فلسفه

برای دیگر کاربردها، فلسفه (ابهام‌زدایی) را ببینید.

فلسفه
خیام – ابن‌سینا – مانی
فیلسوفان
زیبائی‌شناسان معرفت‌شناسان اخلاق‌گرایان منطق‌دانان متافیزیسین فیلسوفان سیاسی و اجتماعی
سنت‌های فلسفی
تحلیلی قاره‌ای شرقی اسلامی افلاطونی مدرسی ارسطویی چینی اگزیستانسیالیسم عمل‌گرایی غربی
بر پایه دوره
دوران باستان قرون وسطی جدید معاصر
ادبیات فلسفی
زیباشناسی معرفت‌شناسی اخلاق منطقی متافیزیک فلسفه سیاسی
شاخه‌های فلسفه
زیبایی‌شناسی معرفت‌شناسی اخلاق حقوق منطق متافیزیک سیاسی اجتماعی
فهرست‌ها
فهرست نمای کلی سال‌ها مسئله‌های حل‌نشده انتشارات تئوری‌ها گرایش‌ها فلاسفه
درگاه فلسفه

فَلسَفه شکل معرب واژهٔ یونانی فیلوسوفیا و به معنای «دانش دوستی» است. مطالعهٔ مسائلی کلی و اساسی، دربارهٔ موضوعاتی همچون هستی، واقعیت، آگاهی، ارزش، خِرَد، ذهن و زبان است. تفاوت فلسفه با دیگر راه‌های پرداختن به چنین مسائلی، رویکرد نقّادانه و معمولاً سازمان یافتهٔ فلسفه و تکیه آن بر استدلال‌های عقلانی و منطقی است. در تعبیرهای غیرتخصصی به طور گسترده‌تر فلسفه به بنیادی‌ترین عقاید، مفاهیم و رویکردهای یک فرد یا گروه اشاره دارد. واژه فلسفه ریشه در کلمه یونانی آرخه به معنی بذر دارد. در واقع فلسفه به دنبال کشف ماده المواد عالم است که جهان هستی از چه چیز به وجود آمده است. همچنین واژهٔ فلسفه به معنای دوستدار دانش نیز هست و ریشهٔ یونانی (به یونانی: φιλοσοφία) دارد که سپس به عربی و فارسی راه یافته است. مشهور است که نخستین بار سقراط واژه مذکور را به کار برده است؛ زمانی که از او پرسیدند: «آیا تو فردی خِرَدمند هستی؟» وی پاسخ داد: «نه، اما دانش دوست (Philosopher) هستم.».

اگرچه فلسفه پژوهشی تخصصی است؛ اما ریشه اش در نیازهای مشترک مردمی است که هرچند فیلسوف نیستند، به این نیازها آگاهند.

تعاریف

تعاریف گوناگونی برای فلسفه وجود دارد از جمله:

• ویتگنشتاین می‌گوید: فلسفه نبردی است علیه افسون‌زدگی ذهن توسط زبان.
• ارسطو: فلسفه علم به موجودات است از آن سو که وجود دارند.
• در تاریخ فلسفه اسلامی: فلسفه عبارت است از علم به موجود بماهو موجود. (که همان نظر ارسطوست-البته به یاد داشته باشیم در مفاهیم عقلی، تقلید ممکن نیست. یعنی اگر دو شخص از راه عقل به چیزی دست یافتند، نمی‌توان گفت که یکی ازدیگری تقلید کرده، بلکه هر دو یک مفهوم را درک کرده‌اند)
• کانت: فلسفه شناسایی عقلانی است که از راه مفاهیم حاصل شده باشد.
• افلاطون: فلسفه لذتی گرامی است. خاستگاه فلسفه حیرت در برابر جهان است.
• فیشته: فلسفه علم علم یا علم معرفت است.
• هربارت: فلسفه تحلیل معانی عقلی است.
• فلسفه مدرن: فلسفه یک روش سیّال و تغییرپذیر در مطالعه پدیده‌ها و افکار است.

