فروغ فرخزاد
| فروغ فرخزاد | |
|---|---|
 |
|
| نام اصلی | فروغ‌الزمان فرخزاد[۱] |
| زادروز | ۸ دی[۲] ۱۳۱۳–۲۴ بهمن ۱۳۴۵
۲۹ دسامبر ۱۹۳۴ تهران |
| پدر و مادر | محمد فرخزاد توران وزیری‌تبار |
| مرگ | ۲۴ بهمن ۱۳۴۵
۱۳ فوریه ۱۹۶۷ میلادی (۳۲ سال) |
| ملیت |  ایرانی |
| محل زندگی | تهران |
| علت مرگ | سانحهٔ رانندگی در جادهٔ دَروس - قلهک |
| جایگاه خاکسپاری | گورستان ظهیرالدوله |
| بنیانگذار | شعر نو |
| پیشه | شاعر و کارگردان |
| سالهای نویسندگی | ۱۳۴۵–۱۳۲۹ |
| دیوان سروده‌ها | اسیر دیوار عصیان تولدی دیگر ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد |
| همسر(ها) | پرویز شاپور (طلاق گرفت) |
| فرزندان | کامیار شاپور حسین منصوری (فرزندخوانده) |
فروغ‌زمان فرخزادِ عراقی، (۸ دی ۱۳۱۳، تهران — ۲۴ بهمن ۱۳۴۵، تهران)، معروف به فروغ فرخزاد و فروغ، از شاعر نامدار معاصر ایران است. وی پنج دفتر شعر منتشر کرد که از نمونه‌های قابل توجه شعر معاصر فارسی هستند. فروغ فرخزاد در ۳۲سالگی بر اثر واژگونی اتومبیل درگذشت.
فروغ با مجموعه‌های اسیر، دیوار و عصیان در قالب شعر نیمایی کار خود را آغاز کرد. سپس آشنایی با ابراهیم گلستان، نویسنده و فیلمساز سرشناس ایرانی، و همکاری با او، موجب تحول فکری و ادبی در فروغ شد. وی در بازگشت دوباره به شعر، با انتشار مجموعهٔ تولدی دیگر، تحسین گسترده‌ای را برانگیخت. سپس مجموعهٔ ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد را منتشر کرد تا جایگاه خود را در شعر معاصر ایران به‌عنوان شاعری بزرگ تثبیت کند. آثار و اشعار فروغ به زبان‌های انگلیسی، ترکی، عربی، چینی، فرانسوی، اسپانیایی، ژاپنی، آلمانی و عبری ترجمه شده‌اند.[۳]
محتویات
زندگی‌نامه[ویرایش]
فروغ در ظهر ۸ دی‌ماه در خیابان معزالسلطنه[۴] کوچهٔ خادم آزاد در محلهٔ امیریه تهران از پدری تفرشی و مادری کاشانی‌تبار به دنیا آمد. پوران فرخزاد خواهر بزرگتر فروغ چندی پیش اعلام کرد فروغ روز هشتم دی ماه متولد شده و از اهل تحقیق خواست تا این اشتباه را تصحیح کنند.[۵] فروغ فرزند چهارم توران وزیری‌تبار و محمد فرخزاد است. از دیگر اعضای خانواده او می‌توان برادرش، فریدون فرخزاد و خواهر بزرگترش، پوران فرخزاد را نام برد. فروغ با مجموعه‌های اسیر، دیوار و عصیان در قالب شعر نیمایی کار خود را آغاز کرد.
