نیم‌ور

نیم‌ور نیمور
کشور	ایران
استان	مرکزی
شهرستان	محلات
بخش	مرکزی
نام(های) دیگر	نیمه‌ور
نام(های) قدیمی	آورد، نیم‌آورد ممنور، نیسور، تیمور
سال شهرشدن	۱۳۵۹
مردم
جمعیت	۵٬۸۵۶
جغرافیای طبیعی
ارتفاع از سطح دریا	۱۵۹۹ متر
آب‌وهوا
میانگین دمای سالانه	۱۵ درجه سانتی گراد
میانگین بارش سالانه	۳۰۰ میلیمتر
اطلاعات شهری
شهردار	مسعود رضا فلاح
ره‌آورد	سنگ تزیینی، غلات، پنبه قیسی، بادام، انگور
پیش‌شماره تلفنی	۰۸۶۶۳۳۲
وبگاه	nimvarcity.ir
تابلوی خوش‌آمد به شهر
نیم‌ور روی نقشه ایران ۳۳.۸۸۴۷° شمالی ۵۰.۵۷۱۷° شرقی / 33.8847; 50.5717

نیم‌وَر یا نیمه‌ور شهری مهم و تاریخی است، که در بخش مرکزی شهرستان محلات استان مرکزی ایران قرار دارد. نیم‌ور در ۲۵۰ کیلومتری جنوب تهران و مابین راه مواصلاتی شهرهای دلیجان و محلات قرار گرفته‌است. قدمت این شهر به دوران ساسانیان و اشکانیان بازمی‌گردد. شواهد و مدارکی نیز با قدمتی که به ۲٬۳۰۰ سال قبل از میلاد مسیح بازمی‌گردد نیز در این منطقه کشف شده‌است. این شهر دارای آثار تاریخی متعدد و کوه‌های سنگی دارای معادن سنگ غنی تراورتن، فلوئورین و سنگ‌های تزیینی است. از این رو صنعت غالب در این شهر مربوط به سنگ است. بر پایه اطلاعات مرکز آمار ایران، این شهر با داشتن جمعیتی بالغ بر ۵٬۷۳۱ نفر هجدهمین شهر استان مرکزی است.

نیم‌ور در جنوب شرقی استان مرکزی قرار دارد. در شمال آن قم‌رود و در جنوب آن کوه‌های آتشکوه قرار دارند.

نام نیم‌ور در کتاب‌ها و اسناد تاریخی تحت نام‌های مختلفی نظیر آوَرد، نیم‌آوَرد، مَمنور، نَیسور و تَیمور به ثبت رسیده‌است. اوج شکوفایی نیم‌ور در دوران ساسانیان و بعد از احداث سدی بر روی رودخانه قمرود بوده است که امروز بقایای این سد قدیمی با نام بند نیم‌ور در کنار شهر قرار دارد.

در دوران معاصر، این شهر با رکود مواجه شده اما با پیوستن دهستان باقرآباد به این شهر و احداث شهرک صنعتی، دانشگاه علمی کاربردی نیم‌ور و نمایشگاه بین الملی سنگ ایران در این شهر، از رونق اقتصادی برخوردار شده‌است.

وجه تسمیه

دربارهٔ علت نامگذاری این منطقه اختلاف است. به عقیدهٔ برخی، نام این شهر در دوران اشکانیان، آورد به معنای میدان جنگ بوده‌است. پس از پایان جنگ‌های اشکانیان به علت خاموش شدن شعله جنگ به نیم آورد تغییر نام پیدا کرده و اکنون پس از گذشت زمان به نیم‌ور تبدیل شده‌است.

البته نظریه دیگر دربارهٔ نامگذاری این شهر این است که این شهر توسط یکی از امرای کیانیان به نام همای دختر بهمن ساخته شده که لقب او نیمور بوده‌است.

اما برخی هم معتقدند که نام این شهر از کلمهٔ «ور» که در زبان اوستایی و پهلوی به معنای دژ است گرفته شده و اشاره به دژ ساروجی ستونی شکل و کم عرض میل میلونه (دژ واقع در روی ستون) در این شهربوده‌است.

همچنین از این شهر در کتب تاریخی به نام‌های ممنور، نیسور، تیمور نیز یاد شده‌است.

پیشینه

ابن فقیه همدانی در کتاب مختصرالبلدان مربوط به سال ۲۹۰ هجری، این شهر را که از مراکز مهم مذهبی فلات ایران در روزگار باستان به شمار می‌رفته را هم تراز با ایوان کسری، قصر شیرین و معبد کنگاور دانسته‌است و دربارهٔ نیم‌ور چنین می‌نویسد:

... گویند هیچ بنایی از گچ و آجر،... شکوهمندتر از ایوان کسری نیست. در مداین، هیچ بنایی سنگی، زیباتر از قصرشیرین نیست... و هیچ بنایی از خشت و گل، خوش منظرتر از بنای تیمور، روستایی از اصفهان نیست و در این بنا تصویرها و اخبار و پندهای شگفت‌انگیزی است.