حوزه‌های تحقیق

فلسفه به بسیاری از رشته‌های فرعی تقسیم شده است که می‌توان از معرفت‌شناسی، منطق، متافیزیک، اخلاق و زیبایی شناسی و غیره نام برد. برخی از حوزه‌های عمده مطالعه به صورت جداگانه در زیر آمده است.

معرفت‌شناسی

نوشتار اصلی: معرفت‌شناسی

معرفت‌شناسی به ماهیت و دامنه دانش مربوط می‌شود، همانند روابط بین حقیقت، باور و نظریه‌های توجیه.

منطق

نوشتار اصلی: منطق

منطق مطالعه اصول استدلال درست است.

مابعدالطبیعه یا متافیزیک

نوشتار اصلی: مابعدالطبیعه

متافیزیک مطالعه ویژگی‌های عمومی واقعیت همانند وجود، زمان، رابطه بین ذهن و بدن، اشیاء و خواص آنها، کل و اجزای آن، وقایع، فرایندها، و علت و معلول است.

تابلوی مرگ سقراط، اثر ژاک لوئی داوید؛ یادآور زمانی است که دادگاه آتن، سقراط فیلسوف را به نوشیدن جام زهرآلود محکوم کرد.

اخلاق

نوشتار اصلی: فلسفه اخلاق

اخلاق و یا «فلسفه اخلاق» در درجه اول با سؤال «بهترین راه برای زندگی» روبرو است، و ثانیاً با این سؤال که «آیا این سؤال را می‌توان پاسخ داد».

فلسفه سیاسی

نوشتار اصلی: فلسفه سیاسی

فلسفه سیاسی به مطالعه دولت و رابطه افراد (یا خانواده و قبیله) با جوامع و از جمله دولت می‌پردازد.

زیبایی شناسی

نوشتار اصلی: زیبایی شناسی

زیبایی شناسی به زیبایی، هنر، لذت، ارزش‌های حسی، عاطفی، ادراک، و مسائل مربوط به ذوق و احساسات می‌پردازد.

شاخه‌های تخصصی

• فلسفه زبان به بررسی ماهیت، ریشه و استفاده از زبان می‌پردازد.
• فلسفه حقوق به بررسی نظریه‌های مختلف که توضیح دهنده طبیعت و تفاسیر قانون در جامعه است، می‌پردازد.
• فلسفه ذهن به بررسی ماهیت ذهن و رابطه آن با بدن می‌پردازد. در سال‌های اخیر شباهت بین این شاخه از فلسفه و علوم شناختی افزایش یافته است.
• فلسفه دین
• فلسفه علم
• ابرفلسفه

بسیاری از رشته‌های مطالعاتی نیز داری جستارهای فلسفی هستند که می‌توان به تاریخ، منطق و ریاضیات اشاره نمود.

تاریخچه

نوشتار اصلی: تاریخ فلسفه

بسیاری از جوامع پرسش‌هایی فلسفی مطرح کرده‌اند و سنت‌های فلسفی بر اساس آثار دیگر جوامع ساختند.

فلسفه شرقی توسط دوره‌های زمانی هر منطقه، سازماندهی شده است. مورخان فلسفه معمولاً تاریخ فلسفه را به سه دوره یا بیشتر تقسیم می‌کنند؛ مهم‌ترین آن‌ها فلسفه باستان، فلسفه قرون وسطی و فلسفه مدرن می‌باشند.

