ظهوری ترشیزی
نورالدین محمد ظهوری ترشیزی (حدود ۹۴۴ ق - ۱۰۲۵ ق)، شاعر و نویسنده نیمه اول قرن ۱۰ تا ربع اول قرن ۱۱ ه. ق. متخلص به ظهوری. ملقب به ملک الشعراء.
ظهوری ترشیزی، در حدود سال ۹۴۴ ه. ق. در قریهٔ جمند، از توابع ترشیز به دنیا آمد. جوانیش به کسب ادب و دانش در خراسان گذشت، سپس به دارالعباده یزد رفت و در آنجا به شیوهٔ شاعری مشغول شد و با گروهی از اهل ادب معاشرت نمود در همان دیار با وحشی بافقی آنشایی و مصاحبت یافت. پس از آن چندگاهی به شیراز عزیمت کرد و در آنجا با درویش حسین سالک شیرازی، شاعر و نقاش و مذهب معروف، دوستی و ملازمت یافت. و سرانجام پس از هفت سال در سال ۹۸۰ ه. ق. / ۱۵۷۲ م. قصد هند کرد و وارد دکن شد و در بیجاپور به درگاه عادل‌شاهیان رسید و ملازمت عادل‌شاه ابراهیم ثانی را یافت و او را مدح گفت. آشنایی ظهوری با ملک قمی هم در همین ناحیهٔ دکن و ظاهره در بیجاپور حاصل شد و به مواصلت ظهوری با دختر ملک انجامید و از آن پس دو شاعر با یکدیگر به سر بردند و در ایجاد بعضی اثرها با هم همکاری داشتند. ظهوری پس از چندی آهنگ حجاز کرد و در بازگشت به هند در احمدنگر پایتخت نظامشاهیان به خدمت عبدالحریم‌خان خانان رسید. وی در نظم و نثر دست داشت بطوری که در هند به شهرت رسید.
از جمله آثارش: مجموعه منشآت به نام‌های: «دیباچهٔ نورس»، که مقدمه‌ای است بر کتاب «نورس خیال» اثر ابراهیم عادل‌شاه؛ «گلزار ابراهیم»، در ستایش ابراهیم عادل‌شاه؛ «خوان خلیل»، که با مشارکت ملک قمی به نام ابراهیم عادل‌شاه تصنیف کرد؛ «پنج رقعه»؛ «دیوان» شعر؛ «ساقی‌نامه»، حدود چهار هزار و پانصد بیت که به نام برهان ثانی نظامشاه سرود.
«دیوان ظهوری ترشیزی» با ۱۳۰۲ غزل هندی به تصحیح و تحقیق دکتر اصغر بابا سالار (عضو هیأت علمی دانشگاه تهران) و توسط کتابخانهٔ مجلس منتشر گردید.[۱]. دیوان ظهوری شامل مثنوی‌ها، قصیده‌ها و غزلهای بسیار است و سه دیباچه وی به نثر فارسی بر مجموعه‌های او (نورس، گلزار ابراهیم، خوان خلیل) به نام «سه نثر ظهوری» شهرت بسیار دارد و جزو کتب درسی هندوستان و پاکستان به شمار می‌رود، و بر آن شروحی نوشته‌اند. شهرت ظهوری در هند بیشتر از ایران است.
منابع[ویرایش]
- . اثرآفرینان (جلد اول-ششم). http://rasekhoon.net/mashahir/show/587146/%20ظهوری%20ترشیزی،%20نورالدین%20محمد/.
- . http://www.aftabir.com/lifestyle/view/60092/نورالدین-محمد-ظهوری-ترشیزی.
- دریاباری، سیده پرنیان و جلیل تجلیل. «نقش نظام شاهیان و عادل شاهیان در خلق آثار تعلیمی ظهوری ترشیزی». تحقیقات تعلیمی و غنایی زبان و ادب فارسی، ش. ۱۲ (تابستان ۱۳۹۱): از ۲۹ تا ۴۴.
