جابر عناصری

جابر عناصری اردبیلی
زمینهٔ کاری	دکتری فلسفه، شاهنامه‌پژوه، ایران‌شناس و پدر تعزیه‌شناسی آکادمیک ایران
زادروز	۱۳۲۴ اردبیل
پدر و مادر	علی عناصری
مرگ	۲۸ فروردین ۱۳۹۵–۷۱ سال تهران
ملیت	ایرانی
محل زندگی	اردبیل، تهران ۲ فرزند (یک پسر و یک دختر)
جایگاه خاکسپاری	بهشت زهرا

جابر عَناصِری (۱۰ اردیبهشت ۱۳۲۴ شمسی در اردبیل - ۲۸ فروردین ۱۳۹۵ در تهران) شاهنامه‌پژوه، ایران‌شناس، تعزیه‌شناس ایرانی و دکترای فلسفه از دانشگاه تهران است.

پیشینه

دکتر جابر عناصری در سال ۱۳۲۴ در محله معمار اردبیل به دنیا آمد. پدرش کربلایی علی عناصری از شبیه‌خوانان بود. دکتر جابر عناصری تحصیلات مقدماتی را در شهر اردبیل و تحصیلات متوسطه را در دارالفنون تهران با کسب مقام اول در رشته ادبی در میان تمامی دانش آموزان ایران به انجام رساند و سپس وارد دانشگاه تهران شد و تا سطح دکتری فلسفه و علوم تربیتی در ایران و کسب تخصص در مردم شناسی در انگلستان (دانشگاه لندن) به تحصیل ادامه داد.

فعالیت‌های علمی

۴۱ سال است در دانشگاه‌های تهران بعنوان استاد ممتاز به تدریس و تحقیق اشتغال دارد و بیش از چهل کتاب در زمینه فرهنگ ایران به رشته تحریر درآورده و صدها دانشجو تربیت کرده‌است. وی از طرف مراکز فرهنگی بخاطر فعالیتهایش در عرصه هنر تعزیه و شبیه‌خوانی لوح ویژه «پدر تعزیه» دانشگاهی ایران را دریافت کرد.

پندهایی از استاد

«هیچ باغبانی در باغ خود خار پرورش نمی‌دهد». «مدال خادمی دربار اباعبدالله الحسین (ع) برای استاد از مدالهای رنگین دنیوی با ارزش تر است». «دانش آموز همانند فرزند برای معلم است. برای اینکه پدر جسم و معلم روح فرزند را پرورش می‌دهد».«من شاگرد مکتب سیدالشهدا هستم». «به هر چه رسیده ام از عنایت و توجه حضرت عباس (ع) بوده است». «استاد اخلاق بودن برایم مهمتر از استاد درس بودن در دانشگاه است». «اولین استاد اخلاق و اسوه ام مرحوم پدرم علی عناصری بود». «بهترین الگو در طول تحصیلات دانشگاهی ام استاد گرانقدرم دکتر محمد معین بوده است». «والایی یک ملت به بزرگی قهرمانانش بستگی دارد». «ملتی نگون‌بخت است که قدر زحمتکشان خود را نشناسد». «الگوی آزاد زیستن و آزادگی را از آقایم حضرت حسین بن علی (ع) آموخته ام». «در زندگی کاری نکردم که بعدها پشیمان شوم». «در عمرم پیرو مولایم علی (ع) بودم».

«من که در دانشوری از لطف حیدر لایقم در سپهر نکته سنجی من مَه دانشورم» عناصری

۷۰ سال فرهنگی زندگی کردم. ۵۰ سال با فرزندان مردم زندگی کردم. ۱۷۰۰ رساله، ۵۶ کتاب چاپ شده و بیش از ۱۰۰۰ مقاله. سعی کردم کارهایم را به درستی انجام بدهم. در بخشی از وصیت نامه ۳۱ صفحه ای دکتر عناصری آمده است: «که مراسمی برگزار نشود. بی نام و نشان دفن شوم. هزینه مراسم را به مؤسسه دارالایتام حضرت علی (ع) تهران پرداخت کنند».