فلسفه باستان

نوشتار اصلی: فلسفه دوران باستان

مصر و بابل

نوشتار اصلی: فلسفه آفریقایی

نوشتار(های) وابسته: فلسفه مصر باستان و فلسفه بابل

چین

نوشتار اصلی: فلسفه چینی

یونان و روم

نوشتار‌های اصلی: فلسفه یونان باستان و فلسفه هلنیستی

افلاطون (چپ) و ارسطو (راست): بخشی از نقاشی مکتب آتن اثر رافائل سانتسیو، ۱۵۰۹

هند

نوشتار اصلی: فلسفه هندی

نوشتار(های) وابسته: اوپانیشاد، فلسفه بودایی، فلسفه هندو و فلسفه جین

ایران

نوشتار اصلی: فلسفه در ایران

فلسفه قرون وسطی (قرن ۵ تا ۱۶ میلادی)

اروپا

قرون وسطی

نوشتار اصلی: فلسفه قرون وسطی

رنسانس

نوشتار اصلی: فلسفه عصر نوزائی

شرق آسیا

نوشتار‌های اصلی: فلسفه ژاپن، فلسفه کره و نئو کنفوسیانیسم

هند

نوشتار‌های اصلی: فلسفه هندی و هندوئیسم

خاورمیانه

نوشتار اصلی: فلسفه اسلامی

فلسفه قرون جدید (قرن ۱۷ تا ۲۰ میلادی)

نوشتار اصلی: فلسفه جدید

فلسفه مدرن اولیه

نوشتار‌های اصلی: عصر روشنگری و فلسفه قرن هفدهم

فلسفه قرن ۱۹

نوشتار اصلی: فلسفه قرن نوزدهم

فلسفه قرن ۲۰

نوشتار اصلی: فلسفه معاصر

سنت‌های فلسفی

ایده‌آلیسم آلمانی

نوشتار اصلی: ایدئالیسم آلمانی

اشکال آرمان‌گرایی در فلسفه از قرن هجدهم تا اوایل قرن بیستم رایج بوده است. آرمان‌گرایی استعلایی (Transcendental Idealism) که امانوئل کانت از طرفداران آن بود، دیدگاهی است که بر محدودیت در مورد آنچه می‌تواند درک شود تأکید دارد، چرا که مسائل بسیاری وجود دارند که نمی‌توان تحت شرایط قضاوت عینی آورده شوند.

پراگماتیسم

نوشتار‌های اصلی: عمل‌گرایی و ابزارانگاری

عمل‌گرایی (پراگماتیسم) در جریان یافتن یک مفهوم علمی از حقیقت که بر بینش شخصی (الهام) و یا ارجاع به برخی از حوزه‌های متافیزیکی مبتنی نباشد، پایه‌گذاری شد.

پدیدارشناسی

نوشتار اصلی: پدیدارشناسی

پدیدارشناسی مطالعه فلسفی ساختار تجربه ذهنی و آگاهی می‌باشد.

اگزیستانسیالیسم

نوشتار اصلی: اگزیستانسیالیسم

اگزیستانسیالیسم اصطلاحی است که به کارهای تعدادی از فلاسفه اواخر قرن ۱۹ و ۲۰ اطلاق می‌شود که با وجود تفاوت‌های عمیق، بر این باور است که تفکر فلسفی با موضوع انسان آغاز می‌شود، البته صرفاً نه موضوع تفکر، بلکه عمل کردن، احساس کردن و زندگی فردی انسان.

ساختارگرایی و پساساختارگرایی

نوشتار‌های اصلی: ساختارگرایی و پساساختارگرایی

ساختارگرایی که بوسیله زبان‌شناس سویسی فردینان دوسوسور بنیان‌گذاری شده، درپی روشن کردن سیستم‌هایی از نشانه‌ها از طریق تحلیل کردن گفتمان‌ها می‌باشد.

سنت تحلیلی

نوشتار اصلی: فلسفه تحلیلی

اصطلاح فلسفه تحلیلی تقریباً اشاره به گروهی از روش‌های فلسفی دارد که بر استدلال دقیق، توجه به معناشناسی‌ها، استفاده از منطق کلاسیک و منطق غیر کلاسیک و روشن کردن معنا تأکید می‌کند.

