قوچقر

قوچقر

اطلاعات کلی
کشور	ایران
استان	خراسان شمالی
شهرستان	اسفراین
بخش	بخش بام و صفی‌آباد
دهستان	بام
قوچقر ۳۷.۰۷۳۳° شمالی ۵۷.۵۰۷۲° شرقی / 37.0733; 57.5072
جغرافیای طبیعی
ارتفاع از سطح دریا	۱۲۴۹متر
اطلاعات روستایی
کد آماری	۱۲۵۸۵۰
پیش‌شمارهٔ تلفن	۰۵۸۵۷۷۳

روستای قوچقر یکی از روستاهای بخش بام و صفی‌آباد در شهرستان اسفراین استان خراسان شمالی است. این روستا در دهستان بام قرار دارد.

جغرافیای روستا

موقعیت و تاریخچه

وجه تسمیه

در مورد وجه تسمیه این روستا اطلاعات دقیقی وجود ندارد .

تاریخچه روستا

از زمان پیدایش این روستا اطلاعات زیادی وجود ندارد

آب و هوای روستا

آب و هوای روستا مرطوب با تابستان‌های گرم و زمستان‌های سرد و نسبتاً مرطوب است. درجه حرارت هوا در گرمترین موقع سال در ماه‌های مرداد(برج اسد) و شهریور(برج سنبله) تا ۳۵درجه سانتیگراد می‌رسد و بارش باران بصورت پراکنده از ماه اردیبهشت(برج ثور) تا دی ماه(برج جدی) است.

پوشش گیاهی روستا

پوشش گیاهی این روستا رامی توان با توجه به موقعیت جغرافیایی آن به دو قسمت کوهستانی و دشتی طبقه بندی کرد:

پوشش گیاهی بخش کوهستانی

به غیر از درختان ارس که در بلندیهای شاه جهان، و کوه شاه حسن و بطور پراکنده قابل مشاهده می‌باشد، اغلب از درختان پسته، انار، زبان گنجشک، زرشک، ارغوان و انجیر وحشی، بومادران، استاقدوس، قسنی، کتیرا، گون و غیره... تشکیل شده‌است.

پوشش گیاهی بخش دشتی

این بخش به دلیل قرار گرفتن در شرایط آب و هوایی گرم و داشتن زمین‌های رسی دارای گیاهانی چون پیاز کوهی، درمنه، خارشتر، بارهنگ، اسپند، قارچ، پونه،تلخه، تشکیل می‌دهد.

محیط زیست وزندگی جانورشناسی روستا

حیوانات : از مهمترین حیوانات که در روستا شناسایی شده می توان به روباه ، گرگ ، خوک ، جوجه تیغی ،آهو ، موش اشاره کرد. از مهمترین این جانوران می توان به موش صحرای معروف به دو پهک اشاره کرد این موش به رنگ سفید با دوم خیلی بلند و دارای دو دست کوتاه می باشد این جانور از فصل بهار شروع به جمع اوری آذوقه مکند و از مهمترین خلاقیت های آن می توان به روش جمع آوری بادام اشاره کرد

محصولات روستا

از مهمترین محصولات این روستا می‌توان به 'بادام - گردو – انگور – زردآلو - هلو اشاره کرد.

درخت بادام با توجه به کمبود آب و کوهستانی بودن منطقه حدود ۷۰ درصد از محصولات باغی به این محصول اختصاص یافته‌است. این درختچه بیشتر در دره‌های شنزار و دارای آب و هوای سرد به صورت دیم کاشت می‌شود که ارتفاع آن حدود ۴-۶ متر می‌رسد و درباغات هم به صورت آبی ودر کنارپشته‌های انگورکشت می‌شود.

درخت گردو امروزه به علت تجاری بودن محصول این درخت، ساکنین روستا بیشتر باغات خود را به این محصول اختصاص داده‌اند.

درخت انگور با نام علمی انگوری‌ها vinifera از خانواده انگورسانان Vitaceae است. در این روستا انگور کشمشی، دیوانه، لعل، عسکری و انگشت عروس کشت می‌شود که بیشتر مصرف روستا بوده‌است.

مردمشناسی

جمعیت روستا

این روستا 100 خانوار و 800نفر جمعیت دارد.

نژاد و زبان مردم روستا

مردم این روستا از نژاد ترک و تیره بغایری هستند. که در زمان حمله هولاکوخان به ایران از منطقه قراقوم ترکمنستان به این منطقه کوچ داده شدند و زبان آنها ترکی است.

