زبان ویتنامی

ویتنامی (tiếng Việt یا بصورت معمولی Việt ngữ)زبان رسمی و اداری کشور ویتنام می‌باشد. زبان ویتنامی که پس از زبان چینی، دومین زبان مهم گروه زبان‌های نواخت‌بر آسیا به شمار می‌آید در زمره زبان‌های استرا-آسیایی می‌باشد. این زبان ٬ زبان مادری ۸۶٪ از مردم ویتنام و سه میلیون نفر در خارج از این کشور که اکثراً در آمریکا زندگی می‌کنند می‌باشد. همچنین اقلیت‌های قومی در کشور ویتنام از ویتنامی به عنوان زبان دوم استفاده می‌شود. این زبان تعداد بسیار زیادی وام‌واژه از زبان چینی دارد. در گذشته از الفبای چینی برای نوشتن زبان ویتنامی استفاده می‌شد اما اکنون این زبان با الفبای لاتین سازگار گشته‌است و چند حرکت جدید برای نشان دادن انواع صداها به آن اضافه گشته‌است.

تاریخچه

به نظر می‌رسد که در گذشته‌های دور، زبان ویتنامی ویژگی‌هایی مشترک با سایر زبان‌های خانواده استرا-آسیایی داشته است مثل داشتن ریخت‌شناسی صرفی و خوشه‌های بیصدای غنی که به مرور زمان این ویژگی‌ها در این زبان از بین رفته‌اند. با این حال زبان ویتنامی به دلیل موقعیت جغرافیایی‌اش در جنوب شرق آسیا بسیار تأثیر پذیرفته و خصوصیاتی کسب کرده است مثل صرف (ریخت‌شناسی) جداگانه و نواخت متفاوت واجی.

ویتنامی در ابتدا تحت تاثیر زبان چینی قرار گرفت که در سده دوم پ.م. زبان غالب گردیده بود. پس از آنکه در سده دهم ویتنام استقلال یافت، طبقه فرمانروایان چینی ادبی را به عنوان ابزار ارتباطی دولت، کسب دانش و ادبیات برگزیدند. با غلبه زبان چینی، واژگان چینی به صورت بنیادین وارد شدند و بر روی دستور زبان تاثیر گذاشتند. بیشتر واژه‌نامه‌های ویتنامی در تمام زمینه‌ها حاوی واژگان چینی-ویتنامی هستند.

با اشغال ویتنام توسط فرانسه در سده نوزدهم، زبان فرانسوی در آموزش و دولت به تدریج جایگزین زبان چینی گردید. زبان ویتنامی بسیاری از وام‌واژه‌ها را از زبان فرانسوی دریافت کرد مثل đầm (از مادام فرانسوی)، ga (به معنی ایستگاه قطار)، sơ mi (از شومیز فرانسوی)، búp bê (به معنی عروسک). به علاوه بسیاری از واژگان چینی-ویتنامی به گونه‌ای مبدل شدند که با ایده‌های غربی که از راه زبان فرانسوی آمده بود سازگار شوند. زبان ویتنامی را به شش دوره تقسیم می‌کند:

1. پیش-ویتنامی: نیای زبان ویتنامی که با زبان موئونگ ارتباط داشت.
2. پروتو-ویتنامی: مربوط به دوره پیش از ورود واژگان چینی-ویتنامی به این زبان که به طور تقریبی شامل سده‌های هفت تا هشت است.
3. ویتنامی باستانی: حالتی از زبان که تازه واژگان چینی-ویتنامی را پذیرفته بود (تقریباً سده ۱۰م.)
4. ویتنامی قدیمی: ویتنمای که با خط چینی-ویتنامی نوشته شد.
5. ویتنامی میانی: زبان فرهنگ لغت ویتنامی-پرتغالی-لاتین که توسط الکساندر درود نوشته شده است.
6. ویتنامی مدرن: از سده نوزدهم به این سو.

منابع

• زبان‌های مردم جهان، میشل مالرب، مترجم: عفت ملانظر، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران ۱۳۸۲

Wikipedia contributors, «Vietnamese language,» Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Vietnamese_language&oldid=262152848 (accessed January 6, 2009).