دانشنامه‌های فارسی
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
(تغییرمسیر از فهرست دانشنامه‌های فارسی)
فهرست زیر فهرستی از دانشنامه‌ها (دایرةالمعارف) و آثار دایرةالمعارف‌گونه به زبان فارسی است.
محتویات
دانشنامه‌های سدهٔ اول تا پنجم هجری[ویرایش]
- دین‌کرد، به زبان پارسی میانه، نوشتهٔ آذرفَرْنْبَغ ِ فرخزادان و آذربادِ امیدان، در سده ۲ و ۳ (اواخر دوره ساسانیان و اوایل دوره اسلام)، دربارهٔ الهیات زرتشتی، فلسفه، اسطوره‌شناسی، علم کلام، عرفان، اخلاق، آداب دینی، زندگانی زرتشت، پیدایش جهان، سزاشناسی (حقوق)، سیاست، شهرداری و کشورداری، منطق، ریاضیات، هندسه، فیزیک، اخترشناسی، پزشکی، و دانش‌ها و شاخه‌های دیگر، تاریخ ادبیات مزدیسنا
- دانشنامه می‌سری درباره پزشکی و درمان بیماری‌ها، نوشته حكيم ميسری در سال۳۶۷ تا ۳۷۰ ه. ق.
دانشنامه‌های سدهٔ پنجم تا چهاردهم هجری[ویرایش]
- دانشنامهٔ علائی، نوشتهٔ ابن‌سینا و ابوعبید جوزجانی، قرن پنجم هجری، در فلسفه
- جام جهان‌نمای، ترجمه‌ای از التحصیل نوشتهٔ بهمنیار بن مرزبان آذربایجانی، ترجمه‌شده از عربی به فارسی
- نزهت‌نامهٔ علائی، نوشتهٔ شاهمردان ابن ابی‌الخیر رازی، قرن ششم هجری، در علوم طبیعی
- بحر الفوائد، نویسنده ناشناس، قرن ششم هجری، در علوم مذهبی
- یواقیت العلوم و دراری النجوم، نوشتهٔ بهاء الدین ابو محمد النجّار، قرن ششم هجری، در علوم مذهبی
- عجائب المخلوقات و غرائب الموجودات، نوشتهٔ محمد بن محمود بن احمد طوسی سلمانی، قرن ششم هجری
- جامع العلوم، نوشتهٔ امام فخرالدین محمد بن عمر رازی، قرن ششم هجری، عمومی
- الرسالة الکمالیة فی الحقایق الالهیة، نوشتهٔ فخرالدین رازی، قرن ششم هجری
- فرخ‌نامهٔ جمالی، نوشتهٔ ابوبکر جمالی یزدی، قرن ششم هجری، در علوم طبیعی
- نوادر التبادر لتحفة البهادر، نوشتهٔ شمس‌الدین دُنیسری، قرن هفتم هجری، در علوم طبیعی
- درة التاج لغرة الدباج، نوشتهٔ قطب‌الدین شیرازی، قرن هفتم و هشتم هجری، در فلسفه
- نفائس الفنون فی عرائس العیون، نوشتهٔ شمس‌الدین محمد بن محمود آملی، قرن هشتم هجری، عمومی
- نزهة القلوب، نوشتهٔ حمدالله مستوفی، قرن هشتم هجری، در جغرافیا
- مونس‌نامه، نویسنده نامعلوم، قرن هشتم هجری
- ریاض الناصحین، نوشتهٔ محمد بن محمد جامی الماسی حنفی، قرن نهم هجری
- دانشنامهٔ جهان، نوشتهٔ غیاث‌الدین علی حسینی اصفهانی، قرن نهم هجری، در فلسفه و علوم طبیعی
- گنج معنی، نوشتهٔ ابونصر محمد محمودی بخارایی، قرن دهم هجری
- جواهر العلوم همایونی، نوشتهٔ محمد فاضل مسکینی قاضی سمرقندی، قرن دهم هجری
- ریاض الابرار، نوشتهٔ ملاحسین عقیلی رستمداری، قرن دهم هجری