حمزه اصفهانی در حدود ۱۱۰۰ سال پیش گشتاسب‌شاه را دلیل آبادانی نیم‌ور دانسته و می‌نویسد:

گشتاسب در ممنور از روستای انارآباد واقع در ولایت اصفهان اتشکده‌ای ساخت و آبادی‌هایی از روستا بر آن وقف کرد.

در کتاب تاریخ قم که تخصصی‌ترین کتاب جغرافیایی دربارهٔ منطقهٔ فعلی شمال استان‌های قم و مرکزی است و بیش از هزار سال از تاریخ نگارش آن می‌گذرد از نیم‌ور (نیمه‌ور) به عنوان منطقه‌ای با بیش از هزار سال قدمت نام برده شده‌است که در منطقه استاق انار (نام قدیم شهرستان محلات) قرار دارد:

نیمور از حیازات انار است و آتشکدهٔ آن و آتش آن در بشتاسف ملک نصب کرده‌است و برافروخته و آن را چندین اوقاف است و گویند که نیمور سه برادر بنا کرده‌اند و آن بنای عجیب و تا الیوم قایم و مستحکم است و نقش‌های آن باقی اند. گویا نقاشان آن بامداد در آن آمده‌اند و شبانگاه بیرون رفته‌اند...

در بعضی منابع تاریخی نیز، آبادانی نیم‌ور را به امیران عسکریه نسبت داده‌اند.

این شهر بعد از احداث سدی در روزگار ساسانیان بر روی رودخانه قمرود و کندن کانالی به طول ۱۸ کیلومتر برای تأمین آب مصرفی ساکنان از رونق بسیاری برخوردار شده بود.

در کتاب نزهت‌القلوب نوشته حمدالله مستوفی دربارهٔ نیم‌ورآمده‌است:

نیم‌ور از اقلیم چهارم است. جمشید پیشدادی ساخت و در آنجا جهت خود قصری عالی کرده بود. افعال و آثار آن هنوز باقی است و گشتاسف در او آتشخانه ساخت و هوایش خوب و معتدل است و در محصول و ارتفاعات مانند نطنز

در کتاب بستان‌السیاحه مربوط به سال ۱۲۴۸ هـ. قمری نیز، نیم‌ور این‌طور توصیف شده‌است:

قریه‌ای است خجسته اثر در زمین فرح‌انگیز و قرب رود (گهرخیز) واقع و اطرافش واسع از توابع محلات و هوایش به جهت آیات، آبش خوش و خاکش مرغوب است. قدیم‌الایام شهری بوده و مرور دهورش قریه نموده، باغات فراوان دارد و مردمی همگی شیعی کذهب مکرر مشاهده شده‌است.

فتحعلی شاه قاجار قریه نیم‌ور، محلات و مناطق اطراف را به حسن‌علی شاه محلاتی که داماد وی بود، واگذار کرد. نیم‌ور تا زمان ناصرالدین شاه از آبادی‌های خالصه به شمار می‌رفت.

در زمان حکومت مسعود میرزا ظل‌السلطان در اصفهان، نیم‌ور همراه با ۶۰۰آبادی دیگر در حوزه اصفهان به اجاره او واگذار شد. اما پس از آغاز فروش خالصه‌ها در اواخر سلطنت ناصرالدین شاه و در دوران مظفرالدین شاه نیم‌ور به مالکیت دائمی ظل‌السلطان درآمد.

در فرهنگ جغرافیای ایران مربوط به قرن معاصر نیز دربارهٔ نیم‌ورآمده است:

نیمور، قصبه مرکزی دهستان نیمور بخش حومهٔ شهرستان محلات و در دامنه سردسیری واقع است و ۱۷۰۰ سکنه دارد، آبش از رودخانه لعل بار، محصولش غلات، پنبه، کنجد، صیفی، میوه جات، قیسی، بادام، انگور، شغل اهالی، زراعت و صنایع دستی کرباس بافی است...

وضعیت طبیعی

جغرافیا

نیم‌ور ۲۵۰ کیلومتری جنوبغربی تهران قرار دارد. این شهر در مسیر جاده شهرستان‌های محلات به دلیجان و در ۱۰ کیلومتری شهر محلات قرار گرفته‌است.

آب و هوا

نیم‌ور از آنجایی که در بخش مرکز ایران قرار گرفته‌است، دارای آب و هوایی خشک است. این شهر با میانگین تقریبی ۳۰۰ میلیمتر در سال از جمله شهرهای فقیر از لحاظ منابع آبی در استان مرکزی است.

تأمین آب از لرستان

نوشتار اصلی: انتقال آب الیگودرز به قم

پس از اجرای طرح انتقال آب از الیگودرز در شرق استان لرستان به قم که رسانه‌های ایران از آن با عنوان کلی و مبهم «طرح انتقال آب از سرشاخه‌های دز به قم» نام می‌برند، شهرستان الیگودرز اکنون تأمین کننده اصلی آب مصرفی (شرب، صنعتی، کشاورزی) شهرهای خوانسار، گلپایگان، خمین، محلات، نیم ور، سلفچگان و قم می‌باشد. به گفته فتاح، وزیر وقت نیرو این آب یکی از بهترین آبهای دنیا است.