ازدواج با پرویز شاپور[ویرایش]
فروغ در سالهای ۱۳۳۰ در ۱۶ سالگی[۵] با پرویز شاپور طنزپرداز ایرانی که پسرخاله مادر وی بود، ازدواج کرد. این ازدواج در سال ۱۳۳۴ به جدایی انجامید. حاصل این ازدواج، یک پسر به نام کامیار بود. فروغ پیش از ازدواج با شاپور، با وی نامه‌نگاری‌های عاشقانه‌ای داشت. این نامه‌ها به همراه نامه‌های فروغ در زمان ازدواج این دو و همچنین نامه‌های وی به شاپور پس از جدایی از وی بعدها توسط کامیار شاپور و عمران صلاحی در کتابی به نام «اولین تپش‌های عاشقانهٔ قلبم» منتشر گردید.[۶]
سفر به اروپا[ویرایش]
پس از جدایی از شاپور، فروغ فرخزاد، برای گریز از هیاهوی روزمرگی، زندگی بسته و یکنواخت روابط شخصی و محفلی، به سفر رفت. او در این سیر و سفر، کوشید تا با فرهنگ اروپا آشنا شود. با آنکه زندگی روزانه‌اش به سختی می‌گذشت، به تئاتر و اپرا و موزه می‌رفت. وی در این دوره زبان ایتالیایی، فرانسه و آلمانی را آموخت. سفرهای فروغ به اروپا، آشنایی‌اش با فرهنگ هنری و ادبی اروپایی، ذهن او را باز کرد و زمینه‌ای برای دگرگونی فکری را در او فراهم کرد.
آشنایی با ابراهیم گلستان و کارهای سینمایی فروغ[ویرایش]
آشنایی با ابراهیم گلستان نویسنده و فیلمساز سرشناس ایرانی و همکاری با او، موجب تغییر فضای اجتماعی و درنتیجه تحول فکری و ادبی در فروغ شد. نامهٔ منتشر شده از جانب فروغ برای ابراهیم گلستان نشانگر وجود رابطه عاشقانه بین این دو است.[۱]
در سال ۱۳۳۷ سینما توجه فروغ را جلب می‌کند؛ و در این مسیر با ابراهیم گلستان آشنا می‌شود و این آشنایی مسیر زندگی فروغ را تغییر می‌دهد. این دو چهار سال بعد یعنی در سال ۱۳۴۱ فیلم خانه سیاه است را در آسایشگاه جذامیان باباباغی تبریز می‌سازند. فروغ در سال ۱۳۴۲ در نمایشنامه شش شخصیت در جستجوی نویسنده اثر لوئیجی پیراندلو به کارگردانی پری صابری بازی چشمگیری از خود نشان می‌دهد. در زمستان همان سال خبر می‌رسد که فیلم خانه سیاه است برنده جایزه نخست جشنواره اوبر هاوزن شده و باز در همان سال مجموعه تولدی دیگر را با تیراژ بالای سه هزار نسخه توسط انتشارات مروارید منتشر کرد.
فروغ در سال ۱۳۴۳ به آلمان، ایتالیا و فرانسه سفر می‌کند. سال بعد در دومین جشنواره سینمای مؤلف در پزارو شرکت می‌کند که تهیه کنندگان سوئدی ساختن چند فیلم را به او پیشنهاد می‌دهند و ناشران اروپایی مشتاق نشر آثارش می‌شوند. پس از این دوره، وی مجموعه تولدی دیگر را منتشر کرد. اشعار وی در این کتاب تحسین گسترده‌ای را برانگیخت؛ پس از آن مجموعه ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد را منتشر نمود.
در میان سالهای ۱۳۴۲–۴۳ فروغ یکبار دست به خودکشی زد که یک جعبه قرص گاردنال را خورد ولی خدمتکارش در هنگام غروب متوجه شد و او را به بیمارستان البرز برد.[۷]
پایان زندگی[ویرایش]
فروغ فرخزاد، در ساعت ۴:۳۰ بعد از ظهر دوشنبه ۲۴ بهمن، ۱۳۴۵ هنگام رانندگی خودروی جیپ ابراهیم گلستان،[۸] در جاده دروس - قلهک، برای تصادف نکردن با اتوموبیل مهدکودک، از جاده منحرف شد و جان باخت.[۹]
روز چهارشنبه ۲۶ بهمن جسد او را در امام‌زاده اسماعیل قلهک شستند[۱] و با حضور خانواده، دوستان و علاقه‌مندانش در گورستان ظهیرالدوله به خاک سپردند. صادق چوبک، ابوالقاسم انجوی شیرازی، جلال آل‌احمد، مهدی اخوان‌ثالث، احمد شاملو، هوشنگ ابتهاج، سیاوش کسرایی، بهرام بیضایی، نجف دریابندری، احمدرضا احمدی و بسیاری دیگر از هنرمندان و نویسندگان در این مراسم حاضر بودند.[۱۰]
برخورد با آثار و سانسور[ویرایش]
فروغ فرخزاد در دوران زندگی‌اش در دوره حکومت محمدرضا شاه پهلوی، سانسور نشد، اما بعد از مرگ‌اش، آثارش در دوره‌ها مختلفی سانسور شدند.[۱۱]
آرزوی فروغ از زبان خودش:
آرزوی من آزادی زنان ایران و تساوی حقوق آن‌ها با مردان است… من به رنج‌هایی که خواهرانم در این مملکت در اثر بی عدالتی مردان می‌برند، کاملاً واقف هستم و نیمی از هنرم را برای تجسم دردها و آلام آن‌ها به کار می‌برم. آرزوی من ایجاد یک محیط مساعد برای فعالیت‌های علمی هنری و اجتماعی زنان است.