تقسیم‌بندی‌ها

فلسفه‌های مضاف (فلسفه خاص)

فلسفه‌های خاص یا فلسفه‌های مضاف به شاخه‌هایی از فلسفه گفته می‌شود که یک حوزه یا پدیده خاص را به طور تخصصی از دیدگاه فلسفی مورد مطالعه قرار می‌دهند. از جمله فلسفه‌های خاص می‌توان به فلسفهٔ کنش، زیست‌شناسی، شیمی، آموزش، اقتصاد، مهندسی، زیست‌بوم، فیلم، جغرافیا، اطلاعات، بهداشت، تاریخ، طبیعت انسان، شادی، زبان، حقوق، ادبیات، ریاضیات، ذهن، موسیقی، وجود، فرهنگ، فلسفه، فیزیک، سیاست، روان‌شناسی، دین، علم، جامعه‌شناسی، فناوری، جنگ و جنسیت اشاره کرد.

علی‌اصغر مصلح معتقد است با توجه به آنکه اصطلاح «مضاف» در سنت فلسفه اسلامی و ایرانی سابقه‌ای ندارد و اغلب اهل فلسفه با شنیدن اصطلاح «مضاف»، معنای فقهی آن را در نظر می‌گیرند، اصطلاح «فلسفه خاص» در برابر «فلسفه عام» برای اطلاق به این حوزه‌های فلسفی مناسب‌تر می‌نماید.

جواد طباطبایی دربارهٔ اصطلاح «فلسفه مضاف» می‌گوید: «در ده بیست سال گذشته رایج شده که می‌گویند فلسفه‌های مضاف و فلسفه سیاست را جزو فلسفه‌های مضاف می‌دانند. در سالهای اخیر کلمات و ترکیبهای زشت و نابهنجار بسیاری کشف و جعل کردند و به کار می‌برند که این هم یکی از آنهاست. فلسفه‌های مضاف در هیچ جای دنیا معنا ندارد، جز در میان بخشی از جماعت ظاهراً فلسفی ایران. معلوم نیست که فلسفه مضاف یعنی چه؟ این را از آب مضاف قیاس گرفتند. اگر کتابی به این اسم دیدید حتماً نخرید و اگر هم این اصطلاح را تا حالا به کار می‌بردید دیگر به کار نبرید. فلسفه مضاف نداریم، بلکه یک فلسفه داریم، وقتی به یونان بر می‌گردیم، در سالهای سقراطی و افلاطونی یک فلسفه بیشتر وجود ندارد و آنها این تقسیم‌بندی این گونه‌ای را انجام ندادند.»

فلسفه قاره‌ای و تحلیلی

نوشتار(های) وابسته: فلسفه تحلیلی و فلسفه قاره‌ای

تفاوت فلسفه و دیگر حوزه‌های معرفت

تفاوت فلسفه و علوم تجربی

فلسفه مجموعه نتیجه‌گیری‌هایی نیست که دربارهٔ آن‌ها توافق وجود داشته باشد.

در سده ششم قبل از میلاد مسیح که فلسفه در یونان باستان پیدا شد، به همه مطالعات نظری فلسفه می‌گفتند، و فیلسوفان نخستین در موضوعاتی کاوش می‌کردند که اکنون باید آن‌ها را موضوعات علم به شمار آورد؛ اما علوم گوناگون که به نتایجی رسیدند که درباره‌شان همرایی پدید آمد، از فلسفه جدا شدند و به رشته‌ای مستقل تبدیل گردیدند. ناممکن نیست که علوم دیگری از فلسفه جدا شوند، مثلاً منطق در راهی گام برمی‌دارد که به شاخه‌ای مستقل از فلسفه تبدیل گردد.