- سُلَّم السّماوات، نوشتهٔ ابوالقاسم انصاری کازرونی، قرن یازدهم هجری، در علوم مذهبی
- کشکول، نوشتهٔ میرزا سلطان محمود، قرن یازدهم هجری
- گنج بادآوردهٔ صاحبقرانی، نوشتهٔ امان‌الله خان کابلی شیرازی، قرن یازدهم هجری، در پزشکی
- شاهد صادق، نوشتهٔ میرزا صادق اصفهانی، قرن یازدهم هجری
- شجرهٔ دانش، نوشتهٔ نظام‌الدین احمد گیلانی، قرن یازدهم هجری، به عربی و فارسی
- تحفة الهند، نوشتهٔ میرزاخان بن فخرالدین محمد، قرن یازدهم هجری، دربارهٔ هند
- عقول عشره، نوشتهٔ محمد براری امی، قرن یازدهم هجری
- بهارستان علوم، نوشتهٔ ملا قطب طالقانی، قرن دوازدهم هجری
- رشحات الفنون، نوشتهٔ امین‌الدین خان حسینی هروی، قرن دوازدهم هجری
- جنات الخلود، نوشتهٔ میرزا محمدرضا مؤمن امامی مدرس، قرن دوازدهم هجری
- کشاف اصطلاحات فنون، نوشتهٔ محمداعلی بن علی تهانوی، قرن دوازدهم هجری، به عربی و فارسی
- گنجینهٔ صادق، نوشتهٔ شاکرخان صادق بهادر، قرن دوازدهم هجری
- مختصر مفید، نوشتهٔ محمداسلم بنگالی پندوائی، قرن سیزدهم هجری
- ریاض الجنة، نوشتهٔ محمد حسن حسینی زنوزی، قرن سیزدهم هجری
- بحر العلوم، نوشتهٔ محمد حسن حسینی زنوزی، قرن سیزدهم هجری
- مطالع الهند یا مطلع الهند، نوشتهٔ سلامت علی طبیب، قرن سیزدهم هجری
- قواعد المصدرین، نوشتهٔ احمدالله بن محمدواحد قریشی، قرن سیزدهم هجری
- مطلع العلوم و مجمع الفنون، نوشتهٔ واجدعلی خان هوگلی، قرن سیزدهم هجری
- دایرةالمعارف اعلمی، نوشتهٔ محمدحسین اعلمی مهرجانی، قرن چهاردهم هجری، دربارهٔ تشیع
دانشنامه‌های معاصر[ویرایش]
- دانشنامه امام رضا (علیه السلام) در حال تالیف است.
- دانشنامه نماز جمعه در حال تدوین است.
- دانشنامه اسلامی کشاورزی، منابع طبیعی و محیط زیست. تألیف آن ادامه دارد.
- دانشنامهٔ زبان و ادب فارسی، به سرپرستی اسماعیل سعادت، زیر نظر فرهنگستان زبان و ادب فارسی، تألیف آن ادامه دارد
- دانش نامه دانش گستر، 18 جلد
- نامهٔ دانشوران ناصری، نوشتهٔ جمعی (به سرپرستی علیقلی‌میرزا اعتضادالسلطنه و محمدحسن‌خان اعتمادالسلطنه)، انتشار ۱۲۹۶ تا ۱۳۲۴ ق.
- فرهنگنامهٔ فارسی نوشتهٔ سعید نفیسی، انتشار ۱۳۱۹ ش.
- لغت‌نامه نوشتهٔ جمعی (به سرپرستی علی‌اکبر دهخدا، محمد معین، سید جعفر شهیدی، و محمد دبیرسیاقی)، انتشار ۱۳۲۵ تا ۱۳۵۹ ش.
- دایرةالمعارف فارسی، نوشته و ترجمهٔ جمعی (به سرپرستی غلامحسین مصاحب و رضا اقصی)، مبتنی بر دانشنامهٔ کلمبیا وایکینگ، انتشار ۱۳۴۵ تا ۱۳۷۴ ش.
- ایرانشهر، نوشتهٔ جمعی، انتشار ۱۳۴۲ و ۱۳۴۳ ش.، دربارهٔ ایران
- دانشنامهٔ ایران و اسلام، نوشته و ترجمهٔ جمعی (به سرپرستی احسان یارشاطر)، مبتنی بر دایرةالمعارف اسلام، انتشار ۱۳۵۴ تا ۱۳۷۰ ش.
