قرآنیان
| بخشی از سلسله مقاله‌های سیاسی | |||
| پایه‌ها | |||
|---|---|---|---|
| موضوع‌ها | |||
| نمایش | |||
|
|||
| جنبش‌ها | |||
|
|
|||
| نوشتارهای کلیدی | |||
| درگاه سیاست | |||
قرآنیان یا قرآنیون مکتبی اسلامی است که در آن قرآن به عنوان اصلی‌ترین کتاب یا حتی تنها کتاب در زمینه عقاید و اعمال دینی، مورد قبول است. به عبارت دیگر در این مکتب، احادیث مخالف قرآن یا حتی همه احادیث مردود است. این در حالی است که عموم مسلمانان و روحانیان رسمی شیعه و اهل سنت، احادیث را تنها به واسطه سندش و بدون بررسی محتوای آن با قرآن می‌پذیرند زیرا قرآن را از دلالت ساقط کرده‌اند.[۱][۲]
محتویات
تاریخچه[ویرایش]
اعتقاد برگشت به اصل کتاب، در دیگر ادیان نیز وجود دارد، مثلاً در دین یهود پیروان مکتب قرائیم فقط کتاب تنخ (تورات عبری) را قبول دارند و یا پروتستان‌های پیرو سولا سکریپتورا اعتقاد دارند که هرچه برای یک مسیحی واقعی برای عبادت و انجام مناسک لازم است تنها در انجیل وجود دارد.[۳]
اصول عقاید[ویرایش]
قرآنیان عموماً خود را تنها «مسلمان» می‌نامند و از انتساب خود به سنی و شیعه اجتناب می‌کنند. هرچند گروهی از آنان از احادیث استفاده می‌کنند ولی ملاک عقاید و اعمال دینی خود را با قرآن تطبیق می‌دهند. برخی از آنان اظهار می‌کنند که در قرآن، اطاعت از احادیث به طور واضح تأکید نشده است و احادیث و روایات، حدود ۲۰۰ سال پس از پیامبر جمع‌آوری و نوشته شده‌است و دارای تناقضاتی است که به دلیل آن تناقضات نمی‌توان عقاید و اعمال دینی را بر آن استوار کرد.[۴] قرآنیان تفاوت‌های بسیاری از جمله در مورد خمس، زکات و نماز جمعه با دیگر مسلمانان دارند.[۵] برخی از قرآنیان معتقدند پیامبر در طی ۲۳ سال از حیات نبوی خود اجازه نوشتن حدیث را به هیچ‌کس نداد و دلیل آن را جلوگیری از تحریف قرآن عنوان کرده بود اما در اواخر عمر وی، عده‌ای به او گفته بودند که سخنانت را فراموش می‌کنیم لذا وی نیز برای چنین افرادی اجازه داد و این اجازه به شرطی بود که فقط برای خود نویسنده استفاده شود. به اعتقاد آنها نوشتن احادیث به صورت کتاب و برای استفاده عموم و تدوین کتاب‌های حدیث در زمان خلفای راشدین همانند زمان پیامبر ممنوع بود. عبدالله بن عباس اولین کسی است که اقدام به پخش روایات نوشته شده خود در بین مسلمانان می‌کند. قابل توجه است که وقتی ابن‌عباس به عنوان اولین فردی که خبر فوت پیامبر را به مسلمانان می‌دهد عمر بن خطاب خشمگین شده فریاد می‌زند این سخن منافقان است.[۶] در دوره خلافای راشدین تأکید بیشتر بر خواندن قرآن و استفاده از استدلال قرآنی برای حل مشکلات بوده که عمر بن خطاب دلیل این امر را برکت و نوری عنوان می‌کند که در قرآن است و از استفاده از روایات پیامبر نهی می‌شد.
درمیان اهل سنت[ویرایش]
نمی‌توان همه اصلاح‌گران دینی را در قرآنیان خلاصه کرد، در حقیقت طیف وسیعی از این اصلاح‌گران وجود داشته‌اند. همه آنان خواهان زدودن خرافات و بازگشت به اصل دین بودند. افرادی چون حسن البنا، محمد عبده، محمود شلتوت، طه حسین، احمد امین، نصر حامد ابوزید، سید احمد خان، محمد شحرور، غلام احمد پرویز، فضل‌الرحمن ملک، ناصر سبحانی، ادیپ یوکسل و احمد صبحی منصور می‌توانند در این طیف قرار بگیرند.[۷]
در میان شیعه[ویرایش]
همان طیف وسیع اصلاح‌گران در شیعه نیز بوده است. این احتمال در طول تاریخ شیعه وجود دارد که افرادی تمایلات قرآنی صرف داشته باشند ولی به واسطه احتیاط و ترس از طرد توسط روحانیان رسمی تقیه کرده باشند. شاید بتوان گفت سید جمال الدین اسدآبادی اولین کسی بود که لزوم بازگشت به اصل دین را مطرح نمود او می‌گفت: «تنها راه علاج بیماری ملت‌های اسلامی آن است که مانند گذشته نخست به قواعد اصلی دین خویش برگردند».[۸] اصلاح‌گری در شیعه به طور عمده با اهداف اولیه مبارزه با خرافات آغاز شده و با عصر روشنگری جنبش مشروطه همزاد است. هرچند این اصلاح‌گری گاه ره به بیراهه برده، ولی نتایج مثبتی نیز داشته‌است. سه مشخصه عمده آنها قرآن‌گرایی، فاصله گرفتن از مرجعیت رسمی و نوعی خردورزی غربی است. در این طیف وسیع که مشهور به عقاید تجدیدنظر طلبی در شیعه بودند، می‌توان از سید جمال الدین اسدآبادی، اسدالله خرقانی، شریعت سنگلجی، شیخ محمد خالصی زاده، حیدرعلی قلمداران، ابوالفضل برقعی، سید صادق تقوی، یوسف شعار، جعفر شعار، محمدجواد غروی، محمد صادقی تهرانی و سید کمال حیدری نام برد.[۹]
سازمان‌ها[ویرایش]
دو سازمان «اهل القرآن و «طلوع اسلام»[۱۰] از جمله سازمان‌های قرآنیان است.