«حجاب چهره جان می‌شود غبار تنم خوش آن زمان که از این چهره پرده بر فکنم»

تصویر استاد جابر عناصری 1382 شمسی

«عیان شود که چرا آمدم کجا رفتم دریغا درد غافل به کار خویشتنم» حافظ شیرازی

سخنراني هاي استاد

استاد عناصري از همان دوران تحصيل دانشگاهي در حوزه هاي مختلف مردم شناسي، آيين شناسي و تعزيه شناسي پژوهشهاي مختلفي انجام مي دانند. و با توجه به اين پژوهشها و تحقيقات به ويژه بعد از اتمام تحصيللات دكتراي از دانشگاه لندن، اولين سخنراني استاد عناصري در مورد مردم شناسي و تئاتر به فروردين ماه 1358 شمسي باز مي گردد. اين سخنراني در تماشاخانه سنگلج با حضور برخي چهرهاي هنري همچون استاد علي نصيريان برگزار شد. اين سخنرانيها در ساير مراكز علمي فرهنگي و هنري تا سالهاي واپسين زندگي ايشان ادامه داشت. برخي از مهم ايشان: سخنراني دهه محرم در ميدان نقش جهان (1373)، سخنراني در تالار وزارت كشور به مناسبت بزرگداشت جهان پهلوان تختي (1381)، سخنراني هاي متعدد در حوزه هاي هنري مراكز استانها، سخنراني در مراسم بزرگداشت محتشم كاشاني در شهر كاشان، انجمن هنرهاي نمايشي دانشگاه آزاد اسلامي بوشهر (1391)، بزرگداشت فردوسي در فرهنگسراي رويش (1392)، جشنواره ميلاد سرخ اردبيل (1392)، و سخنراني هاي بسياري ديگر.....

اولين مقاله استاد عناصري در مورد مردم شناسي يك دهكده - 1345 شمسي

بزرگداشت مقام استاد جابر عناصری

اولین آیین نکوداشت استاد جابر عناصری در 14 ار دیبهشت 1396 در خانه موزه استاد معین (تهران، محله چهارصد دستگاه) برگزار شد. این مراسم که به نام "اردیبهشت یادها" به مناسبت سالگرد تولد استاد عناصری و استاد محمد معین و هفته بزرگداشت معلم با محوریت سخنرانی شاگردان و خانواده دو استاد و همچنین نمایشگاه عکس استاد عناصری با نام ایشان انجام پذیرفت.

در مردادماه 96، آزمون عملی رشته هنرهای نمایشی دانشگاه تهران با نام و یاد استاد و بیان خاطراتی تنی چند از دانشجویان دیروز استاد و با حضور داوطلبان این رشته در تالار اجتماعات دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران انجام شد.

موضوع سخنراني استاد در مورد اخلاق در شاهنامه فردوسي

قطعه شعر عارفانه ای از استاد در مدح سید الشهدا حضرت امام حسین (ع)

جبرئیلا، جبرئیلا،

رفتن در کربلا کار من است

خوردن جام بلا کار من است

می دانی کیستم،

جبرئیلا، من حسینم، من حسینم، من حسین

استاد در مورد خودشان نیز چنین می گفتند:

کربلایی علی عناصری (1270-1347) شمسی

بار الها، من فنایم من فنا،

چیزی نمی خواهم، حاجتی هم ندارم

درگذشت

عناصری که به گفته یکی از دوستان نزدیکش، واپسین سال‌های زندگی را با دل‌شکستگی و عزلت گذرانده بود، ساعت ۹ و۳۰ دقیقه صبح روز ۲۸ فروردین ۱۳۹۵ در سن ۷۱ سالگی بعد از کسالت یک ماهه در منزل شخصی در محله یوسف آباد تهران درگذشت و همان روز در قطعه‌ای عمومی در بهشت زهرا (قطعه 302 جدید) به خاک سپرده شد. گفته شده است که وی وصیت کرده بود که آیین دفنش به سادگی برگزار شده و مراسم ختمی برای او گرفته نشود و هزینه‌های مربوطه به مرکزی خیریه اهداء شود. آئین خاکسپاری وی نیز تنها با حضور ۹ نفری که در وصیت نامهٔ وی نامشان آورده شده، برگزار گردید.

منابع

• بیوگرافی دکتر جابر عناصری