دین ، مذهب و عقاید

مسلمانان 100٪ جمعیت روستا را تشکیل می دهند که مذهب آنها شیعه دوازده امامی است. اما در اعتقادات و باورهای آنها می توان ریشه های از فرهنگ ترکان بدوی و باورهای دین زرتشتی را جستجو کرد.

باورهای مردم روستا

هرگاه کف دست خارش پیدا کند پول بدست می‌آید.

موقع در اوردن کفش‌ها، اگر کفشها روی هم قرار بگیرد آن شخص به مسافرت می‌رود

گر کسی اسب در خواب ببیند به مرادش خواهد رسید.

اگر کسی در خواب ببیند که درچاه سرنگون شده‌است بزودی خواهد مرد.

اگر جغد ی بالای خانه کسی درشب هنگام صدا کند بلای برای اعضای آن خانواده صورت خواهد گرفت.

ریختن آب در شب هنگام برروی خاکستر روشن باعث جن زدگی افراد دانسته و آن را شوم می دانند.

گذر از زیر درخت گردو در شب هنگام باعث جن زدگی شخص وکج شدن صورت شخص می دانند.

بازی های محلی ساکنین روستا

الک و دولک :در این بازی هر بازیکن یک چوب بلند در دست دارد و با آن به چوب کوچک تری که روی زمین است ضربه می‌زند تا آنرا بجهاند. وقتی چوب جهید با چوب بلند خود در هوا ضربه‌ای به چوب جهیده شده می‌زند بطوری که به سمت بازیکن مقابل حرکت کند. بازیکن مقابل باید با چوب بلندی که در دست دارد چوب کوتاهی که به سمتش میاید را به سمتی دیگر پرت کند.

لِی لِی یک بازی گروهی است که در حیاط و فضای باز انجام می‌شود.اصول این بازی با پریدن از روی مربع‌های کشیده شده روی زمین است. هر مربع یک شماره دارد. شرکت کننده اول سنگی را روی یک شماره می‌اندازد و اگر توانست این کار را بطور دقیق انجام دهد با لی لی کردن همه مربع‌ها را بجز مربعی که سنگ را در آن انداخته طی می‌کند و سنگ را در بازگشت می‌آورد. طرح لی‌لی را با گچ یا زغال بر زمین می‌کشند.

ضرب‌المثل‌ها

پیچاق دستسنه کسمس = چاقو دسته اش را نمی‌برد.

یورقانوا گورآیاقو اوزات = به اندازه لحافت پایت را دراز کن.

سن مُنون دگرمّننده یون ادمبدرن = تو در آسیاب این آرد نکرده ای.

سن مُنون یُپُنن چاها گیدمَ= تو با طناب این به چاه مرو.

مُنون گوهانو یرن آستوننان گِدی = گاو آهن این شخص از زیر زمین می رود.

طبابت سنتی با گیاهان دارویی در روستا

از مهمترین گیاهان که در بین اهالی روستابه عنوان گیاه دارویی مورد استفاده قرار می گیرد به شرح ذیل می باشد :

اسفند: دود کردن اسفند در داخل خانه باعث ازبین رفتن میکروب ها می شود و از طرفی باعث از بین رفتن نظر و چشم بد ودوری اهریمن از منزل می گردد.

ترنجبین: شیرابه‌های برگ و ساقه‌های گیاه که ملین بوده و جوشانده آن برای سرفه و درد سینه مفید است و از دانه های آن جهت کمردد استفاده می شود.

گل گاو زبان: از دم کرده این گیاه جهت موارد ذیل مورد استفاده می شود ۱)گل گاو زبان و برگ‌های آن تصفیه کننده خون است.۲)آرام کننده اعصاب است.3)کلیه‌ها را تقویت می‌کند.4)سرماخوردگی را برطرف می‌کند.5)برای از بین بردن سرفه از دم کرده گل گاو زبان استفاده کنید. 6)در درمان برونشیت مؤثر است.7) در درمان بیماری سرخک و مخملک مفید است. 8)ضماد برگ‌های گاو زبان برای رفع ورم مؤثر است.

قزل اواچکن

کاسنی (بوزگورگ):گیاه کاسنی از جمله گیاهان مفیدی است که تاریخ استفاده آن به دوران‌های قبل از میلاد مسیح می‌رسد و مصرف آن بین افراد جوامع مختلف متداول بوده است .این گیاه در روستای زالی رویش ندارد و آن را از دامنه کوههای شاه حسن یا دامنه های کوه شاه جهان تهیه می کنندو اهالی روستا از این گیاه جهت تقویت معده بویژه در زمان ترش کردن از آن استفاده می کنند.