مردم

زبان

بیشتر مردم این شهر به زبان فارسی صحبت می‌کنند. زبان راجی نیز در بخش‌هایی از منطقه استفاده می‌شود که ریشهٔ واژه‌های آن از زبان مادی است.

مذهب

نمایی از محراب مسجد جامع نیم‌ور

پیش از حمله اعراب به ایران مردم این منطقه، دین زرتشتی داشته و یکتاپرست بوده‌اند. وجود آتشکده‌های بزرگ، از قبیل آتشکده آتشکوه و آتشکده خورهه در این منطقه دلیل بر این ادعا است.

این شهر به همراه محلات مدتی نیز از مراکز فرقه اسماعیلیه بوده‌است.

زین العابدین شیرازی دربارهٔ دین مردم نیم‌ور، در مشاهدات خود در کتاب بستان السیاحه در سال ۱۲۴۸ هجری قمری آورده که مذهب تمام مردم این منطقه شیعه بوده‌اند. در حال حاضر نیز دین بیشتر مردم این شهر اسلام و مذهب آنها شیعه دوازده امامی است.

جمعیت

نیم‌ور در سرشماری عمومی سال ۱۳۵۵، ۲۸۶۵ نفر و در سرشماری سال ۱۳۶۵، ۴۲۹۴ نفر جمعیت داشته‌است. بر طبق سرشماری سال ۱۳۸۵ مرکز ملی آمار ایران، تعداد ۱۵۸۰ خانوار در این شهر زندگی می‌کنند که جمعیتی بالغ بر ۵۷۳۱ را شامل می‌شوند. از این مقدار ۲۸۸۶ نفر مرد و ۲۸۴۵ نفر زن هستند. همچنین نسبت جمعیت باسواد شهر ۴۲۸۶ و بی سواد ۹۴۵ نفر است. بر طبق آمار سال ۱۳۷۰ خورشیدی، در این شهر ۲۷۴ مهاجر خارجی زندگی می‌کنند.

هرم جمعیتی نیم‌ور در سال ۱۳۷۰ خورشیدی.

مردان	سن	زنان
۱۴۷	۶۵+	۱۱۳
۶۶	۶۰–۶۴	۶۷
۷۵	۵۵–۵۹	۶۷
۷۹	۵۰–۵۴	۹۸
۷۱	۴۵–۴۹	۷۳
۱۱۴	۴۰–۴۴	۸۷
۱۳۵	۳۵–۳۹	۱۱۳
۲۰۳	۳۰–۳۴	۱۲۵
۲۵۹	۲۵–۲۹	۲۳۵
۲۷۲	۲۰–۲۴	۲۶۱
۲۷۵	۱۵–۱۹	۲۳۹
۲۸۲	۱۰–۱۴	۲۸۴
۳۶۹	۵–۹	۳۵۹
۳۴۰	۰–۴	۲۹۳

بافت شهری

میدان اصلی شهر

نیمور شهری است که هم بافت شهری مدرن و هم از بافت روستایی در آن دیده می‌شود. در نیم‌ور از آنجا که علاوه بر بافت صنعتی خود، بافتی سنتی نیز دارد، سعی شده هر دوی این رویکردها با هم دیده شود. به همین دلیل به وسیله هنرمندان این شهر، بزرگترین فرش گل و سنگ کشور در این شهر درست شده تا در نیمور درست شده تا نمادی از صنعت (سنگ) و سنت (فرش‌بافی) باشد.

گسترش شهر

نیم‌ور در گذشته به صورت قصبه‌ای در داخل قلعه بوده‌است. در مرور زمان با اضافه شدن جمعیت بیشتر، به شکل امروزی درآمده‌است. از سال ۱۳۵۹ خورشیدی، روستای نیم‌ور به صورت رسمی به شهر نیم‌ور تبدیل شد.

با رشد جمعیت شهر نیم‌ور، دهستان باقرآباد با تصویب شورای عالی شهرسازی و معماری و طبق طرح جامع شهر نیم‌ور، رسماً به شهر نیم‌ورالحاق شد و زمینهٔ تبدیل این شهر به یک بخش را فراهم کرد.

محله‌ها

ساختمان شهرداری و شورای اسلامی شهر نیم‌ور

این شهر از زمان پیشینیان دارای هفت محله اصلی به نام‌های پانخل، پاچنار، کوچه بالاکوه، دروازه، در آب‌انبار، کوچه قرچه‌قینی‌ها و کوچه درحمام بوده‌است. البته امروزه با گسترش شهر، محله‌های جدیدی به نام خیابان‌های اصلی شهر و همچنین محله‌های مثل چهل دستگاه و شاجوب نیز پایه‌گذاری شده‌است.