از همین روست که فلسفه را مادر علوم نامیده‌اند. بحث فلسفی بیش تر متوجه تفکر محض است. هدف این بحث در اصل آن است که اشتباهات برطرف گردد و دشواری‌ها و پیچیدگی‌ها از میان برداشته شود. آن‌گاه که از این وظیفه فراغت حاصل شود، آنچه برای فلسفه به جا می‌ماند، پیامدهای نتیجه نیست؛ بلکه از میان رفتن چیزهایی است که پیش از آن مشکل و مسئله قلمداد می‌شده‌است.

فلسفه، مطالعه واقعیت است، اما نه آن جنبه‌ای از واقعیت که علوم گوناگون بدان پرداخته‌اند. به عنوان نمونه، علم فیزیک دربارهٔ اجسام مادی از آن جنبه که حرکت و سکون دارند و علم زیست‌شناسی دربارهٔ موجودات از آن حیث که حیات دارند، به پژوهش و بررسی می‌پردازد؛ ولی در فلسفه کلی‌ترین امری که بتوان با آن سر و کار داشت، یعنی وجود؛ موضوع تفکر قرار می‌گیرد؛ به عبارت دیگر، در فلسفه، اصل وجود به طور مطلق و فارغ از هر گونه قید و شرطی مطرح می‌گردد. به همین دلیل ارسطو در تعریف فلسفه می‌گوید: «فلسفه علم به احوال موجودات است، از آن حیث که وجود دارند».

به طور خلاصه فلسفه مجموعه نتیجه‌گیری‌ها نیست، بلکه بیش تر راه و روش تفکر است؛ از همین روست که فلاسفه تحصّلی، کارکردهای فلسفه را در سه حوزه منطقی، زبان‌شناختی و کاربردی (فلسفه علم، اخلاق، سیاست و…) دانسته‌اند.

تاریخ فلسفه به یک معنا خود موضوع فلسفه است

تاریخ فلسفه به سان تاریخ علوم زائده فرعی موضوع اصلی نیست. بلکه به یک معنا خود موضوع است. مثلاً دانستن تاریخ زیست‌شناسی، پایه دانستن زیست‌شناسی نوین نیست. زیست‌شناسی شاخه‌ای از دانش است، تاریخ زیست‌شناسی توضیح چگونگی دست یافتن به این دانش است، و این دو موضوعاتی جداگانه‌اند.

اما مطالعه فلسفه بیش تر مطالعه سیر داد و ستد اندیشه‌ها دربارهٔ موضوعات فلسفی است؛ و همین داد و ستد اندیشه‌هاست که تاریخ فلسفه را تشکیل داده‌است.

فرایند فلسفه ورزی خود بخشی از موضوع فلسفه است

فلسفه مدعی جهت دار بودن و جهت‌دهی است

دانشمند از دانشش نتایج اخلاقی و فرجام گرایانه نمی‌گیرد، یعنی داوری نمی‌کند که کار جهان درست است یا خراب. حال آن که یکی از وظایف سنتی فلسفه که در آن تردید نکرده‌اند؛ رهنمود دادن است. رهنمود در این باب که چگونه باید زیست، و این وظیفه موضوع علم نیست.

گذشته از جهت دهی‌های کلی قسم دیگر جهت دهی مختص به هر یک از دانش پژوهان فلسفه است. به دشواری می‌توان تصور کرد که رشته دیگری (البته به جز دین) بتواند آن دگرگونی عمیقی را که فلسفه در دیدگاه دانش‌پژوه ایجاد می‌کند به وجود آورد.

فیزیکدانی بزرگ شما را می‌خواند تا تصوراتی را که دربارهٔ نحوه پیدایش کهکشانها دارید تغییر دهید؛ اما فیلسوفی بزرگ در واقع شما را فرا می‌خواند تا زندگیتان را دگرگون سازید.

