گنو
شرکت / توسعهدهنده | جامعهٔ کاربری |
---|---|
خانواده | شبه-یونیکس |
وضعیت توسعه | فعال |
نوع منبع | نرمافزار آزاد |
زبان(های) برنامهنویسی | به طور عمده سی و اسمبلی |
روش بروزرسانی | مدیر بسته |
مدیر بسته | گیکس |
پلاتفرم | IA-32 (با هستهٔ گنو هرد) و دک آلفا، ARC, معماری آرم، AVR32, Blackfin, C6x, ETRAX CRIS, FR-V, H8/300, Hexagon, ایتانیوم، M32R, m68k, META, Microblaze, معماری میپس، MN103, OpenRISC, PA-RISC, پاورپیسی، s390, S+core, SuperH, اسپارک، TILE64, Unicore32, اکس۸۶, Xtensa (با هستهٔ لینوکس-لیبره) |
نوع هسته | ریزهسته در گنو هرد، یکپارچه در لینوکس-لیبره |
واسط کاربری | گنوم و واسطهای دیگر |
پروانه | جیپیال و پروانههای آزاد دیگر |
وبگاه رسمی | gnu.org |
وضعیت پشتیبانی | مبتنی بر جامعهٔ کاربری |
سیستمعامل گنو در سال ۱۹۸۳ با هدف ایجاد یک سیستمعامل کامل و آزاد شبه-یونیکس بهوسیله ریچارد استالمن پایهگذاری شد. GNU مخفف بازگشتی «GNU's Not Unix» است.
پروژه گنو در سال ۱۹۸۴ با هدف پشتیبانی و تولید نرمافزار آزاد برای سیستمعامل گنو تأسیس شد.
بنیاد نرمافزار آزاد در سال ۱۹۸۵ با هدف حمایت از جنبش نرمافزار آزاد و به ویژه پروژهٔ گنو شروع به کار کرد.
امروزه مهمترین و رایجترین سیستمعاملی که از نرمافزارهای پروژه گنو و پروانه GNU GPL استفاده میکند، لینوکس است که از کرنل لینوکس استفاده میکند و به شکل توزیع لینوکس عرضه میشود که بعضی اشخاص به آن «گنو/لینوکس» میگویند. (بحث نامگذاری لینوکس)
کرنل اصلی سیستمعامل گنو، گنو هرد است که هنوز در حال توسعه تا رسیدن به سطح پایدار است و کاربر و کاربرد زیادی ندارد.
تاریخچه[ویرایش]
در دههٔ ۱۹۷۰ و اوایل دههٔ ۱۹۸۰، برنامهنویسان رایانه تمامی کدهایی را که مینوشتند با دیگران به اشتراک میگذاشتند. هر شخصی متن برنامهٔ خود را در اختیار دیگر برنامهنویسان میگذاشت و به اشتراک گذاری نرمافزار امری عادی بود.
اما در اوایل دههٔ ۱۹۸۰ همه چیز به آرامی دگرگون شد. شرکتهای نرمافزاری دیگر متن برنامههای خود را در اختیار دیگران قرار نمیدادند. برنامهنویسان نمیتوانستند برنامههای دیگران را تغییر داده و آن را بهبود بخشند. از این پس به اشتراک گذاریِ نرمافزار جرم محسوب میشد.
در همین سالها ریچارد استالمن در آزمایشگاه هوش مصنوعیِ مؤسّسهٔ تکنولوژیِ ماساچوست (امآیتی) مشغول به کار بود. او معتقد بود که نرمافزار باید همواره آزاد بوده و همگان اجازهٔ ویرایش آن را داشته باشند. به عبارت دیگر نرمافزار باید آزاد باشد.
