ابو منصور ماتریدی
ابو منصور ماتُریدی (نام کامل: محمد بن محمد بن محمود أبو منصور الماتریدی السمرقندی الحنفی) (تاریخ مرگ: سال ۳۳۳ هجری قمری) مؤسس فرقهٔ ماتریدیه، متکلم، فقیه و مفسر قرآن ایرانی مسلمان بود. او که در ماترید از نواحی سمرقند در ماوراءالنهر به دنیا آمد، علم خداشناسی اسلامی و علم کلام را نزد استادانی چون ابوبکر احمد جوزجانی، ابونصر احمد بن عباس عیاضی (مهم‌ترین استادش)، عیاضی، نصیر بن یحیی بلخی و محمد بن مقاتل رازی آموخت.
به دلیل بدفهمی اشاره سمعانی (الانساب، برگ ۴۶۸ ب) به دامادش، برخی منابع جدید او را فردی مدنی نسب دانسته و او را انصاری خوانده‌اند، حال آنکه نسب او اشاره به خاستگاه وی از ماترید یا ماتریت، منطقه‌ای در سمرقند دارد که نشان از نژاد ایرانی اوست.
بنیان نهادن فرقهٔ ماتریدیه[ویرایش]
ابو منصور ماتریدی در زمینه‌های تفسیر، فقه و به خصوص کلام از صاحب نظران محسوب می‌شود. تأسیس فرقهٔ کلامی ماتریدیه، پرورش شاگردان صاحب نظر و به جای گذاشتن آثار فراوان، از نکات قابل ذکر دربارهٔ ماتریدی است.[۱]
پس از سال‌ها کشمکش میان دو فرقهٔ اهل حدیث و معتزله، در نهایت دو نفر به اندیشهٔ ساخت مکتبی میانهٔ این دو افتادند که اولی ابوالحسن اشعری (۲۶۰–۳۲۴ یا ۳۳۰ هجری) بود که مکتب اشاعره را در عراق و شام بنیان نهاد و دومی ابومنصور ماتریدی (۲۵۰–۲۴۸ یا ۳۳۳ هجری قمری) که در ماترید از نواحی سمرقند در ماوراءالنهر با انجام اصلاحاتی در مذهب تسنن، فرقهٔ ماتریدی را بنیان نهاد.[۲][۳]
او آن چنان کلام اهل تسنن را تدوین کرد که قسطلانی می‌نویسد:
معروفترین فرد در کلام اهل سنت در سرزمین عراق، شام و… ابوالحسن اشعری و در ماوراءالنهر، ابو منصور ماتریدی است.
هر گاه گفته شود اهل سنت، مقصود اشاعره و ماتریدیه‌است.
پیروان فرقهٔ ماتریدیه در بیشتر اصول با اشاعره همداستانند؛ اگرچه در فقه بیش‌ترشان از مذهب حنفی پیروی می‌کنند، در حالی که اشاعره بیشتر از مذهب شافعی پیروی می‌کنند.[۵]
پانویس[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- پایگاه اطلاع‌رسانی نهاد نمایندگی رهبری در دانشگاه‌ها
- سبحانی، جعفر، رسائل و مقالات، قم، مؤسسه امام صادق -.
- قسطلانی، مصلح الدین؛ حاشیه کستکی بر شرح العقائد النسفیه.
- زبیدی حنفی، محمد مرتضی؛ اتحاف السادة المتقین بشرح اسرار احیاء العلوم، قاهره.
- مشکور، محمد جواد؛ سیر کلام در فرق اسلام، تهران، شرق، اول، ۱۳۷۶ خورشیدی.
پیوند به بیرون[ویرایش]
- «بنیانگذار مسلک ماتریدیه» در وبگاه اندیشهٔ قم
- عقاید ماتریدی
- فرقهٔ ماتریدیه
- ماتریدیه در یک نگاه
- امام ابو منصور ماتریدی
|
- ادبیات فارسی
- اسلام در پاکستان
- اسلام در هند
- افراد ایرانیتبار در سده ۱۰ (میلادی)
- افراد ایرانیتبار در سده ۹ (میلادی)
- الهیدانان مسلمان
- اهالی خراسان
- اهالی سمرقند
- ایرانیان قرون وسطی
- درگذشتگان ۳۳۳ (قمری)
- درگذشتگان ۹۴۴ (میلادی)
- روحانیان سنی
- زادگان ۸۵۳ (میلادی)
- عارفان اهل ایران
- عالمان مسلمان
- فیلسوفان اهل ایران
- فیلسوفان فارسیزبان
- متکلمان
- محققان سامانیان
- مفسران قرآن
- نویسندگان مسلمان
