پسینی و پیشینی
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
(تغییرمسیر از حضوری و حصولی)
عبارت‌های پیشینی یا آپریوری (a priori به معنی پیشین) و پسینی پاستریوری (a posteriori به معنی پسین)[۱] در فلسفه (معرفت‌شناسی) برای تمایز بین دو نوع دانش بکار می‌رود:
- دانش حضوری مستقل از تجربه است (مثلاً «همه مجردها ازدواج نکرده‌اند»). از نظر گالن استراوسون چنین دانشی «درستی آن در حالی که روی تخت لمیده‌اید آشکار است. لازم نیست بیرون بروید تا درستی آنرا بیازمایید. لازم نیست هیچ گونه تجربه علمی انجام دهید.»
- دانش حصولی وابسته به تجربه یا مشاهده است (مثلاً «بعضی از مجردهایی که من دیده‌ام خوشبخت هستند»).
عقاید مختلفی درباره این دو نوع دانش وجود دارد و رابطه بین آنها یکی از قدیمی ترین مسایل فلسفه مدرن است. به اصطلاحات مرتبط قیاسی/استقرایی، گزاره تحلیلی-گزاره ترکیبی، وجوب/امکان رجوع کنید.
منابع[ویرایش]
مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا، «A priori and a posteriori»، ویکی‌پدیای انگلیسی، دانشنامهٔ آزاد (بازیابی در ۶ دسامبر ۲۰۱۴).
