توحید (سوره)

سورهٔ اخلاص در مکه نازل شده و دارای ۴ آیه است.

سوره توحید روی سفال نیشابور، دوره سامانی

کلمه اخلاص به معنی خالص کردن است.

مسد	سورهٔ اخلاص	فلق
شمارهٔ کتابت: ۱۱۲ جزء : ۳۰ نزول شمارهٔ نزول: ۲۲ محل نزول: مکه اطلاعات آماری تعداد آیات: ۴ تعداد کلمات: ۱۶ تعداد حروف: ۷۱

نام‌ها

نام‌های این سوره «اخلاص»، «توحید»، «قل هو الله» و «اساس» است.

نزول

این سوره بعد از ناس در اوائل بعثت در مکه نازل شده‌است.

در شان نزول این سوره از جعفر صادق چنین روایت شده:

«یهود از رسول اللّه تقاضا کردند خداوند را برای آنها توصیف کند، پیغمبر(ص) سه روز سکوت کرد وپاسخی نگفت، تا این سوره نازل شد و پاسخ آنها را بیان کرد».

محتوای سوره

این سوره از توحید پروردگار، یگانگی، وحدانیت و اوصاف خداوند سخن می‌گوید.

متن سوره با ترجمه فولادوند:

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ		به نام خداوند رحمتگر مهربان
قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ (۱)		بگو اوست‏ خداى يگانه (۱)
اللَّهُ الصَّمَدُ (۲)		خداى بی نیاز (۲)
لَمْ يَلِدْ وَ لَمْ يُولَدْ (۳)		نزاده و زاده نشده است (۳)
وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُوًا أَحَدٌ (۴)		و هيچ كس او را همتا نيست (۴)

فضیلت سوره

• در حدیثی از پیامبر اسلام آمده‌است که گفت:

«آیا کسی از شما عاجزاست از این که یک سوم قرآن را در یک شب بخواند»؟! یکی از حاضران عرض کرد: ای رسول خدا! چه کسی توانائی بر این کار دارد؟ پیغمبر(ص) فرمود: «سوره قل هواللّه را بخوانید».

• و در حدیثی از جعفر صادق:

هنگامی که رسول خدا بر جنازه «سعد بن معاذ» نماز گزارد فرمود: هفتاد هزار ملک که درمیان آنها «جبرئیل» نیز بود بر جنازه او نماز گزاردند! من از جبرئیل پرسیدم او به خاطر کدام عمل مستحق نماز گزاردن شما شد؟ گفت: به خاطر تلاوت «قل هواللّه احد» در حال نشستن، و ایستادن، و سوارشدن، و پیاده روی و رفت و آمد.

• و در حدیثی از علی است که:

«قل هو الله»، نسب نامه خداست.

توحید در ادبیات

مولوی:

غرقهٔ نوری که او لم یولدست		لم یلد لم یولد آن ایزدست
لم یلد لم یولد او را لایق است		والد و مولود را او خالق است

عشق نامه عراقی:

حمد بی‌حد کردگار احد

صمد لم یلد و لم یولد

سنایی:

وترو قدوس و واحد است و صمد

وصف‌ او لم یلد ولم یولد

اوحدی:

قل هوالله لامره قد قال		من له‌الحمد دائما متوال
احد غیر واجب باحد		صمد لم یلد و لم یولد

امیه بن ابی الصلت:

و سبحان ربی خالق النور لم یلد		و لم یک مولودًا بذلک اشهد
وسبحانه من کل إفک وباطل		ولا والد ذو العرش أم کیف یولد
هو الصمد الحی الذی لم یکن له		من الخلق کفؤ قد یضاهیه مضدد

قس بن ساعده ایادی:

کلا بل هو إله واحد

لیس بمولود ولا والد

تورات سفر تثنیه ۶: ۴:

به عبری: شِمَع ییسرائل، یهوه الوهینو، یهوه احد.
به عربی: إسمع إسرائیل، یهوه، إلهنا، یهوه احد.
به فارسی: ای اسرائیل بشنو! یهوه، خدای ما، یهوه واحد است.

جستارهای وابسته

• قرآن
• سوره مکی

پیوند به بیرون

• متن سوره
• پایگاه تخصصی قرآن

منبع

• برگزیده تفسیر نمونه، جلد ۵، آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی
• آشنایی با سوره‌ها(شناخت سوره‌های قرآن)، جواد محدثی، ۱۳۷۴، قم، دفتر تبلیغات اسلامی