اعتبار علوم وابسته به قلمرو فلسفه است

علم پیش فرض‌هایی دارد که قبلاً در فلسفه مورد توجه قرار گرفته‌اند. گزاره‌هایی مانند این‌که: طبیعت مادی واقعیت دارد؛ طبیعت دارای قوانین ثابت علت و معلولی است؛ طبیعت قابل فهم و از منابع معرفت بشری است؛ علمی نیستند، بلکه لازمه پرداخت به علم می‌باشند.

درست است که برای مثال دانشمندان علوم لزوماً از دلالت‌های فلسفه علم بر کارشان آگاهی ندارند، و فلسفه قادر بر تحت تأثیر قرار دادن نحوه کارشان نیست، اما بی‌تردید فلسفه علاوه بر آنکه می‌تواند تفکر دانشمندان را نسبت به آنچه انجام می‌دهند تغییر دهد؛ پیش فرض هرگونه علم ورزی است.

تفاوت فلسفه و دین

در دین، معرفت متکی بر وحی است، و حقایق نهایی در پرتوی وحی فهمیده می‌شوند؛ اما در فلسفه، وحی نیز باید به محک منطق و استدلال آزموده شود. البته در منابع شیعی دو حجت برای انسان مطرح شده یکی وحی و دیگری عقل.

نقد

فلسفه گرچه نسبت بسیار نزدیکی با نقد دارد، اما هرگز خود از نقد کاملاً مصون نبوده است. دیکتاتورها معمولاً یکی از بزرگ‌ترین دشمنان فلسفه و فیلسوفان بوده‌اند. دین هم به طور کلی با فلسفه ارتباط خوبی نداشته است. گروهی دیگر گرچه از فلسفه به عنوان یک علم حمایت می‌کنند اما نسبت به آسیب‌های آن هشدار می‌دهند رنه دکارت هم معتقد است که هر چقدر یک فیلسوف بزرگ‌تر باشد، امکان خطای او بیشتر است.

جستارهای وابسته

• فیلسوف
• فیلسوفان یونان باستان
• فهرست فیلسوفان مسلمان
• فهرست فیلسوفان غربی
• فهرست فیلسوفان ایرانی
• فلسفه مشاء
• فلسفه اشراق

منابع

• تاریخ فلسفهٔ غرب، رجینالد هالینگ دیل، عبدالحسین آذرنگ (مترجم)، تهران: ققنوس
• واربرتون، نایجل، مبانی فلسفه.
• فرهنگ فلسفی.
• پاپکین، ریچارد، کلیات فلسفه، صفحهٔ ۱.
• ا.ی. خلیاپیچ، تاریخ فلسفه، نشر توده، ۱۳۴۸.
• سید حسین نصر، تاریخ فلسفه اسلامی، نشر حکمت.
• دیل، هالینگ: تاریخ فلسفهٔ غرب.
• واربرتون، نایجل: مبانی فلسفه.
• راسل، برتراند: مسائل فلسفه.
• هاسپرز، جان: درآمدی بر تحلیل فلسفی.
• کتاب فلسفه از منظر قرآن واسلام
• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا، «Philosophy»، ویکی‌پدیای انگلیسی، دانشنامهٔ آزاد (بازیابی در June ۲۳ ۲۰۱۰).