آداب و رسوم

با توجه به قدمت بسیار زیاد این شهر، مردم این منطقه دارای آداب و رسوم ویژه به خود هستند. مرتضی فرهادی در این باره می‌گوید:

نیم‌ور امروز برای خود شهری است، اما از آنجا که همه شهرهای امروز ما در حال تبدیل به قالبی یک شکل یک قواره‌اند... و همیشه نیز از هویت غنی فرهنگی بدور می‌افتند... دوست‌تر دارم نیم‌ور را به سیاق سنتی، قصبه‌ای بزرگ بنامم، چرا که هنوز چه در ساخت و مورفولوژی آن، چه ارزش‌ها و هنجارهای مردمان‌اش، چه در تولید کشاورزی و باغداری پر رونقش و چه در تأسیسات کهن آبیاری، جوی روبی شگفت‌آور، جشن آب (جشن پایان لایروبی) و بیل گردانی پهلوانانه و باستانی‌اش، رگه‌ها و رنگ و بویی از هویت فرهنگ بومی می‌توان یافت.

آبرسانی و لایروبی

تصویری قدیمی از مراسم لایروبی مردم نیم‌ور

برخی از مورخان براین باورند که این رسوم نیم‌وری‌ها، نشات گرفته از اعتقادان زرتشتیان به اهورامزدا و تقدس آب است و این آیین را نوعی از آیین‌های ایزد آب‌ها می‌دانند.

از آنجا که این منطقه آب و هوایی گرم و نیمه کویری دارد، آب به عنوان عنصر اساسی برای کشاورزی در این منطقه مطرح است. فردی که به او میرنهر یا میرآب گفته می‌شود، مسئول تقسیم آب نهرهای منشعب از رودخانه لعل بار میان اراضی کشاورزی است.

روش تقسیم آب، طبق اسناد بسیار قدیمی روستا که به سند مادر معروف است تعیین می‌گردد. از اسناد آب همیشه سه نسخه در سه مکان مختلف، تهیه و نگهداری می‌شود تا امکان هیچ نوع دخل و تصرف در آن نباشد و مفقود نشود. طبق این سند، هر روز به ۲۴ قسمت تقسیم شده و به هر کدام از کشاورزان به اندازه وسعت زمین زراعی و میزان نیاز به آب، به صورت تصادفی یک ساعت خاص در روز و در هفته تعلق می‌گیرد که به صورت چرخشی تغییر می‌کند.

هر سال در مواقعی که گل و لای مسیر رودخانهٔ لعل‌بار را مسدود می‌کند و یا در اواخر اسفند ماه و اوایل فصل بهار که رشد گیاهان و علف‌های هرز باعث سختی آبرسانی به مزارع این شهر می‌شود، با تصمیم بزرگان شهر و اعلام همگانی دستیار میرآّب، مردم در مسجد جامع جمع شده و از آنجا به دشت‌ها و زمین‌های کشاورزی می‌روند و با کمک یکدیگر به پاکسازی حریم جوی می‌پردازند. کشاورزانی که در مراسم لایروبی شرکت نمی‌کردند، برایشان جریمه در نظر گرفته می‌شده تا این انسجام و نظم دقیق حفظ شود.

سپس بعد از اتمام کار، همگی به برپایی جشن آب در میدان روستا می‌پردازند. در این مراسم، کشاورزان روستا به صورت ارتشی مجهز به بیل و الاغ به رژهٔ نمایشی می‌پردازد. این جشن مخصوص اهالی که به صورت طنز و هجو برگزار می‌شود، همراه با نوای سرنا و سنج در برابر زنان روستا و ارباب روستا اجرا می‌شده‌است.

امروزه در نیم‌ور دیگر این مراسم با این کیفیت برگزار نمی‌شود، زیرا کف نهر در سال‌های اخیر بتون شده‌است و دیگر لایروبی سالانه‌ای در کار نیست. امروزه این مراسم فقط در مواقعی که رشد گیاهان مانع آبرسانی شود انجام می‌شود.

بیل‌گردانی

نوشتار اصلی: بیل‌گردانی

این آیین که در سال ۸۹ به عنوان میراث معنوی کشور به ثبت رسیده، به عنوان نمادی برای تشکر از آناهیتا الههٔ آب بوده که از زمان زرتشتیان در این شهر باقی‌مانده‌است. آیین بیل‌گردانی که به طور سنتی در ابتدای فصل بهار و ایام نوروز انجام می‌گیرد، از آیین و سنن این شهر تاریخی است که نزدیک به ۲۰۰۰ سال قدمت دارد.

بعد از انجام لایروبی، هنگامی که آب به نخستین پخشگاه آب (وارگو) می‌رسد مردم جشن بزرگی که یادگار سنت‌های پهلوانی است بر پا می‌کنند. شرکت کنندگان در این آیین بعد از مراسم مخصوص رژهٔ لایروبان، دو دسته بیل را که با طنابی به هم متصل شده به نحوی دور سر خود بچرخاند که این دو دسته به هم برخورد نکند و ورزشکار هم بتواند تعادل خود را حفظ کند. داور این مسابقه تماشاگران هستند که با تشویق‌ها و یا هو کردن فرد پیروز را مشخص می‌کنند.

این آیین همراه با موسیقی خاصی انجام می‌شود که با سازهای سنتی نواخته می‌شود.