با توجه به این که تطور احوال وجودی فروغ در طی دوران کوتاه زندگی خود به ما نشان می‌دهد که او به تقدیر و سرنوشت از پیش شکل گرفته برای خود راضی نبود و با جسارت و آزادی اراده در جهت تغییر ماهیت و نحوه تفکر و شخصیت خود گام برداشت، با توسل به اصل محوی تقدم وجود بر ماهیت مکتب اگزیستانسیالیسم و اشعار مکتوب او در دفاتر پنجگانه اش می‌توان خوانشی اگزیستانسیالیستی از زیست جهان فروغ داشت.[۱۲]
آثار[ویرایش]
- ۱۳۳۱ - اسیر، شامل ۴۳ شعر
- ۱۳۳۵ - دیوار، شامل ۲۵ قطعه شعر
- ۱۳۳۶ - عصیان، شامل ۱۷ شعر
- ۱۳۴۱ - تولدی دیگر، شامل ۳۵ شعر
- ۱۳۴۲ - ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد، شامل ۷ شعر
ترجمه آثار فروغ[ویرایش]
- عربی: محمد الامین - غسان حمدان
- آذری: صمد بهرنگی
- انگلیسی: شعله ولپ-علی سلامی- حسن جوادی و سوسن سالیی- جاشکا کیسلر و امین بناتی- فرزانه میلانی- دیوید مارتین
- فرانسوی: مهشید مشیری و سیلویا میلر
- آلمانی:آنه ماری شیمل
- ایتالیایی:دومینیکو اینگینیتو
- کردی:حیدر خضری
- ترکی:هاشم خسروشاهی
- اردو: فهمیدا ریاض
- ازبک:خورشید داورن
سالشمار زندگی فروغ[ویرایش]
- ۱۳۳۶ سفر به آلمان و ایتالیا
- ۱۳۳۸ سفر به انگلستان جهت مطالعهٔ سینما و امور تشکیلاتی فیلم
- ۱۳۳۹ بازی در فیلمی مستند، دربارهٔ مراسم خواستگاری، به سفارش مؤسسهٔ فیلم ملی کانادا.
- ۱۳۳۹ تهیهٔ سومین قسمت فیلم آب و گرما.
- ۱۳۴۰ سفر مجدد به انگلستان جهت مطالعهٔ امور سینمایی – بازگشت به ایران و تهیهٔ یک فیلم کوتاه برای مؤسسه کیهان با همکاری سهراب سپهری
- ۱۳۴۱ سفر به تبریز جهت مقدمات فیلمی دربارهٔ جذامی‌ها.
- ۱۳۴۱ سفر مجدد به تبریز همراه سه تن، اقامت در تبریز به مدت ۱۲ روز و تهیهٔ فیلم خانه سیاه است، دربارهٔ جذامی‌ها.
- ۱۳۴۲ تهیهٔ فیلمنامه برای فیلمی که هرگز ساخته نشد.
- ۱۳۴۳ همکاری در فیلم خشت و آینه ساختهٔ ابراهیم گلستان.
- ۱۳۴۳ ترجمهٔ نمایشنامهٔ ژان مقدس اثر برنارد شاو دربارهٔ زندگی ژاندارک که قرار بود به روی صحنه بیاید و فروغ عهده‌دار نقش ژاندارک باشد.
