درگاه:فلسفه

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
پرش به: ناوبری، جستجو
صفحه اصلی   رده‌ها و موضوعات   درگاه‌ها و پروژه‌ها

درگاه فلسفه


اندیشه‌گر تندیسی اثر مجسمه‌ساز فرانسوی آگوست رودن است، که مردی را در تعمقی موقّر با کشمکش‌های درونی قوی نشان می‌دهد؛ و معمولاً برای اشاره به فلسفه به کار می‌رود.

واژه فلسفه ریشه در کلمه یونانی آرخه به معنی بذر دارد. در واقع فلسفه به دنبال کشف ماده المواد عالم است که جهان هستی از چه چیز به وجود آمده است. همچنین واژهٔ فلسفه به معنای دوستداری خِرَد نیز هست و ریشهٔ یونانی (به یونانی: φιλοσοφία) دارد که سپس به عربی و فارسی راه یافته است.

فلسفه در تلقی سنتی، مطالعهٔ مسائل کلی و اساسی پیرامون موضوعاتی چون وجود، آگاهی، ارزش‌ها، خرد، ذهن و زبان است؛ که وجه افتراق آن با راه‌های دیگر پرداختن به پرسش‌های اساسی این چنینی (راه‌هایی نظیر عرفان و اسطوره)، رویکرد نقّادانه و معمولاً سازمان‌یافتهٔ فلسفه، و تکیه‌اش بر استدلال‌های عقلانی است.

در این تعبیر، فلسفه همانا مطالعهٔ واقعیت است، اما نه جنبه‌ای از واقعیت که پیش‌تر علوم گوناگون بدان پرداخته‌اند. پرسش‌هایی که نه تجربی‌اند و نه ریاضی به فلسفه واگذار می‌شوند.

همه نمی‌پذیرند که چنین پرسش‌های وانهاده‌ای وجود دارند. در تعبیری دیگر، فلسفه همانا بررسی عمل توجیه است، و به نقّادی توجیهی که ما از دعاوی خود به دست می‌دهیم، می‌پردازد.

به باور گروهی دیگر از فیلسوفان نیز، فلسفه تحلیل مفاهیمی‌ است که در ذهنیّات و تفکرات ما نقش اساسی دارند.


بیشتر...

نوشتار پیشنهادی

ایمانویل کانت از مهم‌ترین نظریه‌پردازان در فلسفهٔ اخلاق

فلسفه اخلاق شاخه‌ای است از فلسفه که به استدلال درباره پرسش‌های بنیادین اخلاقیات می‌پردازد. درستی و نادرستی امور، شناخت امور خیر و شر، و باز شناسی فضایل، مسائل بنیادین اخلاق را تشکیل می‌دهند. پرسش از این مسائل بنیادین منجر به شکل‌گیری دو حوزه نظری می‌شود: فرا اخلاق و اخلاق هنجاری؛ فلسفه اخلاق این دو حوزه را شامل می‌شود.

فلسفه اخلاق یکی از رویکردهای علم اخلاق است و بدون در نظر گرفتن نقش و اهمیت آن و پیش کشیدن سؤالاتی که این حوزه از فلسفه مطرح می‌کند نمی‌توان فهم کاملی از اخلاق و اخلاقیات کسب کرد. نهایتاً فلسفه اخلاق در شرایط بحرانی یا فوری بیش از دیگر علوم انتزاعی به دادمان نخواهد رسید اما مطمئناً اصول و مسائل اخلاقی که توسط فلسفه اخلاق مورد بررسی قرار می‌گیرند می‌توانند به صورت پیشینی بسیار از رخداد‌ها را ممکن و یا غیر ممکن سازند. به این معنا که ساختار شکل گرفته اخلاقی پیرامون ما (به عنوان دستاورد اندیشه و فلسفه اخلاق)، رخ دادن امور را از صافی اخلاقیات حاکم رد می‌کند و در نتیجه شناخت این محیط اخلاقی به ما در تصمیم گیری‌های موقعی مان کمک فراوان خواهد رساند.

فلسفه اخلاق مانند هر شاخه دیگری از فلسفه، برای پاسخ دادن به سؤالات پیش رویش به تبیین و توضیح پاره ای مسائل می پردازد. این مسائل می توانند مخصوص اخلاق باشند و یا می توانند مسائلی باشند که هم در اخلاق و هم در علوم دیگر مورد بررسی است. اصولاً فلسفه اخلاق رابطه نزدیکی با فلسفه سیاسی، فلسفه حقوق، جامعه شناسی و روان شناسی دارد؛ در نتیجه بعضی از مسائل فلسفه اخلاق مسائل حوزه‌های مذکور نیز هستند.

