است. کلات در میان رشته کوه هزار مسجد قرار گرفته و این رشته کوه از جانب جنوب غربی حائلی طبیعی است که این شهر را از مشهد و چناران جدا ساخته است. آب و هوای کلات معتدل کوهستانی است و ارتفاع آن از سطح دریا بالغ بر ۲۱۰۰ متر میباشد. بارانهای مستمر بهاری و پاییزی باعث سرسبزی دامنهها و کوهپایهها شده و گله داری و دامداری را در منطقه رونق داده است. رودخانه پر آب ارچنگان و ایده لیک و دره قره سو از نواحی خوش آب و هوای کلات به شمار میروند. بزرگترین درههای عمیق ایران در منطقه روستای قله زو واقع میباشد. شهرستان کلات شامل دهستانهای لایین، کبود گنبد، پساکوه و زاوین است که مجموعاً دارای ۱۴۰ پارچه آبادی و در حدود ۱۰ هزار نفر ساکنین شهری و ۴۰ هزار نفر در بخشها و روستاها سکنی گزیدهاند.
پیشینه تاریخی[ویرایش]
کلات در لغت به معنی آبادی و زیستگاهی بر فراز کوه است. نخستین بار نام کلات در شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی در داستانهای حماسی فرود پسر سیاوش آمده است. در عصر سامانیان نیز کلات پناهگاه سرداران آن دوره از جمله ابوعلی سیمجور و فائق الخاصه بوده و از دوران سلجوقی نشانههایی مانند بند نادر برجای مانده که اهمیت آن دشت را نشان میدهد. در دوران ایلخانان مغول کلات از اهمیت زیادی برخوردار بوده به طوری که تأسیسات دروازه ارغون شاه به دوران ایلخانی نسبت داده میشود. کلات در عصر تیمور در برابر حمله وی به سختی مقاومت نمود آن چنانکه در کتب تاریخی آمده است تیمور چهارده بار به دژ کلات یورش برد و هر بار شکست خورد. اما بیش از همه دورهها، در زمان افشاریان از اعتبار خاصی برخوردار گردید و دلیل آن را باید در دیوارههای طبیعی و دروازههای قابل کنترل دانست که کلات به عنوان محل سکونت نادر و ذخایر ارزشمند وی انتخاب گردید. نادر شاه افشار در کلات دستور به ساخت بنای قصر خورشید را داد که در میانههای کار خود برای ساختن بناهای مختلف در کلات، توسط اطرافیانش کشته شد.
مناطق تاریخی[ویرایش]
- عمارت خورشید
- مسجد کبود گنبد
- دربند ارغونشاه
- حمام نادری
- بند نادری
- کتیبه نادری
- کوه فرود گرو
- غارهای دستکند و یا به اصطلاح محلی خانههای گبری در روستای سررود
- سد زاوین
- منطقه گردشگری اولنگ
- طبیعت سرسبز و پیوسته زاوین سفلی،علیا و محمد آباد
جاذبههای گردشگری[ویرایش]
کلات دارای جاذبههای بیشمار گردشگری طبیعی همچون آبشار ارتکند، آبشار قره سو، آبشار آبگرم، سد زاوین، روستای سررود، روستای بابارمضان، جنگل ارس هزار مسجد و سیستان، جنگل پسته خواجه و چندین جنگل پسته دیگر و آثار تاریخی میباشد. تنها مجتمع گردشگری کلات، مجتمع تفریحی، اقامتی و گردشگری باغ بهشت در روستای سررود می باشد که به عنوان منطقه نمونه گردشگری به ثبت رسیده است.
منابع[ویرایش]
- ↑ «سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۸۵، جمعیت تا سطح آبادیها بر حسب سواد» (فارسی). مرکز آمار ایران، ۱۳۸۵. بایگانیشده از نسخهٔ اصلی در ۱۵ نوامبر ۲۰۱۲.
- ↑ «نتایج سرشماری ۱۳۹۰» (اکسل). درگاه ملی آمار. بایگانیشده از نسخهٔ اصلی در ۲۱ آبان ۱۳۹۲.
- ↑ «شماره:.65777ت23410 ه». مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی. بازبینیشده در ۲۰ آبان ۱۳۹۴.
- ↑ «موقعیت شهرستان».
- کتاب دژ خدای آفرین - نشر خیزران ۱۳۸۵ – شابک۲-۱۶-۸۵۹۷-۹۶۴
این یک مقالهٔ خرد پیرامون ایران است. با گسترش آن به ویکیپدیا کمک کنید. |
|