جستارهای وابسته

انگلیسی

مقدماتی

• Appiah, Kwame Anthony. Thinking it Through  – An Introduction to Contemporary Philosophy, 2003, ISBN 0-19-513458-3
• Blumenau, Ralph. Philosophy and Living. ISBN 0-907845-33-9
• Craig, Edward. Philosophy: A Very Short Introduction. ISBN 0-19-285421-6
• Curley, Edwin, A Spinoza Reader, Princeton, 1994, ISBN 0-691-00067-0
• Durant, Will, Story of Philosophy: The Lives and Opinions of the World's Greatest Philosophers, Pocket, 1991, ISBN 0-671-73916-6, ISBN 978-0-671-73916-4
• Harrison-Barbet, Anthony, Mastering Philosophy. ISBN 0-333-69343-4
• Higgins, Kathleen M. and Solomon, Robert C. A Short History of Philosophy. ISBN 0-19-510196-0
• Philosophy Now magazine
• Russell, Bertrand. The Problems of Philosophy. ISBN 0-19-511552-X
• Sinclair, Alistair J. What is Philosophy? An Introduction, ۲۰08, ISBN 978-1-903765-94-4
• Sober, E. (۲۰۰۱). Core Questions in Philosophy: A Text with Readings. Upper Saddle River, Prentice Hall. ISBN 0-13-189869-8
• Solomon, Robert C. Big Questions: A Short Introduction to Philosophy. ISBN 0-534-16708-X
• Warburton, Nigel. Philosophy: The Basics. ISBN 0-415-14694-1
• Think: philosophy for everyone Lively and accessible articles written by philosophers pre-eminent in their fields, for a broad audience. Free articles are available online.

مقدماتی بر حسب موضوع

• Copleston, Frederick. Philosophy in Russia: From Herzen to Lenin and Berdyaev. ISBN 0-268-01569-4
• Critchley, Simon. Continental Philosophy: A Very Short Introduction. ISBN 0-19-285359-7
• Hamilton, Sue. Indian Philosophy: a Very Short Introduction. ISBN 0-19-285374-0
• Harwood, Sterling, ed. , Business as Ethical and Business as Usual (Belmont, CA: Wadsworth Publishing Co. , 2000); www.sterlingharwood.com
• Imbo, Samuel Oluoch. '3'An Introduction to African Philosophy. ISBN 0-8476-8841-0
• Knight, Kelvin. Aristotelian Philosophy: Ethics and Politics from Aristotle to MacIntyre. ISBN 0-7456-1977-0
• Kupperman, Joel J. Classic Asian Philosophy: A Guide to the Essential Texts. ISBN 0-19-513335-8
• Leaman, Oliver. A Brief Introduction to Islamic Philosophy. ISBN 0-7456-1960-6
• Lee, Joe and Powell, Jim. Eastern Philosophy For Beginners. ISBN 0-86316-282-7
• Nagel, Thomas. What Does It All Mean? A Very Short Introduction to Philosophy. ISBN 0-19-505292-7
• Scruton, Roger. A Short History of Modern Philosophy. ISBN 0-415-26763-3
• Smart, Ninian. World Philosophies. ISBN 0-415-22852-2
• Tarnas, Richard. The Passion of the Western Mind: Understanding the Ideas That Have Shaped Our World View. ISBN 0-345-36809-6

کتب گزیده از قطعات فلسفی

• Classics of Philosophy (Vols. ۱ & ۲, 2nd edition) by Louis P. Pojman
• Classics of Philosophy: The 20th Century (Vol. 3) by Louis P. Pojman
• The English Philosophers from Bacon to Mill by Edwin Arthur
• European Philosophers from Descartes to Nietzsche by Monroe Beardsley
• Contemporary Analytic Philosophy: Core Readings by James Baillie
• Existentialism: Basic Writings (Second Edition) by Charles Guignon, Derk Pereboom
• The Phenomenology Reader by Dermot Moran, Timothy Mooney
• Medieval Islamic Philosophical Writings edited by Muhammad Ali Khalidi
• A Source Book in Indian Philosophy by Sarvepalli Radhakrishnan, Charles A. Moore
• A Source Book in Chinese Philosophy by Wing-tsit Chan
• Kim, J. and Ernest Sosa, Ed. (1999). Metaphysics: An Anthology. Blackwell Philosophy Anthologies. Oxford, Blackwell Publishers Ltd.
• The Oxford Handbook of Free Will (2004) edited by Robert Kane
• Husserl, Edmund and Welton, Donn, The Essential Husserl: Basic Writings in Transcendental Phenomenology, Indiana University Press, 1999, ISBN 0-253-21273-1

