فتح تفلیس و نبرد گوگجه

فتح تفلیس و نبرد گوگجه
قرمز: تفلیس سیاه: ایروان سورمه‌ای: مسیر لشکر کشی شاه عباس از اصفهان به تفلیس و از آنجا به مصاف با لشکر عثمانی سبز: لشکرکشی قوای عثمانی از حلب و عراق، تسخیر نخجوان و مصاف با ارتش ایران
زمان ۱۶۱۶ میلادی (۹۹۵ خورشیدی) مکان تفلیس، نخجوان، مناطقی از ارمنستان و حوالی دریاچه گوگجه (سوان) در شمال قره باغ نتیجه سست شدن و نهایتاً" گسیختگی عهدنامه نصوح پاشا، شکست عثمانیان و نهایتاً" امضای عهدنامه سراب علت جنگ پناهندگی طهمورث خان گرجی به عثمانی، کشتار مردم گرجستان توسط شاه عباس یکم، اختلافات مرزی و پیرو جنگ‌های گذشته
جنگندگان
سپاه ایران	سپاه عثمانی
فرماندهان
شاه عباس یکم صفوی	احمد یکم شاه عثمانی محمد پاشا
تلفات
نامعلوم	در فتح تفلیس: ۷۰٬۰۰۰ نفر از سربازان و مردم گرجستان کشته و ۱۳۰٬۰۰۰ نفر به اسیری ارتش ایران در آمدند. در نبرد گوگجه، ۴۰۰۰ نفر از قوای عثمانی کشته شدند.

سال‌شمار جنگ‌های شاه عباس یکم

→ جنگ‌های شاه محمد خدابنده

	۱۵۸۰	جنگ‌های خراسان
	۱۵۸۱	محاصره قلعه نیشابور
	۱۵۸۲	محاصره قلعه تربت
	۱۵۸۳	نبرد تیرپل
	۱۵۹۲	جنگ ایران با ازبک‌ها
	۱۵۹۵	جنگ ایران با ازبک‌ها
	۱۵۹۹	جنگ ایران با ازبک‌ها
	۱۶۰۳	فتح تبریز
	۱۶۰۴	نبرد ایروان
	۱۶۰۴	نبرد ارومیه
	۱۶۰۵	محاصره قندهار
	۱۶۰۷	فتح شماخی
	۱۶۰۹	نبرد قلعه دم دم
	۱۶۱۶	فتح تفلیس و نبرد گوگجه
	۱۶۱۸	نبرد تبریز
	۱۶۲۲	فتح هرمز
	۱۶۲۲	جنگ صفویه با گورکانیان
	۱۶۲۳	فتح بغداد
	۱۶۲۵	نبرد بغداد
	۱۶۲۵	نبرد مارتقوپی *
	۱۶۲۵	نبرد مارابدا *

و  • ب  • ن
جنگ‌های شاه صفی ←

فتح تفلیس و نبرد گوگجه دو جنگ پیرو هم بودند که در سال ۱۶۱۶ میلادی برابر با ۹۹۵ خورشیدی روی می‌دهند. فتح تفلیس نبرد ارتش شاه عباس با سربازان و مردم گرجی بود که نهایتاً" با فتح تفلیس تمام شده و پیرو آن جنگ گوگجه رخ می‌دهد که در آن لشکر عثمانی از ارتش صفوی شکست می‌خورد.

پیش‌زمینه

در سال ۱۶۱۲ میلادی خبر به شاه عباس یکم رسید که طهمورث خان گرجی با عده‌ای از اتباع مسیحی خود به فرمانده قره باغ یورش برده‌اند و او را کشته‌اند، شاه صفوی از اصفهان (پایتخت) به مقصد گرجستان حرکت کرد وقتی به آنجا رسید طهمورث خان گرجی گریخته بود و به شاه عثمانی احمد یکم پناه برده بود و این اقدام او باعث کم رنگ شدن عهدنامه نصوح پاشا گردید.

کشتار گرجیان و فتح تفلیس

در سال ۱۶۱۶ میلادی، شاه عباس یکم برای سرکوب طغیان و نا آرامی‌های گرجستان، سپاهی بزرگ را به گرجستان گسیل می‌دارد. ارتش ایران با پایداری مردم گرجستان رو به رو می‌گردد و تلفات زیادی می‌دهد. این تلفات باعث می گردد ارتش ایران دست به کشتار وسیعی بزند. به گفته مورخان، در این درگیری ۷۰٬۰۰۰ نفر از سربازان و مردم گرجستان کشته و ۱۳۰٬۰۰۰ نفر به اسیری ارتش ایران در آمدند. با این واقعه عهدنامه نصوح پاشا گسیخته شد.

تسخیر نخجوان توسط عثمانی و نبرد گوگجه

احمد یکم پادشاه عثمانی پیرو کشتار مردم گرجستان ارتش بزرگی را به فرمان وزیر محمد پاشا به سوی ارتش ایران فرستاد. ارتش عثمانی در سال ۱۶۱۶ میلادی به حلب سوریه رسید و با پیوستن ده‌ها هزار سرباز از آسیای صغیر و خاورمیانه عربی، جمعیت آن تقریباً" ۲ برابر گردید. شاه عباس یکم با به کار گیری ترفندهای نظامی و سیاست زمین سوخته، سپاه عثمانی را در قحطی نگاه داشت و ارتش عثمانی را به چالش انداخت. نیروهای عثمانی به رغم تسخیر نخجوان نتوانستند ایروان را فتح کنند. شاه عباس پس از غلبه بر تفلیس به سمت ارتش عثمانی به راه افتاد. در نبردی که در نزدیکی دریاچه گوگجه روی داد ۴۰۰۰ نفر از قوای عثمانی کشته شدند و عده‌ای از سربازان عثمانی که عقب نشینی کردند با سرما و نهایتاً" خسارات زیادی مواجه شدند.

منابع

• غفوری، علی. جنگهای ایران، از مادها تا به امروز. انتشارات اطلاعات، ۱۳۸۸. شابک ‎۹۷۸۹۶۴۴۲۳۷۳۸۶. 
• تاریخ ایران، سایکس جلد ۲ صفحه ۲۵۵.
• تاریخ مفصل ایران، آشتیانی صفحه ۶۸۰.