- دایرةالمعارف تشیع، به سرپرستی مهدی محقق، احمد صدر حاج‌سیدجوادی، کامران فانی، و بهاءالدین خرمشاهی، انتشار ۱۳۶۰ ـ تألیف آن ادامه دارد
- دانشنامهٔ جهان اسلام، به سرپرستی مهدی محقق، نصرالله پورجوادی، سید مصطفی میرسلیم، و غلامعلی حداد عادل، انتشار ۱۳۷۵ ـ تألیف آن ادامه دارد
- دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، به سرپرستی سید محمدکاظم موسوی بجنوردی، انتشار ۱۳۶۷ ـ تألیف آن ادامه دارد
- دانشنامهٔ ادب فارسی، به سرپرستی حسن انوشه، انتشار ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۲
- دانشنامهٔ زبان و ادب فارسی در شبه‌قاره، انتشار ۱۳۸۰ ـ تألیف آن ادامه دارد
- دانشنامهٔ قرآن و قرآن‌پژوهی، نوشتهٔ بهاءالدین خرمشاهی و دیگران، انتشار ۱۳۷۷
- دایرةالمعارف هنر، نوشتهٔ رویین پاکباز، انتشار ۱۳۷۸
- دایرةالمعارف سازهای جهان، ترجمهٔ حسین زندباف، انتشار ۱۳۷۶
- دایرةالمعارف موسیقی کهن ایرانی، به سرپرستی مهران پورمندان، انتشار ۱۳۷۹
- دایرةالمعارف سازهای ایران، نوشتهٔ محمدرضا درویشی، انتشار ۱۳۸۱
- دانشنامهٔ فلسطین، به سرپرستی مجید صفاتاج، انتشار ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۲
- دانشنامهٔ امام علی (ع)، به سرپرستی علی‌اکبر رشاد، انتشار ۱۳۸۰
- دایرةالمعارف ایمنی و بهداشت کار، ترجمه به سرپرستی محسن خواجه‌نوری، انتشار ۱۳۷۹ و ۱۳۸۰
- دایرةالمعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی، به سرپرستی عباس حری، انتشار ۱۳۸۱
- دانشنامهٔ ایران باستان، نوشتهٔ هاشم رضی، انتشار ۱۳۸۱
- دانشنامهٔ کوچک ایران، نوشتهٔ ژاله متحدین، انتشار ۱۳۸۱
- دانشنامهٔ فیزیک، سرویراستار محمدابراهیم ابوکاظمی، ترجمه از دایرةالمعارف فیزیک مک‌میلن، انتشار ۱۳۸۱
- زندگینامهٔ علمی دانشوران، زیر نظر احمد بیرشک و عرب‌علی رضایی، انتشار ۱۳۶۶ تا ۱۳۷۵
- دانشنامهٔ سیاسی، نوشتهٔ داریوش آشوری، انتشار ۱۳۶۶
- فرهنگ اندیشهٔ نو، ترجمهٔ جمعی (سرویراستار ع. پاشائی)، انتشار ۱۳۶۹
- دایرةالمعارف علوم اجتماعی، نوشتهٔ باقر ساروخانی، انتشار ۱۳۷۰
- دانشنامهٔ مزدیسنا، واژه‌نامهٔ توضیحی آیین زرتشت، نوشتهٔ جهانگیر اوشیدری، انتشار ۱۳۷۱
- دانشنامهٔ ماشینکاری، ترجمهٔ احمد حجتی و دیگران، انتشار ۱۳۷۷
- دانشنامهٔ جُرم‌شناسی، نوشتهٔ علی‌حسین نجفی ابرندآبادی و حمید هاشم‌بیکی، انتشار ۱۳۷۷
- دایرةالمعارف هندسه، نوشتهٔ محمدهاشم رستمی، انتشار ۱۳۷۸
- دانشنامهٔ کتابداری و اطلاع‌رسانی، گردآوری و ترجمه از پوری سلطانی و فروردین راستین، انتشار ۱۳۷۹
- دایرةالمعارف معماری جهان، ترجمهٔ نادر روزرُخ، انتشار ۱۳۸۱
- فرهنگ آثار، ترجمه و تألیف به سرپرستی رضا سیدحسینی (و زیر نظر اسماعیل سعادت، احمد سمیعی، رضا سیدحسینی، و ابوالحسن نجفی)، انتشار ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۳
- دانشنامهٔ جامع علوم انسانی و اسلامی[نیازمند منبع]
- دانشنامهٔ جغرافیای تاریخی جهان اسلام، در دست تالیف : فارسی ، عربی و انگلیسی ؛ پژوهشکده تاریخ اسلام[نیازمند منبع]
- فرهنگنامه ایران، دانشنامه‌ای با موضوع فرهنگ و تمدن ایران و پیرامون آن، تألیف رضا مرادی غیاث‌آبادی، انتشار ۱۳۹۳.
