همایون خرم
 |
لحن یا سبک این مقاله بازتابدهندهٔ لحن دانشنامهای استفادهشده در ویکی‌پدیا نیست. |
| همایون خرم | |
|---|---|
 |
|
| اطلاعات پس‌زمینه | |
| نام اصلی | امیرهمایون خرم |
| تولد | ۹ تیر ۱۳۰۹ بوشهر |
| ملیت |  ایران |
| مرگ | شامگاه ۲۸ دی ۱۳۹۱ (۸۲ سال) تهران بیمارستان دی |
| سبک(ها) | سنتی |
| ساز(ها) | ویولن |
| همکاری(های) مشترک | عضو خانه موسیقی ایران |
| سازهای برجسته | |
| ویولن | |
| وب‌گاه | وب‌گاه رسمی همایون خرم |
امیرهمایون خرم(۹ تیر ۱۳۰۹ بوشهر[۱] - ۲۸ دی ۱۳۹۱ تهران)، نوازندهٔ ویولن، موسیقی‌دان و آهنگساز برجسته موسیقی ایرانی بود. او یکی از اعضای شورای عالی خانه موسیقی ایران بود.[۲]
محتویات
زندگینامه[ویرایش]
از آنجا که مادرش از شیفتگان موسیقی اصیل ایرانی بود و از بین مقام‌های موسیقی ایرانی، به دستگاه همایون علاقه‌ای وافر داشت، نام همایون را برای فرزند خود انتخاب کرد.[۳] خرم در سن ۱۰–۱۱ سالگی به مکتب استاد صبا راه یافت و چند سال بعد به عنوان نوازندهٔ ۱۴ ساله، در رادیو به تنهایی به اجرا پرداخت. بعدها در بسیاری از برنامه‌های موسیقی رادیو، خصوصاً در برنامه گلها، به عنوان آهنگساز، تکنواز ویولن و رهبر ارکستر آثاری ارزشمند ارائه داد.[۳]
موسیقی همایون خرم[ویرایش]
ساز همایون خرم سازی پر صلابت، سنگین و عاری از هر نوع خودنمایی بود. گر چه در شیرین نوازی خرم را نمی‌توان با پرویز یاحقی و حبیب‌الله بدیعی هم تراز دانست با این حال توانایی او در آفرینش آنی ملودیهای جاندار و جذاب، بافت تکنوازیهای او را به مراتب از کارهای دیگران خوش ساختتر و پرمایه تر می‌سازد. از این بابت خرم و علی تجویدی را میتوان در یک گروه قرار داد چون قابلیت آهنگسازی این دو بر نوازندگیشان چیره بود، درست عکس آنچه در مورد بدیعی و یاحقی میتوان گفت. نباید از قلم انداخت که خرم، همانگونه که تجویدی، آهنگسازی تجربی و منحصراً ذوقی نبود. وی بنیادهای علمی آهنگسازی را آموخته بود و بر آنها تسلط داشت. از جمله اینکه هارمونی را با فریدون فرزانه و با شیوه " سارلی " فراگرفته و در سازبندی از کورساکف متأثر بود. خوش سلیقگی و نوآوریهای خرم در تنظیم کارهایش جداً شنیدنی است. شیوه تقسیم ملودی و همراهی سازها نزد خرم بسیار حساب شده و پرداخت کار بیخدشه و نقص است. قدر مسلم اینکه بخش گسترده‌ای از آثار خرم حافظه موسیقایی حداقل سه نسل از ایرانیان را در سیطره خود دارد. دشوار می‌شود ایرانی را یافت که نتواند ترانه "امشب در سر شوری دارم " را زمزمه کند. گر چه باید تأکید کرد که اعتبار خرم هرگز در ترانه‌های ساده و همه پسندش خلاصه نمی‌شد و نمی‌شود. کارهای ارکستری او که غالباً جمله‌بندی‌هایی مرکب و پیچیده توأم با ضرب آهنگهای بسیار متنوع دارند نمونه‌های گاه سمفونی گونه ایی از موسیقی ایرانی به دست میدهند که کمتر آهنگسازی یارای برابری با آنها را داشته است. خرم با تواناترین و حرفه ای‌ترین خوانندگان دوران دو دهه طلایی موسیقی ایران همکاری نزدیک داشته است. حسین قوامی، الهه، مرضیه، گلوریا روحانی، دلکش، شجریان، گلپا و ایرج از آن جمله‌اند. با این حال نباید از یاد برد که " پروین زهرایی منفرد" تا چندین سال خواننده انحصاری آثار خرم محسوب میشد. سنگینی و بی پیرایگی صدای پروین قرینه سنگینی و بی پیرایگی ساز و نغمه خرم بود. علی‌رغم آن که برخی از کارهای خرم با صدای خوانندگان دیگر بازخوانی شده است، مشکل میتوان گفت که درخشش و ظرافت بازخوانیها به پای اجراهای گذشته می‌رسد. طی بیش از سه دهه تدریس، جوانان بسیاری از محضر درس خرم بهرمند شدند که امروز امانتدار مکتب استاد خود هستند. اما خرم در مصاحبه‌ای با علی دهباشی در نشریه بخارا از مانی فرضی، پژمان پورزند و بابک شهرکی به عنوان زبده ترین شاگردان خود نام می‌برد[۴][۵][۶]