کتب مرجع

• The Oxford Companion to Philosophy edited by Ted Honderich
• The Cambridge Dictionary of Philosophy by Robert Audi
• The Routledge Encyclopedia of Philosophy (10 vols.) edited by Edward Craig, لوچانو فلوریدی (available online by subscription); or
• The Concise Routledge Encyclopedia of Philosophy edited by Edward Craig (an abridgement)
• Encyclopedia of Philosophy (8 vols.) edited by Paul Edwards; in 1996, a ninth supplemental volume appeared which updated the classic 1967 encyclopedia.
• International Directory of Philosophy and Philosophers. Charlottesville, Philosophy Documentation Center.
• Directory of American Philosophers. Charlottesville, Philosophy Documentation Center.
• Routledge History of Philosophy (10 vols.) edited by John Marenbon
• History of Philosophy (9 vols.) by فردریک کاپلستون
• A History of Western Philosophy (5 vols.) by W.T. Jones
• Encyclopaedia of Indian Philosophies (8 vols.), edited by Karl H. Potter et al. (first 6 volumes out of print)
• Indian Philosophy (2 vols.) by Sarvepalli Radhakrishnan
• A History of Indian Philosophy (5 vols.) by Surendranath Dasgupta
• History of Chinese Philosophy (2 vols.) by Fung Yu-lan, Derk Bodde
• Encyclopedia of Chinese Philosophy edited by Antonio S. Cua
• Encyclopedia of Eastern Philosophy and Religion by Ingrid Fischer-Schreiber, Franz-Karl Ehrhard, Kurt Friedrichs
• Companion Encyclopedia of Asian Philosophy by Brian Carr, Indira Mahalingam
• A Concise Dictionary of Indian Philosophy: Sanskrit Terms Defined in English by John A. Grimes
• History of Islamic Philosophy edited by Seyyed Hossein Nasr, Oliver Leaman
• History of Jewish Philosophy edited by Daniel H. Frank, Oliver Leaman
• A History of Russian Philosophy: From the Tenth to the Twentieth Centuries by Valerii Aleksandrovich Kuvakin
• Ayer, A.J. et al. , Ed. (1994) A Dictionary of Philosophical Quotations. Blackwell Reference Oxford. Oxford, Basil Blackwell Ltd.
• Blackburn, S. , Ed. (1996)The Oxford Dictionary of Philosophy. Oxford, Oxford University Press.
• Mauter, T. , Ed. The Penguin Dictionary of Philosophy. London, Penguin Books.
• Runes, D. , Ed. (1942). The Dictionary of Philosophy. New York, The Philosophical Library, Inc.
• Angeles, P.A. , Ed. (1992). The Harper Collins Dictionary of Philosophy. New York, Harper Perennial.
• Bunnin, N. et al. , Ed. (1996) The Blackwell Companion to Philosophy. Blackwell Companions to Philosophy. Oxford, Blackwell Publishers Ltd.
• Hoffman, Eric, Ed. (1997) Guidebook for Publishing Philosophy. Charlottesville, Philosophy Documentation Center.
• Popkin, R.H. (1999). The Columbia History of Western Philosophy. New York, Columbia University Press.

پیوند به بیرون

• فلسفه برای کودکان و نوجوانان
• گالری عکس: آلمان و فیلسوفان بزرگ معاصرش

فارسی

• فلسفه
• فلسفه و کلام اسلامی
• لینک‌های فلسفه
• فلسفه
• مقالاتی دربارهٔ فلسفه
• بررسی علمی فلسفه

انگلیسی

• Stanford Encyclopedia of Philosophy
• The Internet Encyclopedia of Philosophy
• Philosophy Timeline
• Philosophy Forums
• Philosophy Magazines and Journals
• فلسفه در پروژه فهرست آزاد
• Philosophy (review)
• Philosophy OpenCourseWare from the دانشگاه نوتردام
• Philosophy Discussion Group
• Philosophy Documentation Center
• Popular Philosophy