بیشتر...

گفتاورد

«دین به اتکای قداست‌اش و قانون به استناد شکوه و عظمت‌اش، سعی دارند خود را از نقّادی دور نگه دارند. اما با این کار فقط باعث بدگمانی می‌شوند و نمی‌توانند انتظارِ احترامی بی‌شایبه از ما داشته‌باشند.»

ایمانویل کانت


فیلسوفان سرشناس

Köpfe-1.jpg افلاطون ارسطو توماس اکویناس رنه دکارت جان لاک



Köpfe-2.jpg دیوید هیوم ایمانویل کانت هگل شوپنهاور کی‌یرکگور نیچه

نوشتارهای برگزیده

زندگی‌نامهٔ پیشنهادی

George Berkeley by John Smibert.jpg

جرج بارکلی (۱۷۵۳-۱۶۸۵) (به انگلیسی: George Berkeley) فیلسوف و کشیش ایرلندی، توسط بسیاری از فلاسفهٔ امروزی از شاخص‌ترین فیلسوفان ایدئالیست مدرن محسوب می‌شود. وی به عنوان ششمین و واپسین فرزند خانواده به سال ۱۶۸۵ در کیلکنی ایرلند زاده شد. در سال ۱۷۰۰ وارد ترینتی کالج دوبلین شد که مدت بیست سال در آن ماندگار گردید و در همانجا بود که با اندیشه‌های نوین مانند جان لاک وایزاک نیوتون آشنا شد. بیست و چهارساله بود که رسالهٔ جستار دربارهٔ نظریهٔ جدید رویت را به زیور طبع آراست. او معتقد است که مادّه و شیئی وجود حقیقی ندارد و آنچه هست و می‌بینم "نور است و رنگ" که با چشم دیده می‌شود. وی کتابی درباره تئوری علم نوشت که از نظر سلاست وروانی و فصاحت در ادبیات انگلیس کم‌نظیر است. ادامه...

نگارهٔ برگزیده

Plato - Allegory of the Cave.png

تمثیل غار افلاطون. در این تمثیل افلاطون به واقعی نبودن محسوسات، و واقعی بودن مُثُل می‌پردازد.

آیا می‌دانید

Heidegger 1 (1960).jpg

آیا می‌دانید...

  • ... افلاطون، لقبی بوده که به دلیلِ داشتنِ شانه‌های پهن، در جوانی به این فیلسوف داده‌ شده؛ و نام حقیقیِ او آریستوکلس بوده؟
  • ... طبقِ گفتهٔ خودِ دکارت، وی از سرما، تمامی یک روز را در بخاریِ خانه‌اش سپری کرده، و وقتی از بخاری خارج شد، نیمی از فلسفه‌اش را ساخته بود؟
  • ... هایدگر (در نگاره) معتقد است بنیادی‌ترین پرسش متافیزیک از این قرار است: اصلاً موجودات چرا به‌جای آن‌که نباشند، هستند؟
  • ... چنین گفت زرتشت نامِ یکی از مهم‌ترین کتاب‌های نیچه است، که در آن زرتشت، فلسفه‌ٔ نیچه را شرح و توضیح می‌دهد؟
  • ... فیثاغورس نخستین کسی بود که خود را فیلسوف، به‌ معنایِ دوست‌دارِ خرد، نامید؟
  • ... کانت، زمان و مکان را قالب‌های ذهنی می‌دانست، و وجودی خارجی برای آنان قایل نبود؟
  • ... امپدوکلس، برای این‌که ثابت کند از خدایان است و فانی نیست، خود را در آتش‌فشان آتنا انداخته است؟
  • ... دیوید هیوم نخستین فیلسوفی بود که به کافر بودنِ خود اذعان کرد؟
  • ... روسو از زنی به نام ترز لو واسور، صاحب پنج فرزند شد، که همهٔ آن‌ها را به پرورش‌گاه کودکان سرِ راهی تحویل داد؟


درگاه‌های وابسته

درگاه‌های وابسته
Sciences exactes.svg Psi2.svg Klepsydra-pt.svg
دانش روان‌شناسی تاریخ

در دیگر پروژه‌های ویکی‌مدیا

حافظهٔ نهان سرور را پاکسازی کنید