زبان خاکاسی زبانی از شاخه زبان‌های شمال شرقی ترکی می‌باشد که در خاکاسیا در نزدیکی سیبری حدود شصت هزار تن از خاکاس‌ها بدان تکلم می‌کنند. بیشتر متکلمین این زبان دوزبانه هستند. این زبان از سال ۱۹۲۴ به الفبای سیریلیک مکتوب شد و در سال ۱۹۲۹ تا سال ۱۹۳۹ از الفبای لاتین برای نوشتن آن استفاده می‌شد. از سال ۱۹۳۹ تا کنون از الفبای سیریلیک مجدداً استفاده می‌شود. پژوهش‌های منجر به شناخت این زبان در نیمه قرن نوزدهم آغاز شد. زبان خاکاسی بدلیل اینکه گویشورانش در گذشته مانند بیشتر جمعیت ترک زبان جهان هیچگاه به سمت غرب مهاجرت نکرده و مسلمان هم نشدند ارتباطی با دنیای ترکان پس از اسلام نداشته‌اند از این رو واژگان فارسی و عربی که در سایر زبان‌های ترکی مرسوم و متداول است در زبان ایشان وجود ندارد و بهمین علت مورد پژوهش بسیاری برای تحقیق در مورد ویژگی‌های اولیه زبان ترکی باستان قرار گرفته‌است.
