ابوزید بلخی

ابوزید بلخی

زاده	۸۵۰ Shamistiyan, بلخ، خراسان (هم اکنون شمال افغانستان)
درگذشته	۹۳۴
دوره	دوران طلایی اسلام
منطقه	Persian scholar
مکتب	دانش و فناوری در ایران، علوم اسلامی، Islamic geography، ریاضیات در جهان اسلام، پزشکی در جهان اسلام، Islamic psychological thought
مهمترین علایق	جغرافیا، ریاضیات، پزشکی، علوم اعصاب، روان‌شناسی، علم
متأثر از قرآن، محمد، ابویوسف کندی
اثرگذار بر زکریای رازی، ابن سینا، ژوزف ولپی اصطخری، ابن حوقل، محمد مقدسی

ابوزید احمد بن سهل بلخی (در حدود ۳۲۲ قمری) جغرافی‌دان، ریاضی‌دان، از پیروان فرقهٴ امامیه و شاگرد کندی بود. وی نویسنده‌ای بسیارنویس و آگاه به دانش‌های زمان خود بود.

تألیفات او در فلسفه بیشتر به بحث کلامی اختصاص داشت و اهمیت او بیشتر در این است که حکمت و شریعت را جمع و آن دو را به یکدیگر نزدیک کرده بود.

او را به الحاد متهم کردند و ابوالقاسم بلخی دربارهٔ او گفته بود که ابوزید مظلوم است و من او را از دیگران بهتر می‌شناسم و اتهامات او به جهت دانش او به منطق است، در حالی که ما هر دو منطق خواندیم و بحمدالله ملحد نشدیم (ابن ندیم، ۱۵۳). از جمله کتابهای او اثری به نام اجوبه ابی‌القاسم الکعبی است (یاقوت، ادبا، ۳/۶۷) که ظاهراً در پاسخ سؤالات ابوالقاسم بلخی از او بوده‌است.

پیشینه

ابوزید احمد بن سهل بلخی در شامستیان بلخ (از رستاق غربنکی از جمله دوازده نهر بلخ) زاده شد، در ۹۳۴ میلادی درگذشت. پدر او از مردم سیستان و معلم صبیان در روستای شامستیان بود.

تخصص ابوزید در فلسفه و علم کلام بود. وی کتاب‌های معتبری در این دو موضوع و همچنین در علوم دیگر مانند ستاره‌شناسی و جغرافی داشت. از آثار متعددی که در الفهرست به نام او ثبت شده دو کتاب فضیلة علوم‌الریاضیات، و کتاب اختیارت‌السیر معروف تر است، صورالاقالیم او بیشتر شامل نقشه‌های جغرافیایی بود. البدء والتاریخ که قبلاً بدو نسبت داده می‌شد، در واقع در ۹۶۶ میلادی به وسیلهٴ مطهربن‌طاهر مقدسی تألیف شده‌است.

منابع

• صفا، ذبیح‌الله، تاریخ ادبیات ایران (جلد یکم)، انتشارات فردوس، چاپ هفدهم
• مقدمه بر تاریخ علم، جورج سارتون، ترجمه غلامحسین صدری افشار، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی
• زریاب خویی، عباس، مقاله ابوالقاسم بلخی در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی