فرحزاد

محل فرحزاد (رنگ سیاه) در منطقه ۲ شهر تهران.

فَرَحزاد، محله‌ای واقع در شمال تهران و از توابع شمیرانات است که از بزرگراه یادگار امام، جاده فرحزاد و بلوار فرحزادی شهرک غرب قابل آمد و شد است. فرحزاد از محلات تهران است و جزئی از منطقه ۲ شهرداری تهران به حساب می‌آید.

محله فرحزاد، از محله‌های قدیمی بخش شمالی تهران است که از گذشته به‌صورت روستایی سردسیر و خنک در مسیر جاده امامزاده داوود استقرار داشته و به مرور زمان و در اثر توسعه پایتخت به‌صورت محله‌ای از شهر تهران درآمده است.

محله فرحزاد از بخش‌های خوش آب و هوای شمال تهران به حساب می‌آید که در منطقه۲ شهرداری تهران واقع شده است. ضلع شمالی این محدوده به دامنه‌های ارتفاعات رشته کوه البرز منتهی می‌شود (ارتفاع ۱۸۰۰ متر از سطح دریا که حد شمالی شهر تهران است).

در متون قدیم آمده است که مردم دهکده ‍ «دولاب» و ‍ «تهران» پیرو مذاهب اهل سنت و اهالی ‍ «ونک» و ‍ «فرح‌زاد» شیعه و زیدی مذهب بوده‌اند. اعتضاد السلطنه فاصله تهران تا فرحزاد را دو فرسخ نوشته است.

این محله که از محلات قدیمی شمیران می‌باشد، به دلیل هوای با طراوت و فرح انگیزش به همین نام معروف شده است. فرحزاد گردشگاه ییلاقی شهروندان تهرانی است که در فصل تابستان به خاطر توتستان‌های پربارش پذیرای اهالی شهر است.

ضلع غربی آن به دره و رودخانه فرحزاد محدود می‌شود که از دامنه‌های البرز آغاز شده و تا بزرگراه یادگار امام محدوده محله را تعیین می‌کند. از سمت شرق نیز خیابان گلپاد و جاده قدیم امامزاده داوود و همچنین مرز بین شهرک‌های مسکونی و تپه‌های مشرف به منطقه فرحزاد به‌عنوان مرز شرقی محله شناخته می‌شوند. در اطرف فرحزاد در شرق، محلهٔ سعادت آباد و در جنوب شرقی آن محلهٔ شهرک غرب واقع شده است.

فرحزاد از ۳ محله تشکیل شده‌است: محله فرحزاد بالا (شمال اتوبان یادگار امام)، فرحزاد پائین (جنوب اتوبان یادگار امام) و محله امامزاده.

سازمان زیباسازی شهرداری تهران نیز در طرحی با عنوان «ساماندهی تفرجگاه‌های تهران» که در ۲۹ آبان ۱۳۸۶ کلنگ زنی شده‌است، در حال محوطه سازی و ساخت باغ تراس در قسمتی از این محله‌است.

امامزادگان فرحزاد

امام زاده ابو عبدالله بن حسن المرتضی بن محمدالهادی بن یحیی بن یحیی القاسم السی بن ابراهیم طباطبابن اسماعیل بن ابراهیم بن حسن مثنی بن حسن

• امامزاده صالح (فرحزاد)

سید محمد تقی مصطفوی دربارهٔ امامزاده صالح می‌نویسد: «بنای امامزاده در سال ۹۸۶قمری یعنی سال دوم سلطنت سلطان محمد پدر شاه عباس ساخته شده است، و نسب صاحب مرقد که در زیارت نامه ذکر شده او را پسر امام زین العابدین معرفی می‌کند.»

امامزاده دیگری در منتهی‌الیه شمالی فرحزاد است، که به «امامزاده ابوطالب» خوانده می‌شود. بخشی از ساختمان آن مربوط به دوره فتحعلی شاه و یا محمد شاه است و قسمت دیگری از آن بنا به دوره ناصرالدین شاه تعلق دارد.

فرحزاد» در لغت

عباس اقبال آشتیانی درباره فرحزاد در «جغرافیای بلاد و نواحی» درمجله یادگار (سال اول) نوشته است: «فرح زاد در شمال غربی طهران بین تجریش و کن واقع است. نام این ده در کتاب «منتقله الطالبیه» آمده، اما به شکل فرزاد که املای قدیم آن فره زاد است. بعدها قیاس عامیانه «فره» را به «فرح» عربی مبدل ساخته و فره زاد و فرزاد را فرح زاد کرده است. مؤلف کتاب «منتقله الطالبیه» نام جمعی از سادات مهاجر را می‌برد که به این قریه پناهنده شده و در آنجا سکونت اختیار کرده بوده‌اند.» در این کتاب این نام با دو ذال و به صورت فرذاذ نوشته شده. فاضل معاصر سید حسن خرسان از این آبادی با نام فرازاذ یاد کرده است.

راقم گوید: «فره» (به فتح اول و شد دوم وهای ساکن) به معنای شأن و شوکت است؛ و «زاد» به معنای توشه است؛ و مجموع به معنای «توشه با عظمت» است.

وجه تسمیه فرحزاد

هرچند جمعی بر اساس نام مشهور امروزی این آبادی یعنی «فرحزاد» وجه تسمیه آن را به اشتباه، بدان سبب که جایی فرحبخش و خوش آب و هوا بوده است، منسوب به «فرح» دانسته‌اند، اما چنان‌که آمد، نام اصلی آن «فره زاد» بوده و به سبب پیدایش آب در آنجا آنرا «توشه عظیم» شمرده‌اند. ضرب‌المثل فارسی: تو بگو ف، من میگم فرحزاد!

منابع

درباره فرحزاد در بانک اطلاعات شهری تهران - کتاب اول

• «فرحزاد». کتاب اول. بازبینی‌شده در ۱۷ فوریهٔ ۲۰۰۸. 
• «نقشه محدوده مناطق شهرداری تهران». کتاب اول. بازبینی‌شده در ۲۶ فوریهٔ ۲۰۰۸. 
• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا، «Farahzad»، ویکی‌پدیای انگلیسی، دانشنامهٔ آزاد (بازیابی در ۲۰ فوریه ۲۰۱۴).
• https://fr.wikipedia.org/wiki/Farahzad