عزاداری محرم و نخل برداری

عزاداری سنتی در نیم‌ور؛ مردی در لباس یک شیر پارچه‌ای رفته و به عنوان نمادی از همدردی همه موجودات زنده با کاروان اسیران و خاندان حسین ابن علی بعد از کشته شدن در کربلا همراه با کاروان نمادین حرکت می‌کند و بچه‌ها را نوازش می‌کند.

در ماه محرم مردم این شهر که عمدتاً شیعه هستند اقدام به برپایی عزاداری می‌کنند. ظهر عاشورا با تجمع در امامزاده صالح بر سر آرامگاه کشته شدگان جنگ ایران و عراق حاضر می‌شوند. در عصر روز عاشورا و با حضور عزاداران، مراسم نخل برداری و تعزیه خوانی برگزار می‌شود. این نخل نشانه تابوت حسین پسر علی است و قدمت آن به دوران صفویه بازمی‌گردد.

جیغون

از دیرباز در این شهر کسانی بودند که اخبار هر روزه را از روی پشت بام و با صدای بلند به اطلاع مردم می‌رسانند. این اخبار شامل، مرگ اهالی شهر، برگزاری مراسم و نظیر اینها بوده‌است. به این افراد، «جیغون» می‌گویند. یعنی کسی که با جیغ و با صدای بلند اخبار را به اطلاع مردم می‌رساند.

مناطق باستانی

درب چوبی خانه‌ای قدیمی در قسمت قدیمی شهر

علیرغم تبدیل روستای نیم‌ور به شهر نیم‌ور، هنوز قسمت‌های شمالی این شهر بافت قدیمی خود را حفظ کرده‌اند. خانه‌ها، مسجد جامع قدیمی، حمام عمومی و... نمونه‌هایی هستند که از خشت و گل ساخته شده‌اند و هنوز پابرجا هستند. در کتاب مختصرالبلدان مربوط به حدود ۲۹۰ هجری قمری دربارهٔ زیبایی بناهای خشت و گلی نیم‌ورآمده‌است:

هیچ بنایی از خشت و گل، خوش منظرتر از بنای نیم‌ور روستایی از اصفهان نیست و در این بنا تصویرها و اخبار و پندهای شگفت‌انگیزی است.

وجود سنگ نگاره‌هایی بر روی صخره‌ها و سنگ‌ها در منطقه تیمره^∗ که قدمت بعضی به ۲۳۰۰ سال قبل از میلاد مسیح نیز می‌رسد، گواه قدمت بسیار زیاد این منطقه‌است. مجموعه شگفت انگیر سنگ نگاره‌های تیمره، شامل هزاران تک نگاره، چند نگاره، تابلوهای پر نگاره، یک کتیبه پهلوی، چند کتیبه عربی و فارسی و بسیاری علایم و نشانه‌های نمادین است. همچنین وجود بناهای تاریخی مربوط به دوره‌های ساسانیان بیانگر قدمت و عظمت تاریخی این منطقه‌است.
از مهم‌ترین بناهای داخل شهر می‌توان به قلعهٔ جمشیدی منتصب به جمشید پیشدادی، قلعهٔ نایبی، مسجد جامع شهر منتصب به دوران صفویه، پل تاریخی باقرآباد و ستون‌های تاریخی میل میلونه اشاره کرد.

همچنین از مهم‌ترین بناهای خارج شهر نیز می‌توان به سنگ‌نبشته خورهه و آتشکده آتشکوه اشاره کرد که در ۱۰ کیلومتری شهر و در دامنهٔ کوه آتشکوه قرار دارد. آندره گدار در کتاب آثار ایران دربارهٔ بنای آتشکده آتشکوه گفته‌است:

ترکیب این بنا به نظر عجیب می‌رسد. شبستان بزرگ گنبددار خیلی بازی وجود دارد که گنبد آن بر پایه‌هایی با ستون‌های جاسازی شده در دیوار نهاده شده‌است.

در گذشته قبرستانی در کنار شهر وجود داشته که معروف به قبرستان بیت‌المقدس بوده‌است. باستان‌شناسان در این قبرستان اکتشافاتی انجام داده‌اند و ظروف سفالی متعلق به قرون گذشته در آن کشف گردیده‌است.

قلعه جمشیدی

قلعه جمشیدی یا قلعه گبری

نوشتار اصلی: قلعه جمشیدی

تاریخ‌نگاران قدمت این بنای باستانی را به زمان پادشاهی جمشید نسبت داده‌اند. مردم این شهر در زمان حمله آزادخان افغان به این منطقه در این قلعه پناه گرفته بودند و نیروهای آزادخان افغانی بعد از مدت‌ها محاصره نتوانستند وارد این قلعه شوند.

میل میلونه

بازمانده‌های بنای میل میلونه

نوشتار اصلی: میل میلونه

باقی‌ماندهٔ بنایِ سنگیِ عظیم و باستانی در شهر نیم‌ور است، که که از سنگ و ساروج ساخته شده‌است. به احتمال قوی، این بنا باقی‌مانده‌ای از آتشکده‌ای به نام ورنه (سرزمین محروسه پایینی) است که در تاریخ به آن اشاره شده‌است.