مخالفان[ویرایش]
قرآنیان مخالفان زیادی در میان روحانیان رسمی و پیروان آنان دارند. گاه این مخالفت‌ها از ردیه‌نویسی و مخالفت کلامی گذشته و به صدور فتواهای تکفیر و اعلام ارتداد رسیده‌است. برخی از مخالفان در مخالفت‌های خود به آیاتی از قرآن نیز استناد می‌کنند که از جمله به آیات زیر استناد شده است.
«لَقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ کَانَ یَرْجُو اللَّهَ وَالْیَوْمَ الْآخِرَ وَذَکَرَ اللَّهَ کَثِیرًا؛ به راستی همواره برای شما در (اقتدای به) رسول خدا سرمشقی نیکو بوده است؛ برای کسی‌که به خدا و روز بازپسین امید می‌داشته و خدا را زیاد یاد کرده است.» (احزاب، ۲۱)
«لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ إِذْ بَعَثَ فِیهِمْ رَسُولًا مِنْ أَنْفُسِهِمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ وَإِنْ کَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلَالٍ مُبِینٍ؛ بی‌گمان، خدا بر مؤمنان همی منّت نهاد؛ چون پیامبری از خودشان در میانشان برانگیخت که آیات خدا را برایشان می‌خواند، و پاکشان می‌گرداند و کتاب و حکمت به آنان می‌آموزد، گرچه پیش از آن در ژرفای گمراهی آشکارگری بودند.» (آل عمران، ۳)
همچنین مخالفان اظهار می‌کنند که بسیاری از احادیث در زمان خود پیامبر گفته و نوشته شده‌است و نمی‌تواند درست نباشد.[۱۱] مفتی اعظم پاکستان محمد رفیع عثمانی در خطبه «منکران حدیث» گفته است: همان قرآنی که قرآنیان به آن استناد می‌کنند در مورد پیامبر می‌گوید: «فَلَا وَرَبِّکَ لَا یُؤْمِنُونَ حَتَّی یُحَکِّمُوکَ فِیمَا شَجَرَ بَیْنَهُمْ ثُمَّ لَا یَجِدُوا فِی أَنْفُسِهِمْ حَرَجًا مِمَّا قَضَیْتَ وَیُسَلِّمُوا تَسْلِیمًا؛ پس نه (: چنان نیست)، به پروردگارت قسم که (اینان) ایمان نمی‌آورند، تا آنکه تو را در آنچه میانشان مایه مشاجره است به داوری برگمارند؛ سپس از حکمی که کرده‌ای در دل‌هاشان احساس تنگی (و تردید) نکنند، و کاملاً سر تسلیم فرود آورند.» (النساء، ۶۵)
جستارهای وابسته[ویرایش]
پانویس[ویرایش]
- ↑ The Quranists Path.
- ↑ http://www.forghan.ir/darsname/inside/2/13/قرآن_قطعی_الدّلالة_است
- ↑ Aziz، Islamic Modernism in India and Pakistan.
- ↑ scrib، The-Quraniyoon-of-the-Twentieth-Century.
- ↑ اهل القرآن، The Shahadah and Abu Hurairah.
- ↑ الگو:Tarikh hadis va zabt va sabt ahadis-abdollah ahmadian
- ↑ Kurzman، Liberal islam web-links.
- ↑ بازگشت به قرآن.
- ↑ جعفریان، ۸۷۷.
- ↑ طلوع اسلام.
- ↑ Pat Fisher، ۳۳۸.
منابع[ویرایش]
- The Quranists Path. ۲۰۱۲. http://www.quranists.com. بازبینی‌شده در ۴ ژوئن ۲۰۱۲.
- بازگشت به قرآن. «انتشارات حوزه». ۱۳۸۹. بازبینی‌شده در ۴ ژوئن ۲۰۱۲.
- Aziz، Ahmed. Islamic Modernism in India and Pakistan. Oxford University Press، ۱۹۶۷.
- Abū Ruqayyah Farasat Latif، in Scrib. «The-Quraniyoon-of-the-Twentieth-Century». ۱۳۸۹.
- اهل القرآن، محمدصادق. «The Shahadah and Abu Hurairah». ۲۰۰۶. بازبینی‌شده در ۴ ژوئن ۲۰۱۲.
- Kurzman، Charles. «Liberal Islam web-links». ۲۰۰۸. بازبینی‌شده در ۴ ژوئن ۲۰۱۲.
- جعفریان، رسول. جریان‌های مذهبی و سیاسی ایران. مؤسسه خانه کتاب، ۱۳۸۷.
- طلوع اسلام. «بزم طلوع اسلام». ۲۰۰۰. بازبینی‌شده در ۴ ژوئن ۲۰۱۲.
- Pat Fisher، Marry. Living Religions: An Encyclopaedia of the World's Faiths. Tauris Publishers، 1997.