وی همچنین تحصیلات دانشگاهی خود رادردانشگاه علم و صنعت ایران در رشته مهندسی برق ادامه داد. در جلد سوم کتاب موسیقی‌دان ایرانی نوشته پژمان اکبرزاده آمده است: «پس از وقوع انقلاب اسلامی در ایران، فعالیت‌های اجرایی همایون خرم دچار وقفه‌ای چندین ساله شد. اوقات او از آن پس، بیشتر صرف تدریس خصوصی ویلن و فعالیت‌های پژوهشی دربارهٔ موسیقی ایرانی شد.»[۷]
از فعالیت‌های دیگر ایشان میتوان به سخنرانی درباره:
- موسیقی ایرانی در مراکز هنری و فرهنگی اروپا و آمریکا مانند دانشگاه UCLA
- استاد صبا و موسیقی ایرانی دانشگاه گیلان، دانشگاه پزشکی شیراز
- استاد ابوالحسن صبا انجمن موسیقی فارس
- مقامات موسیقی ایرانی دانشگاه علامه طباطبایی
- استاد علی نقی وزیری فرهنگسرای ارسباران
- مشخصات موسیقی ایرانی دانشگاه صنعتی اصفهان
- سخنرانی‌های متعدد دیگر در تالار رودکی تهران به مناسبت‌های مختلف اشاره کرد.
سمت‌ها[ویرایش]
- آهنگساز در برنامه‌های موسیقی ایرانی و برنامه گلها
- استاد دانشکده موسیقی ملی
- دارای درجه ۱ هنری معادل مدرک دکترا از شورای ارزشیابی هنرمندان ایران[۳]
- رهبری ارکستر سازهای ملی
- عضویت در شورای عالی موسیقی رادیو
ترانه شناسی[ویرایش]
از ماندگارترین و مشهورترین آثار همایون خرم که در میان مردم ماندگاری و جاودانگی یافته به قرار زیر است:[۸][۹][۱۰][۱۱]
- غوغای ستارگان - با صدای پروین
- پیک سحری - با صدای پروین
- سرگشته - با صدای حسین قوامی
- دلم شکستی - با صدای حسین قوامی[۱۲]
- رفته - با شعر رحیم معینی کرمانشاهی و صدای الهه
- رسوای زمانه - با صدای الهه
- یارم گره بر مو زده - با صدای الهه
- طاقتم ده - با صدای مرضیه
- اشک من هویدا شد - با صدای مرضیه
- ای ماه من - با صدای مرضیه
- در میان گلها - با صدای مرضیه
- از من بگذرید (آیا همه شما بی‌گناهید) - با صدای مرضیه
- در بستر غم - با شعر تورج نگهبان و صدای مهستی
- ساقی ببین - با صدای مهستی
- خدا کند عاشق شوم - با صدای دلکش
- عالم تنهایی - با صدای دلکش[۱۳]
- تا به کی - با صدای پوران
- شهزاده رؤیا - با صدای یاسمین
- افسانه شیرین - با صدای هایده
- آتش - با صدای سیمین غانم
- قصه‌گو - با صدای هوشمند عقیلی
و در سال‌های اخیر:
- آهنگسازی آلبوم تنها ماندم با صدای محمد اصفهانی در سال ۱۳۷۹
- آهنگسازی آلبوم رسوای زمانه با صدای علیرضا قربانی در سال ۱۳۸۸
- ترانه بوی باران از آلبوم نون و دلقک با صدای محمد اصفهانی
| نام خواننده | نام ترانه | ترانه سرا | آهنگساز | تنظیم |
|---|---|---|---|---|
| مرضیه | طاقتم ده | معینی کرمانشاهی | همایون خرم | همایون خرم |
| الهه | رسوای زمانه | همایون خرم | همایون خرم | |
| پروین | غوغای ستارگان | کریم فکور | همایون خرم | همایون خرم |
| هایده | رانده شده | محمدعلی شیرازی | همایون خرم | همایون خرم |
| حسین قوامی | سرگشته | هوشنگ ابتهاج | همایون خرم | همایون خرم |
کتاب‌ها[ویرایش]
- غوغای ستارگان (خاطرات هنری مهندس همایون خرم) انتشارات بدرقه جاویدان ۱۳۸۹ این کتاب توسط علی وکیلی که از شاگردان خرم بوده، ابتدا به صورت شفاهی روی نوار تهیه و سپس نوشته و ویرایش شده است.