- ۱۳۴۳ ترجمهٔ سیاحت‌نامهٔ هنری میلر در یونان به نام ستون سنگی ماروسی. (چاپ نشد)
- ۱۳۴۳ چاپ برگزیدهٔ اشعار فروغ
- ۱۳۴۵ سفر مجدد به ایتالیا و شرکت در دومین فستیوال مؤلف.
فروغ در آثار دیگران[ویرایش]
ناصر صفاریان در سال ۱۳۸۱ سه فیلم مستند با نام‌های جام جان، اوج موج و سرد سبز[۱۳] دربارهٔ فروغ ساخت که در آن با افراد زیادی همچون کاوه گلستان فرزند ابراهیم گلستان، بهرام بیضایی کارگردان سینما، فریدون مشیری شاعر، مادر و خواهر فروغ فرخزاد و کسان دیگری گفتگو شده‌است. همچنین در این فیلم عکس‌های منتشر نشده بسیاری از فروغ به نمایش گذاشته شده‌است.
حمید مصدق شاعر معاصر در مجموعه شعر آبی، سیاه، خاکستری خود شعری با مطلع تو به من خندیدی دارد که در جوابیه آن شعری منسوب به فروغ فرخزاد با مطلع من به تو خندیدم مطرح شده است.
غادة السمان، شاعر مشهور سوری، گفته «معتقد است از فروغ در اشعارش الهام گرفته‌است».[۳]
در سال ۲۰۱۱ میلادی، یک گروه زیر زمینی موسیقی به نام Old Friends، دو ترانه بر روی اشعار فروغ فرخزاد اجرا کرده‌اند. ترانهٔ «من تو باشم تو» و «پرنده مردنی است». در سال ۲۰۱۳ آربی موسسیان، خوانندهٔ گروه Old Friends، آهنگی به نام نهایت شب برای یکی از اشعار فروغ فرخزاد اجرا کرده‌است.
فروغ در نگاه دیگران[ویرایش]
- مهدی اخوان ثالث شاعر هم‌عصر فروغ دربارهٔ وی گفته است: «او زنی معترض به ستمی که بر زنان می‌رفت بود و می‌خواست به ظلمی که به نیمی از افراد جامعه می‌شد اعتراض کند. این را در کتاب‌هایش می‌توانیم ببینیم، از «اسیر» گرفته تا «دیوار» و زندگی و طرز فکر خیامی‌اش را در «عصیان». بعد هم که خواست اسلوب و کار تازه‌ای را ارائه دهد بسیار لطیف و پرشور و حال شعر می‌گفت. او شاعر خوبی بود، به‌خصوص شعرهای آخرش بسیار لطیف و پرشور و حال بود، شعر ناب و نجیب بود»[۱۴]
- احمد شاملو شاعر معاصر دربارهٔ فروغ می‌گوید: «شاعری که پس از تولد دوبارهٔ خویش بیش از پنج یا شش سال نزیست، اما با مجالی که بی‌رحمانه اندک بود توانست به صورت یکی از درخشان‌ترین چهره‌های شعر امروز تثبیت شود. با مرگ او موسیقی درخشانی که خاص شعر معصومانه‌اش بود غیرقابل تقلید ماند و از گسترش بازایستاد»
- محمدرضا شفیعی کدکنی شاعر معاصر: «می‌بینیم که فروغ با گسترشی که در کیفیت افاعیل قائل شده‌است بیشتر از نیما که اغلب به توسعه کمی افاعیل گراییده بود وزن شعر را گسترش داده‌است و یکی از خصوصیات فراموش‌شده شعر قرن چهارم را که به علت کلیشه‌وار شدن زبان شعری در دوره‌های بعد فراموش شده بود زنده کرد و از حد رایج و مشخص آن هم توسعه بیشتری بخشید»[۱۵]
- سیروس نیرو، شاعر و پژوهشگر ادبیات فارسی: «فروغ شعر فارسی نگفته، چیزهایی برای خودش گفته که قشنگ هم هست، ولی با فرهنگ ما این‌ها شاعر نیستند. شعر ما همان شعر حافظ است که نمی‌توان یک کلمه از آن را جابه‌جا کرد.»[۱۶]
- رهبر جمهوری اسلامی در سال 1389 از فروغ فرخزاد یاد کرد و ادعا کرد وی « عاقبت به خیر شده است.» وی در جلسه ای که با شعرای جوان داشت از آنان خواست که عفاف و حجاب را در شعرهایشان رعایت کنند و برهنگی برخی از اشعار فرخزاد را ناشی از شرایط زمانی خاص وی دانست.[۱۷]
ترانه‌شناسی آثار فروغ فرخزاد[ویرایش]
- وداع. حسین دهقان[نیازمند منبع]
- عاشقانه. معین[نیازمند منبع]
- این چه عشقیست (دیدار تلخ). معین[نیازمند منبع]
- لمس. بهرام[نیازمند منبع]
منابع[ویرایش]
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ روزی که فروغ را در باغچه کاشتند، بی‌بی‌سی فارسی
- ↑ بی‌بی‌سی فارسی
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ اشعار فروغ برای خوانندگان اسرائیلی، بی‌بی‌سی فارسی
- ↑ فرخزاد ۵۹۹
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ «فروغ بی پایان». لادن پارسی (بر گرفته از بی‌بی‌سی فارسی). بازبینی‌شده در ۲۴ فوریهٔ ۲۰۰۸.