دانشنامه‌های فارسی چاپ خارج از ایران[ویرایش]
- دایرةالمعارف آریانا، انتشار ۱۳۲۸ تا ۱۳۴۸ در کابل به فارسی دری
- دایرةالمعارف شوروی تاجیک، انتشار ۱۹۷۸ تا ۱۹۸۸ م. در دوشنبه به فارسی تاجیکی
- دایرةالمعارف ادبیات و صنعت تاجیک، انتشار ۱۹۸۸ و ۱۹۸۹ م. در دوشنبه به فارسی تاجیکی
- دانشنامهٔ ایرانیکا، به سرپرستی احسان یارشاطر، انتشار ۱۹۸۲ - تألیف آن ادامه دارد. در نیویورک به انگلیسی
دانشنامه‌های کودکان و نوجوانان[ویرایش]
- فرهنگنامه طلایی، ترجمه و تألیف به سرپرستی رضا اقصی، انتشار ۱۳۴۶
- دایرةالمعارف خردسالان، نوشتهٔ مهرداد مهرین، انتشار ۱۳۵۰
- دایرةالمعارف جوانان، نوشتهٔ عبدالحسین سعیدیان، انتشار ۱۳۵۱
- دایرةالمعارف کودکان و نوجوانان، ترجمه و تألیف قاسم قالیباف و جواد محدثی، انتشار ۱۳۷۷
- فرهنگنامهٔ کودکان و نوجوانان، زیر نظر توران میرهادی و ایرج جهانشاهی، انتشار ۱۳۷۱ - تألیف آن ادامه دارد
- دانشنامهٔ کودکان و نوجوانان آکسفورد، ترجمه به سرپرستی مجید ملکان، انتشار ۱۳۸۰
- فرهنگنامهٔ علمی دانش‌آموز، ترجمهٔ محمود سالک، انتشار ۱۳۸۰
- دانشنامهٔ کودکان و نوجوانان، زیر نظر کامران فانی، انتشار ۱۳۸۲
دانشنامه‌های رایانه‌ای[ویرایش]
- ویکی‌پدیای فارسی
- دانشنامهٔ علمی-تخیلی، فانتری
- دانشنامهٔ فضایی ایران
- ایرانیا شکوه گذشته‌ها
- ایران پلِ نور
- دایرةالمعارف طهران قدیم
- دانشنامهٔ علوم
- دایرةالمعارف جامع اسلامی، به سرپرستی سیدمصطفی حسینی دشتی
- دایرةالمعارف سنگ
- دایرةالمعارف اتومبیل
- دایرةالمعارف نقاشی ایران
- دانشنامهٔ تاریخ معماری و شهرسازی ایران‌زمین، به سرپرستی سید محمد بهشتی شیرازی
- دانشنامهٔ فلسطین، به سرپرستی مجید صفاتاج
- فرهنگنامه ایران، دانشنامه‌ای با موضوع فرهنگ و تمدن ایران
- دانشنامه فرزند
- دانشنامه اسلامی
جستارهای وابسته[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- وسل، ژیوا. دائرةالمعارف‌های فارسی: پژوهشی دربارهٔ نوع‌شناسی و طبقه‌بندی علوم. ترجمهٔ محمدعلی امیرمعزی، چاپ اول، تهران: انتشارات توس، ۱۳۶۸.
- مقدسی، مهناز. دانشنامه‌های ایرانی. چاپ اول، تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی، ۱۳۸۴.
- خبرگزاری میراث فرهنگی، www.chn.ir،۱۳۸۶
