مسجد قُبا نخستین مسجد جهان اسلام است که در بیرون شهر مدینه قرار دارد. نخستین سنگهای بنای این مسجد توسط محمد پس از مهاجرت او از مکه به مدینه گذاشته شد. قبا نام قریه‌ای در نزدیکی مدینه بوده‌است. مسجد در سال اول هجری، توسط پیامبر اسلام به پیشنهاد عمار یاسر و یا به تقاضای ساکنان محل در قبا بنا شد. آورده‌اند که پیامبر شخصاً کار میکرد و خشت‌ها را حمل و تعبیه میکرد. پیامبر همچنین یک مرتبه در هفته در آنجا نماز می‌خواند.به هنگام ساختن این مسجد زمانی که عمار یاسر بیش از همه خشت حمل میکرد پیامبر به او گفت(تقتلک فءت الباغیه)سر انجام عمار یاسر در جنگ صفین به دست سپاه معاویه کشته شد.
این مسجد بارها بازسازی شده است. نخستین مرتبه در زمان عثمان و آخرین بار در سال ۱۴۰۵ هجری قمری. در آخرین بازسازی، رواق‌ها گسترش یافتند، چهار گلدسته به ارتفاع ۴۷ ساخته شد، شش گنبد بزرگ به قطر ۱۲ ساخته شد و در نهایت، مساحت شبستان به ۵۰۳۵ افزایش یافت.
یادداشت: ترتیب نامها بر اساس حروف الفباست. آنچه در پرانتز جلوی هر نام آمده است، اکثراً نامها یا صفات دیگری است که در قرآن برای آن نام ذکر شده است؛ یا نسبت آن شخص.
مدینه, عربستان سعودی