- ردیف اول چپ کوک (نوای مهر)؛ شامل آوازها، چهارمضراب‌ها (به اهتمام بابک شهرکی)
- ردیف دوم راست کوک؛ شامل تعدادی از پیش درآمدها، چهارمضراب‌ها و رِنگ‌ها که هم‌اکنون در حال آماده‌سازی و چاپ است.
- چهارمقام ردیف‌ها و چهارمضراب‌های مهندس همایون خرم در ماهور، چهارگاه، همایون و اصفهان. تألیف دکتر محسن کاظمیان از شاگردان خرم. (مباحث جدیدی توسط نویسنده در حوزه ویولون ایرانی در این کتاب وارد شده است، از جمله آکسان‌های دست چپ، دوبل نت‌های موسیقی ایرانی و نیز تعیین مترونوم برای ردیف‌ها)
درگذشت[ویرایش]
او که در اواخر عمر به بیماری سرطان روده مبتلا شده بود و تحت شیمی‌درمانی قرار داشت، در سن ۸۲ سالگی در روز پنجشنبه ۲۸ دی ماه ساعت ۲۳ شب سال ۱۳۹۱ در بیمارستان دی تهران بر اثر سرطان روده درگذشت.[۱۴][۱۵][۱۶] پیکر ایشان، یکشنبه اول بهمن از مقابل تالار وحدت با حضور اهالی موسیقی و دوستداران ایشان به سمت قطعه هنرمندان بهشت زهرا تشییع شد.[۱۷]
جستارهای وابسته[ویرایش]
 |
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به همایون خرم در ویکی‌گفتاورد موجود است. |
پیوند به بیرون[ویرایش]
- وب سایت استاد همایون خرم
- ترانه «شهزاده رؤیا» ساخته همایون خرم از فیلم «دالاهو»
- دانلود آلبوم فوق‌العاده زیبا با نام ” دل شکسته ” برگزیده‌ای از آثار ماندگار استاد همایون خرم
منابع[ویرایش]
- ↑ روزنامهٔ آفتاب یزد، شمارهٔ ۲۱۰۶
- ↑ «دربارهٔ خانه موسیقی». وب‌گاه رسمی خانهٔ موسیقی ایران. بازبینی‌شده در مهر ۱۳۹۰.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ وب‌گاه رسمی همایون خرم
- ↑ http://www.baharnewspaper.com/Pdf/91-10-30/14.pdf
- ↑ http://www.baharnewspaper.com/News/91/10/30/3730.html
- ↑ جشن نامه همایون خرم: ای آشنا! راز دل بشنو
- ↑ «موسیقی‌دان ایرانی (جلد سوم) نوشته پژمان اکبرزاده». انجمن میراث ایران و نشر روشنک. بازبینی‌شده در بهمن ۱۳۹۱.
- ↑ گالری موزیک، وب سایت استاد همایون خرم.
- ↑ یادگار «ابوالحسن صبا» آخرین نت زندگیش را نواخت، رادیو ایران.
- ↑ جامعه موسیقی در سوگ همایون خرم و محمد بیگلری پور؛، ابتکار.
- ↑ آخرین روزهای زندگی استاد همایون خرم از زبان پسرش، خبر آنلاین.
- ↑ https://www.youtube.com/watch?v=w9wCXFy6wJg
- ↑ https://www.youtube.com/watch?v=OvLZr-XACQA
- ↑ استاد همایون خرم درگذشت، خبرگزاری خبرآنلاین.
- ↑ درگذشت همایون خرم، وب سایت انسان‌شناسی و فرهنگ.
- ↑ همایون خرم درگذشت، شبکه خبر.
- ↑ استاد برجسته موسیقی ایران زمین پر کشید، خبرگزاری تابناک.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||
|