کنگر:گیاهی است خودرو با برگ‌های خاردار و ساقه‌های ضخیم شبیه به کرفس است و یکی از مهمترین مرکز رویش آن زمین های هموار جنوب روستای زالی است و از تمام نقاط در فصل اردیبهشت و خرداد جهت تهیه این گیاه به این منطقه می آیند. از این گیاه جهت میکروب زدایی کبد ، هضم کردن غذا و دستگاه گوترش و لطافت پوست استفاده می شود.

پوشاک

عرقچین

نظامی

چارقد

شال

شیلر

کفش

معادن

معدن گچ :

معدن گل رس قرمز:

غذاهای محلی روستا

شیر برنج: این غذا با شیر وبرنج درست می‌شودوهنگام خوردن نیز روی آن شکر یا شیره انگور ریخته می‌شود.

آش بلند: رشته (خوشتلی)همراه با ادویه وپیازمواد تشکیل دهنده این نوع آش است وروی آن قاتق نیز ریخته می‌شود.

آش علفی (بالشتی): روش پخت این آش بدین صورت است که داخل خمیر ورق شده علف صحرایی(با نام آجار)قرار می‌دهند ودر آب می‌جوشانند پس از پختن وهنگام استفاده، قاتق به آن اضافه می‌شود. این غذا جایگاه ویژه‌ای در سبد غذایی بهمن آبادی‌ها دارد.

رشته پلو: هنگامی که برنج را می‌جوشانند در ثانیه‌های آخر، رشته (خوشتلی)را به آن اضافه می‌کنند. پس از دم کشیدن روغن محلی داغ شده را به آن اضافه می‌کنند.

آبگوشت: این غذا البته چندان تفاوتی با مشابه خود دردیگر جاها ندارد، فقط نکته قابل توجه این که آنچه از این نوع در هیئت حسینی هنگام عزاداری اباعبدالله پخت می‌شود بسیار خوشمزه‌است.

مشاغل

مشاغل عمده روستا شامل: زراعت، باغداری، دامداری و کارگری است.

باستان‌شناسی

اولین پژوهش‌های باستان‌شناسی در روستای ، درسال 1385 توسط احمد نیک گفتار صورت گرفت

یادگارهای زمان

این بخش به آثار فرهنگی که از گذشتگان به ارث رسیده و شامل اشیایی ظریفه و صنایع دستی می‌باشد را شامل می‌شود.

منابع

• احمد نیک گفتار. جغرافیای تاریخی ارغیان،. مشهد. انتشارات کیهان اندیشه،1387. صفحهٔ ۶۵. 
• احمد نیک گفتار و بهنامفر. تاملی بر ولایت جغرافياي تاريخي ارغيان،. تهران. فصلنامه پژوهش در تاريخ دانشگاه ادبیات و علوم انسانی تهران،سال اول، شماره 2، – 1390. 
• احمد نیک گفتار. بررسی باستان شناختی پهنه فرهنگی شهر اسفراین ، خراسان شمالی. تهران. دانشگاه تهران،1387. 
• احمد نیک گفتار. گزارش ثبتی محوطه داشخانه،. بجنورد. واحد پژوهشی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی. صفحهٔ ۶-۹. 
• حافظ ابرو. جغرافیای خراسان در تاریخ حافظ ابرو،. م. تصحیح و تعلیق دکتر غلامرضا ورهام، نشر اطلاعات۱۳۷۰. صفحهٔ ۷۱. 
• احمد نیک گفتار. شناسایی و معرفی آثار باستانی محوطه داشخانه. زاهدان. پژوهشی باستان شناسی دانشگاه ادبیات و علوم انسانی سیستان و بلو چستان، گاهنامه آوای باستان، سال پنجم، شماره پنجم، خرداد، – ۱۳۸۴. صفحهٔ. 
• مهدی هوشیار. تحلیل الگوی تقسیمات کشوری شمال خراسان نمونه: شهرستان اسفراین،. تهران. تربیت مدرس. صفحهٔ. 
• احمد نیک گفتار. گزارش ثبتی محوطه باستانی داشخانه،. بجنورد. واحد پژوهشی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی. صفحهٔ ۶-۹. 
• کلنل ادوارد ییت. [سفرنامه خراسان و سیستان ]،. ترجمهٔ قدرت الله روشنی زعفرانلو – مهرداد رهبری،. مشهد. انتشارات یزدان ۱۳۶۵. صفحهٔ ۳۴۴. 
• جغرافیایی آبادیهای کشور، استان خراسان شمالی، شهر ستان اسفراین،. تهران. انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح۱۳۸۴. صفحهٔ ۱۱۹.