مسجد جامع

نوشتار اصلی: مسجد جامع نیم‌ور

مسجد جامع نیم‌ور که نام اصلی آن مسجد حاج عبدالمحمد نیموری است، از بناهای ثبت شده این شهر است. این مسجد دارای ستون‌هایی به شکل مربعی است. کتیبه‌های گچ بری شده در کناره سقف، بر روی ستون‌ها قرار دارد. ساخت این بنا منسوب به دوره صفویه و قاجاریه است.

به دلیل تعمیرات فراوان انجام گرفته بر روی بنا، مسجد کمی از حالت اولیه و سنتی خود خارج شده‌است.

یخچال نیم‌ور

یخچال نیم‌ور

نوشتار اصلی: یخچال نیم‌ور

بنایی است که در قدیم از آن برای ساختن یخ در فصل زمستان و استفاده از آن در فصل تابستان استفاده می‌شده‌است. ساخت این بنا به دورهٔ قاجاریه نسبت داده شده‌است. مردم شهر از این یخچال برای تهیه یخ مورد نیاز خود در فصل تابستان؛ استفاده می‌کرده‌اند. میرابها که مسئول و مباشر و ناظر بر تقسیم آب‌ها هستند، در فصل زمستان، برای تهیه یخ آب قنات و یا نهرها را به حفره‌ها و گودال‌هایی که در نزدیک بنای یخچال بوده هدایت می‌کردند. بعد از آماده‌شدن یخ، با کمک مردم یخ‌ها را خرد می‌کردند و روی بستری از کاه در چالهٔ یخچال می‌ریختند. پس از پر شدن چاه یخچال، در آن را با گِل می‌بستند و عایق‌کاری می‌کردند. مردم شهر، در فصل تابستان درب یخچال را گشوده و از یخ موجود در آن استفاده می‌کردند.

در حال حاضر فضای داخلی این مکان تبدیل به گالری شده و در آن نمایشگاه‌های مختلف از قبیل نمایشگاه عکس نیم‌ور برگزار می‌شود.

جاذبه‌های طبیعی

طبیعت نیم‌ور در بهار

کوه‌های بلند اسور، زرد قلعه، دز، شیری چال، عباس‌آباد در نواحی شمالی شهر، رودخانه لعل‌بار و حاشیه دیدنی آن، و همچنین مزارع مختلف در قسمت جنوبی و در ارتفاعات و دامنه کوه زرده قلعه که تفرجگاه‌های طبیعی و تفریحی است، از دیدنی‌های شهر نیم‌ور می‌باشد.

بند نیم‌ور

نوشتار اصلی: بند نیم‌ور

بر روی رودخانه لعل‌بار که در شمال منطقه نیم‌ور جاری است، سدی زده شده که مربوط به دوران ساسانیان است. در قسمتی از بند، دهانه‌ای به نام چاگور وجود دارد که آب در آن به سرعت می‌چرخد و پایین می‌رود. بنا بر افسانه‌های این شهر، در داخل چاگور چرخی به نام چرخ الماس کار گذاشته‌است که هرچه از دهانه چاگور پایین برود، از آن طرف خرد و متلاشی بیرون می‌آید. مردم این منطقه دلیل ساخت چاگور را تضمینی برای این می‌دانند که هیچ‌چیز نتواند جلوی جریان آب را در کانال سد کند.

رودخانه لعل‌بار

نوشتار اصلی: لعل‌بار

این رودخانه یکی از زیرشاخه‌های اصلی قم‌رود است و از دشت‌های شمال شهر می‌گذرد. این رود به عنوان یکی از منابع اصلی آبیاری اراضی کشاورزی در منطقه‌است. این رود بعد از پیوستن به قم‌رود به رود قره چای می‌ریزد.

غار گدار چشمه

نوشتار اصلی: غار گدار چشمه

این غار در کوه ارده و در جنوب نیم‌ور قرار دارد.

صنعت

میدان سنگ؛ این بنا به عنوان نمادی از شهر که شهر صنعت معدن و سنگ است که در یکی از میادین اصلی شهر، قرار دارد.

معدن و سنگ‌های تزیینی

معدن تراورتن عباس‌آباد

کوه‌های سنگی این منطقه و به خصوص آتشکوه و عباس‌آباد اصلی‌ترین منبع درآمد برای اهالی بومی می‌باشد به طوریکه هشتاد درصد مردم این شهر در زمینه اکتشاف، استخراج و فرآوری سنگ فعالیت می‌کنند.

آتشکده آتشکوه در نزدیکی نیم‌ور علاوه بر موقعیت تاریخی، بزرگ‌ترین منبع سنگ تراورتن تزئینی صادراتی ایران می‌باشد. این معدن توسط قنبر رحیمی^∗، که به سلطان سنگ ایران مشهور است، کشف شده‌است.
سنگ‌های به کار رفته در میدان آزادی تهران و همچنین حرم حضرت عباس و امام حسین در کربلا از این معدن استخراج شده و توسط ارباب قنبر یه عنوان هدیه به این مکان‌ها داده شده‌است. هم اکنون مجسمه ارباب قنبر در یکی از میادین شهرهای ایتالیا به عنوان پدر سنگ ایران به نمایش گذاشته شده‌است.