نخستین گام برای داشتن یک رایانهٔ آزاد، وجود یک سیستمعامل آزاد و نرمافزارهای آزاد بر روی آن بود؛ بنابراین ریچارد استالمن پروژه گنو را آغاز کرد. در طی سالهای ۱۹۸۴ تا ۱۹۸۵ او کامپایلر جیسیسی و ویرایشگر متن ایمکس را نوشت و منتشر کرد. به این ترتیب ابزارهای نخستین مورد نیاز برای طراحی و ساخت یک سیستمعامل فراهم شد. در سال ۱۹۸۵ بنیاد نرمافزارهای آزاد پایهگذاری شد، مفهوم کپیلفت به وجود آمد و اجازهنامهٔ جامع و عمومی گنو (جیپیال) برای حمایت نرمافزارهای آزاد و تضمین آزادی کابران نوشته شد.[۱]
از آن زمان تا کنون افراد بسیاری به صورت داوطلبانه برای توسعه بخشهای مختلف این سیستمعامل همکاری کرده و بخشهای مختلف آن را توسعه دادند.
تا سال ۱۹۹۰ تمامی اجزای یک سیستمعامل به غیر از هسته آن آماده بود. در سال ۱۹۹۱ لینوس توروالدز هستهای با نام لینوکس را پدیدآورد. ترکیب نرمافزارهای گنو با لینوکس یک سیستمعامل کامل شد.
هر چند لینوکس کاملاً آزاد است، اما میتوان اجزای غیر آزاد را نیز بر روی آن اجرا کرد. به این ترتیب توزیعهای لینوکسی پدیدآمدهاند که کاملاً آزاد نیستند. البته بنیاد نرمافزارهای آزاد فهرستی از توزیعهای کاملاً آزاد لینوکس تهیه کرده است.[۲]
سیستمعامل گنو[ویرایش]
هدف اصلی در پروژه گنو ایجاد مجموعهای از نرمافزارها شامل کرنل، ابزارهای مدیریتی، ابزارهای توسعهٔ نرمافزارها (همانند مجموعهٔ همگردانهای جیسیسی) و ... است که به کاربران آزادی کامل را برای اجرا، مطالعه، ویرایش و به اشتراکگذاریِ نرمافزارها اعطا کند. در حقیقت، هدف اصلی پروژه تنها تأمین یک سیستمعامل پایدار و ایمن نیست، بلکه تأمین آزادی کاربران و دفاع از آن است.[۳]
نام و نشان گنو[ویرایش]
گنو یک مخفف بازگشتی است و از نخستین حرف کلمات GNU's Not Unix به معنای گنو یونیکس نیست گرفته شده است. ریچارد استالمن این نام را روشی خلّاقانه برای ادای دین به سیستمعامل یونیکس میداند، زیرا استفاده از نام یونیکس به دلیل علامت تجاری بودن در یک محصول دیگر بدون اجازه ممکن نیست. همچنین گنو نام نوعی گاو وحشی است که در آفریقا زندگی میکند.
نشان گنو، با طرحی از سر گاو وحشی، توسط Etienne Suvasa طراحی شده است و در وبسایت گنو و یا مقالههای بنیاد نرمافزارهای آزاد به کار میرود.[۴]
جستارهای وابسته[ویرایش]
- جنبش نرمافزار آزاد
- فهرست بستههای گنو
- تاریخچه نرمافزار آزاد و متنباز
- مقایسه سیستمعاملهای متنباز
منابع[ویرایش]
- ↑ «تاریخچه پروژه گنو» (فارسی). بازبینیشده در ۱۵ می ۲۰۰۹.
- ↑ ریچارد استالمن. «لینوکس و پروژه گنو» (فارسی). بازبینیشده در ۱۵ می ۲۰۰۹.
- ↑ «پروژه گنو». بازبینیشده در ۱۵ می ۲۰۰۹.
- ↑ «A GNU Head». بازبینیشده در ۱۵ می ۲۰۰۹.
پیوند به بیرون[ویرایش]
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ گنو موجود است. |
|
|
|
|
این یک مقالهٔ خرد پیرامون سیستمعامل است. با گسترش آن به ویکیپدیا کمک کنید. |