- ↑ نامه‌های فروغ فرخزاد به همسرش پرویز شاپور
- ↑ دیوان کامل اشعار فروغ فرخزاد. راستین، ۱۲ سپتامبر ۲۰۱۱.
- ↑ «روایت گلستان از مرگ فروغ».
- ↑ یادی از فروغ فرخزاد؛ چهل و پنج سال، بدون فروغ، بی‌بی‌سی فارسی
- ↑ http://tarikhirani.ir/fa/news/30/bodyView/4368/0/نیم.قرن.جدال.بر.سر.مرگ.فروغ.html
- ↑ حذف نام فروغ فرخزاد از کتاب شاعران ایران و جهان در ایران، بی‌بی‌سی فارسی
- ↑ Administrator. «خوانشی اگزیستانسیالیستی از زیست‌جهان فروغ، خوانشی حداقلی». www.ettelaathekmatvamarefat.com. بازبینی‌شده در 2016-08-28.
- ↑ صفحه اصلی فیلم
- ↑ درباره شعر فروغ چه می‌گویند، تابناک
- ↑ درباره شعر فروغ چه می‌گویند، ایسنا
- ↑ سیروس نیرو، شاعر و پژوهشگر ادبیات فارسی درگذشت، بی‌بی‌سی فارسی
- ↑ http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13910516000729
پیوند به بیرون[ویرایش]
در پروژه‌های خواهر می‌توانید در مورد فروغ فرخزاد اطلاعات بیشتری بیابید.
در میان گفتاوردها از ویکی‌گفتاورد
در میان متون از ویکی‌نبشته
در میان تصویرها و رسانه‌ها از ویکی‌انبار- زندگی‌نامه، تصاویر، اشعار، صدا و... از فروغ فرخزاد
- مجموعه اشعار فروغ فرخزاد شامل ۵ دفتر شعر
- وب‌گاه فروغ فرخزاد
- تماشای فیلم خانه سیاه است، ساختهٔ فروغ فرخزاد در یوتیوب در یوتیوب
- مصاحبه ایرج گرگین با فروغ فرخزاد
|
||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- اهالی تفرش
- اهالی تهران
- ایرانیتبارها
- درگذشتگان ۱۳۴۵
- درگذشتگان ۱۹۶۷ (میلادی)
- درگذشتگان حادثه رانندگی در ایران
- زادگان ۱۳۱۳
- زادگان ۱۹۳۵ (میلادی)
- زنان اهل ایران
- شاعران زن اهل ایران
- شاعران زن فارسیزبان
- شاعران سده ۲۰ (میلادی)
- شاعران معاصر اهل ایران
- فارسیزبانان
- کارگردانان اهل ایران
- کارگردانان زن
- کارگردانان فیلم اهل ایران
- کشتهشدگان تصادف جادهای در ایران
- مدفونان در گورستان ظهیرالدوله
- مستندسازان اهل ایران
- نویسندگان زن اهل ایران
- نویسندگان زن سده ۲۰ (میلادی)
- شاعران اهل ایران
- شاعران فارسیزبان
