زبان‌های سلتی

شش منطقه با ملیت سلتی که هر منطقه زبان خاص بومی خود را که زیر مجموعه زبان سلتی است دارا می باشد:      گالیک اسکاتلندی      ایرلندی      برتون      کورنی      مانکس      ولزی

سِلتی که کِلتی یا سلتیک (Celtic) نیز نامیده می‌شود، نام گروهی از زبان‌های هم خانواده در قاره اروپا است.

این گروه از خانواده زبان‌های هند و اروپایی، از نظر تاریخی و جغرافیایی، به دو بخش قاره‌ای و جزیره‌ای تقسیم می‌شود. بخش نخست (قاره ای) اکنون منسوخ شده، اما بخش جزیره‌ای کمابیش بکار رفته و زیرگروه‌های زیر را دربر می‌گیرد:

۱) بریتونی (Brythonic): شامل زبان‌های برِتون (Breton)، کورنی (Cornish)، و ولزی (Welsh).

۲) گالیک (Gaelic): شامل زبان‌های گِیلیک ایرلندی، گالیک اسکاتلند، اِرس (Erse)، و مانکس (Manx).

تا سده پنجم میلادی از زبان‌های سلتی، بویژه زبان گالیک، در سراسر اروپای غربی استفاده می‌شده است. اما امروزه دانش ما دربارهٔ این زبان‌ها محدود به آن چیزی است که در جزیره‌های بریتانیا و ایرلند باقی مانده است.

بطور کلی، زبان‌های سلتی آوای /p/ موجود در زبان‌های هند و اروپایی را حذف کرده است. برای نمونه، porcus که در زبان لاتین یعنی خوک، و بشکل‌های porc و pork وارد زبان‌های اروپایی شده، در زبان‌های سلتی بشکل orc درآمده است.

دو جنس (مونث و مذکر) در زبان‌های سلتی وجود دارد و صفت معمولاً پس از اسم می‌آید. در این زبان‌ها (همانند برخی دیگر از زبان‌های هند و اروپایی) از اسم فعل بجای صفت فاعلی استفاده می‌شود. جمله‌ها همیشه با فعل آغاز می‌شوند و کارگزار در جمله با استفاده از مجهول غیرشخصی بیان می‌شود. برای شناختن کارگزار، به بخش معناشناسی مراجعه کنید.

همه زبان‌های سلتی، امروزه برای نوشتن از الفبای لاتین استفاده می‌کنند.

نمونه زبان‌ها

ولزی	کورنی	برتونی	ایرلندی	گالیک اسکاتلندی	مانکس	فارسی
gwenynen	gwenenen	gwenanenn	beach	seillean, beach	shellan	زنبور
cadair	kador	kador	cathaoir	cathair	caair	صندلی
caws	keus	keuz	cáis	càis(e)	caashey	پنیر
tu fas, tu allan	yn-mes	er-maez	amuigh	a-muigh	mooie	بیرون
cwympo	kodha	kouezhañ	tit(im)	tuit(eam)	tuitt(ym)	افتادن
gafr	gaver	gavr	gabhar	gobhar	goayr	بز
tŷ	chi	ti	teach, tigh	taigh	thie	خانه
gwefus	gweus	gweuz	liopa	bile, lip	meill	لب
aber	aber	aber	inbhear	inbhir	inver	خور (دهانه رود)
rhif, nifer	niver	niver	uimhir	àireamh	earroo	شماره
gellygen, peren	peren	perenn	piorra	peur/piar	peear	گلابی
ysgol	skol	skol	scoil	sgoil	scoill	مدرسه
ysmygu	megi	mogediñ	tobac a chaitheamh	smocadh	toghtaney/smookal	دود کردن
seren	steren	steredenn	réalta	reul	rollage	ستاره
heddiw	hedhyw	hiziv	inniu	an-diugh	jiu	امروز
chwibanu	hwibana	c'hwibanat	feadaíl	fead	fed	سوت زدن
chwarel	mengleudh	mengleuz	cairéal	coireall, cuaraidh	quarral	معدن سنگ
llawn	leun	leun	lán	làn	lane	پر
arian	arhans	arc'hant	airgead	airgead	argid	نقره
arian	mona, arhans	moneiz	airgead	airgead	argid	پول

منابع

دانشنامه رشد.