بزرگترین فرش گل و سنگ کشور نیز یکی از سازه‌هایی است که به عنوان معرف صنعت و

برخی از معادن اصلی این شهر عبارتند از:

ردیف	نام معدن	سنگ استخراجی	نوع ماده صنعتی
۱	عباس‌آباد	تراورتن	مصالح ساختمانی
۲	آتشکوه	تراورتن - فلوئورین - باریت - سرب - تراورتن قرمز	مصالح ساختمانی - فلزی
۳	کوه سفید ۲	تراورتن	مصالح ساختمانی
۴	باقرآباد	فلوئورین - تراورتن سفید - مرمریت سیاه	غیرفلزی - مصالح ساختمانی
۵	فریجان	تراورتن	مصالح ساختمانی
۶	گلشچمه	تراورتن	مصالح ساختمانی
۷	گز عنبر	تراورتن	مصالح ساختمانی
۸	دره بادام	فلوئورین	غیرفلزی
۹	نینه	خاک صنعتی	مصالح ساختمانی
۱۰	پرطاووسی	مرمریت - تراورتن لیمویی - مرمر	مصالح ساختمانی
۱۱	ترشاب	تراورتن سفید و قرمز	مصالح ساختمانی
۱۲	شهاب سنگ	تراورتن	مصالح ساختمانی
۱۳	خورهه	باریت	غیرفلزی
۱۴	موته	طلا	فلزی

نمایشگاه تخصصی سنگ و صنایع وابسته

این نمایشگاه برای اولین بار در سال ۱۳۸۷، در فضایی به مساحت ۲ هکتار با حدود ۲۰۰۰ متر مربع فضای سرپوشیده و ۴۰۰۰ متر مربع فضای روباز، با حضور شرکت‌های ایرانی و خارجی برگزار شد. این نمایشگاه هر سال در مرداد ماه برگزار می‌شود. در این نمایشگاه، آخرین دستاوردهای تولیدی و صنعتی در زمینه سنگ‌های تزئینی، معدن، ماشین آلات و تجهیزات معدنی و فرآوری به نمایش در می‌آید.

در همین راستا در فضایی به مساحت ۳۰ هکتار و با همکاری سازمان توسعه و تجارت ایران و سازمان بازرگانی استان مرکزی، نمایشگاه دائمی بین‌المللی سنگ و صنایع وابسته در این منطقه در حال احداث است.

شهرک صنعتی

این شهر دارای یک شهرک صنعتی نیز می‌باشد که در آن کارخانجات سنگبری، لاستیک‌سازی، فرش‌بافی و تولید ایزوگام قرار دارند.

کشاورزی

شغل بسیاری از ساکنان این منطقه کشاورزی است و محصولات عمدهٔ آن، غلات، پنبه، کنجد، صیفی‌جات، میوه‌جات، قیسی، بادام، انگور است.

ره‌آوردها

ره‌آوردهای این شهر، شامل غذاهای سنتی، شیرینی‌ها و صنایع دستی این شهر:

غذاهای سنتی

• کاچی

شیرینی‌ها

• باسلق

صنایع دستی

• کرباس‌بافی
• فرش

آموزش

دانشگاه علمی کاربردی شعبه نیم‌ور

مدارس

• مقطع ابتدایی: شهید ملاعلی اکبری، دین و دانش
• مقطع راهنمایی: سیدجمال الدین اسدآبادی، شهید مرتضی محمدی
• مقطع دبیرستان: شهید دستغیب، تیموری

آموزش عالی

پس از مطرح شدن احداث دانشگاه در شهر نیم‌ور در صحن علنی مجلس شورای اسلامی، دانشگاه جامع علمی کاربردی شعبه نیم‌ور در سال ۱۳۸۶ زیر نظر جهاد دانشگاهی افتتاح شد. این مرکز در رشتهٔ‌های نرم‌افزار کامپیوتر، فناوری اطلاعات و ارتباطات (آی‌تی)، گل و گیاهان زینتی معماری و حسابداری مالی و دولتی اقدام به جذب دانشجو کرده‌است. این واحد دانشگاهی، دارای مساحت تقریبی ۳٬۸۰۰ مترمربع است.

حمل و نقل

این شهر در کیلومتر ۱۰ جاده دلیجان به خمین قرار دارد. نزدیک‌ترین فرودگاه به این شهر فرودگاه اراک است. این شهر هم اکنون بر روی خط سراسری راه آهن قرار ندارد و نزدیک‌ترین مسیر دسترسی ریلی از طریق خط آهن سراسری تهران - بندر امام خمینی است. همچنین راه آهن دوخطه در دست احداث سریع‌السیر قم - اصفهان از نزدیکی این شهر می‌گذرد.

نگارخانه

• 

  نمایی از شهر، زاویه عکس از شمال به‌جنوب از فراز کوه کمر

• 

  بقعه امامزاده صالح

• 

  کتیبه‌های روی ستون‌های مسجد

• 

  معدن عباس آباد

• 

  بقایای عجیبی از بنای میل میلونه

• 

  ستون‌های تاریخی آتشکده خورهه

• 

  پل باقرآباد نیم‌ور

یادداشت

• ^ نیم‌ور بخش اصلی منطقهٔ تاریخی تیمره‌است که شامل مناطق میان گلپایگان، خمین و نیم‌ور بوده‌است.
• ^ در میان اهالی شهر او به ارباب قنبر معروف بوده‌است.

منابع

فارسی

• حکیم، محمدتقی خان. گنج دانش. محمدعلی صوتی، جمشید کیافر. تهران: انتشارات زرین، ۱۳۶۶. 
• شیروانی، زین العابدین. بستان السیاحه. انتشارات کتابخانه سنایی. 
• فرهنگ جغرافیایی ایران (استان مرکزی). تهران: انتشارات دایره جغرافیایی دانش، ۱۳۲۸. 
• فرهادی، مرتضی. ««خورهه» و «نیمه‌ور» دو کهنسال نام‌آور». 
• فرهادی، مرتضی. نیمه‌ور، کهنسال نام‌آور. . فصلنامه راه دانش، ش. ۷ و ۸ (پاییز و زمستان ۱۳۷۵). 
• قمی، حسن بن محمد بن حسن. تاریخ قم. ترجمهٔ حسن بن علی بن حسن عبدالملک قمی. به تصحیح/ جلال الدین تهرانی. 
• گدار، آندره. آثار ایران. ترجمهٔ ابوالحسن سروقد مقدم. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، ۱۳۷۱. 
• مستوفی، حمدالله. نزهت القلوب. به تحصحیح و اهتمام/ گای لسترانج. تهران: دنیای کتاب، ۱۳۶۲. 
• مشکوتی، نصرت‌الله. فهرست بناهای تاریخی و اماکن باستانی ایرن. تهران: سازمان ملی حفاظت آثار باستانی ایران، ۱۳۴۹. 
• ستون‌های خورهه و آتشکده آتشکوه مهم‌ترین آثار باستانی استان مرکزی
• مراسم پهلوانی بیل‌گردانی در نیم‌ور برگزار می‌شود
• شهر گلها - روزنامه ایران - شماره ۱۷۸۷ - سال هفتم - تاریخ انتشار ۴ اردیبهشت ۱۳۸۰
• بقایای تمدن ساسانی در نیم‌ور - وبگاه کیمیانت تاریخ انتشار: چهارشنبه، ۲ آبان ماه، ۱۳۸۶
• نیمه‌ور: هزاران سال آب و آتش - همشهری آنلاین
• مختصات و ارتفاع

انگلیسی

• Nīmvar, (IR24), Iran
• Maps, weather, videos, and information about Nimvar, Iran
• World Gazetteer: population statistics for cities, towns and places
• Nimvar Historical Dam
• Nimvar Jame Mosque
• Mil Milooneh Fire Temple
• Iran. ویرایش Volumes 7-9. British Institute of Persian Studies, 1969.  [۲]
• Gerald Reitlinger. A tower of skulls: skulls: a journey through Persia and Turkish Armenia. Duckworth, 1932.  [۳]
• Ḥamd Allāh Mustawfī Qazvīnī. The geographical part of the Nuzhat-al-qulūb. E. J. Brill, 1919.  [۴]

فرانسوی

• J. Feuvrier. Trois ans à la cour de Perse. Imprimerie Nationale, 1906.  [۵]

برای مطالعه و تماشا

• «خورهه» و «نیمه‌ور» دو کهنسال نام‌آور - مرتضی فرهادی
• موزه‌هایی در باد، رساله‌ای در باب مردم‌شناسی هنر - مرتضی فرهادی، تهران، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی، ۱۳۷۷، ۴۰۴ ص
• عب‍اس عب‍دالل‍ه‌گروسی. نظام روست‍ایی در نی‍مور مح‍لات. . فصلنامه راه دانش، ش. ۵ و ۶ (بهار و تابستان ۱۳۷۵). 
• مرتضی فرهادی. نیمه‌ور، کهنسال نام‌آور. . فصلنامه راه دانش، ش. ۷ و ۸ (پاییز و زمستان ۱۳۷۵). 
• مستند سرود دشت نیمور - کارگردان: محمدرضا مقدسیان، ۱۳۶۷

پیوند به بیرون

در پروژه‌های خواهر می‌توانید در مورد نیم‌ور اطلاعات بیشتری بیابید.

---

در میان واژه‌ها از ویکی‌واژه
در میان تصویرها و رسانه‌ها از ویکی‌انبار

• نیم‌ور در دانشنامهٔ تاریخ معماری ایران‌شهر
• نیم‌ور در ویکی‌مپیا
• ویکی‌سفر/خاورمیانه/ایران/مرکزی/نیمور
• وبگاه نمایشگاه تخصصی سنگ و صنایع وابسته
• وبگاه دانشگاه علمی کاربردی واحد نیم‌ور
• شهرداری نیم‌ور