جفت طوسی

جفت توسی، رسم‌شده توسط خود وی

جفت طوسی یک ساز و کار ریاضی است که خواجه نصیرالدین طوسی آن را کشف کرد و به عنوان بخشی از نظریه سیارات خویش به کار برد.

این ساز و کار در ساده‌ترین حالت بدین شرح است که اگر دایره‌ای کوچک داخل دایره‌ای بزرگ‌تر که شعاعی ۲ برابر آن دارد محاط و بر آن مماس شود، با دوران دایره کوچک روی محیط دایره بزرگ، هر نقطه‌ای از دایرهٔ کوچک در مسیر حرکت خود قطری منحصربه‌فرد از دایره بزرگ را رسم می‌کند.

طوسی برای توضیح دادن حرکت ظاهری سیارات ،دو کره را در نظر گرفته بود که یکی در داخل درگری دوران می کند به همین دلیل است که مورخ امریکایی ریاضیات اسلامی،ا.س.کندی ، آن را «جفت طوسی» نامیده است*.

منابع

• علم و تمدن در اسلام ص 176
• «جفت طوسی». دانشنامه جهان اسلام. بازبینی‌شده در ۱۰ اکتبر ۲۰۱۱.