سرمایه‌داری
| مجموعه مقالاتی در مورد |
|
مکتب فرانکفورت |
|---|
 |
| آثار مهم
|
| عقل و انقلاب دیالکتیک روشنگری اخلاق صغیر انسان تک ساحتی دیالکتیک منفی |
| نظریه پردازان مهم
|
| ماکس هورکهایمر • تئودور آدورنو هربرت مارکوزه • والتر بنیامین زیگفرید کراکاور • فریدریش پولاک فرانتس نویمان • لیو لوپنتال اریش فروم • هلموت رایخلت یورگن هابرماس • اکسل هونت |
| مفاهیم مهم
|
| نظریه انتقادی • دیالکتیک • پراکسیس • نقد پوزیتیویسم فرهنگ توده‌ای • صنعت فرهنگ سرمایه‌داری |
| از مجموعه مقاله‌های |
| سرمایه‌داری |
|---|
 |
|
مفاهیم
سرمایه • انباشت سرمایه • بانک مرکزی • قانون تجاری • قانون کمپانیها • مزیت نسبی • قانون رقابت • حمایت از مصرفکننده • کپیرایت • ابَرشرکت • بینظمی • آزادی اقتصادی • لیبرالیسم اقتصادی • مقررات مالی • سیاست مالی • بازار آزاد • نظام قیمت آزاد • پیمان تجارت آزاد • آزادی قرارداد • جهانی‌سازی • تورم • مالکیت فکری • دست نامرئی • قانون کار • دولت با مسئولیت محدود • بازار • شیوه تولید • سیاست پولی • انحصار • انحصار چند جانبه • حق انحصاری اختراع • مالکیت خصوصی • خصوصی‌سازی • تنظیم بازار • رکود اقتصادی • تورم رکودی • عرضه و تقاضا • دست‌مزد •
|
|
نظریههای اقتصادی
|
|
خاستگاهها
|
|
افراد
|
|
انواع
آنارکو-کاپیتالیسم • رفاقتی • شرکتی • سرمایه‌داری دموکراتیک • سرمایه‌داری مالی • سرمایه‌داری جهانی • سرمایه‌داری انسانگرا • سرمایه‌داری لیبرال • اقتصاد مختلط • سرمایه‌داری انحصاری • نئوسرمایهداری • سرمایه‌داری اجتماعی • اقتصاد بازار اجتماعی • سرمایه‌داری اجتماعی • سرمایه‌داری انحصاری دولتی • سرمایه‌داری رفاه
|
|
موضوعات مرتبط
|
|
جنبشها
|
| بخشی از مجموعه مباحث دربارهٔ |
| سامانه‌های اقتصادی |
|---|
|
بر پایه مدل منطقه‌ای
|
|
بخش‌ها
|
کپیتالیسم (به انگلیسی: Capitalism) یا سرمایه‌داری،[۱][۲][۳] سرمایه‌محوری[۴] یک نظام اقتصادی است که در آن پایه‌های یک سیستم اقتصادی بر روی مالکیت خصوصی ابزارهای تولیدِ اقتصادی است و در دست مالکان خصوصی است و از این برای ایجاد بهره‌مندی اقتصادی در بازارهایی رقابتی استفاده می‌شود؛ که به این قانون، آزادی مالکیت شخصی نیز گفته می‌شود؛ که معنای آن، تولید و توزیع کالا هاست.[۵]
معنای لغوی کپیتال همان سرمایه است و سرمایه شامل: زمین‌ها، کارخانه‌ها و... می‌باشد. درآمد در این قانون حداقل دو شکل دارد: سود و دست‌مزد. سود عبارت است از آنچه که به‌خاطر مالکیت ابزار تولید به کسانی که سرمایه را فراهم کرده‌اند، داده می‌شود. در این قانون زمین، نیروی انسانی و سرمایه در اختیار گروهی از افراد جامعه است که سایر افراد جامعه با استفادهٔ مشروط از آنها، به تولید مادی و تولید معنوی می‌پردازند.
همچنین در این قانون متداول است که اجاره را به صورت درآمد حاصل از در کنترل داشتن منابع طبیعی به حساب بیاورند که با دو مورد دیگر متفاوت است.
در قانون سرمایه‌داری، سرمایه‌گذاری، تولید، توزیع، درآمد، قیمت‌گذاری و عرضهٔ مواد و خدمات توسط تصمیم‌گیری‌هایِ شخصی در یک اقتصاد بازار تعیین می‌شود. مشخصهٔ بارز قانون سرمایه‌داری این است که تولید کالا در درجهٔ اول از برای کسب سود اقتصادی انجام می‌گیرد و نه لزوماً رفع نیازهای انسان‌ها. البته در مواردی نیز، کسب سود با رفع نیازهای انسانی همراه است.
در کلی‌ترین حالت،نظام سرمایه‌داری را می‌توان به دو دستهٔ نظامسرمایه داری دولتی (همچون اتحاد جماهیر شوروی پس از ۱۹۲۷ و یا چین کنونی) و نظام سرمایه‌داری غیر متمرکز و غیردولتی همچون ایالات متحدهٔ آمریکا تقسیم نمود.
محتویات
پیشینهٔ تاریخی[ویرایش]
این مفهوم در عام‌ترین معنایش تنها از آغاز سدهٔ بیستم وجود دارد. تاریخ آن را می‌توان تقریباً سال ۱۹۰۲ دانست زمانی که هربرت سومبارت کتاب معروف خود «سرمایه‌داری مدرن» را منتشر کرد. به عکس این واژه را مارکس عملاً بکار نبرده است.[۶] اقتصاد سرمایه داری عملاً بین قرون ۱۶ و ۱۹ میلادی در انگلیس به تدریج رسمی شد. با وجود اینکه برخی ویژگیهای این قانون در دوران خیلی گذشته نیز دیده می‌شود، شکل‌های ابتدایی سرمایه داری تجاری (merchant capitalism) در اواخر قرون وسطی شکوفا شد.
سرمایه داری از پایان دورهٔ فئودالیسم در دنیای غرب نظام غالب بوده است. به تدریج این قانون از انگلیس به سراسر اروپا گسترش یافته مرزهای سیاسی و فرهنگی را در نوردید. در قرون ۱۹ و ۲۰ میلادی سرمایه داری ابزار غالب، ولی نه انحصاری، صنعتی شدن را در دنیا فراهم آورده است.
با تکامل کشتی‌های بادبانی ۳ دکلهٔ سنگین که قادر بودند خدمه و محموله‌های عظیم را در مسافت‌های دور فرااقیانوسی حمل کنند، هم تجارت بین‌المللی و هم پیکارهای دریایی به پیش رانده شدند. کشتی‌های جدید اروپایی برای جستجوی سود و غارت، هفت دریا را درنوردیدند.[نیازمند منبع] به این طریق، عصر اکتشاف، در سدهٔ پانزدهم آغاز شد و ظهور سرمایه‌داری تجاری را بر پایهٔ اقتصادی جهانی اعلام کرد. ثروت اروپای غربی به سرعت فزونی یافت: طلا و نقره از آمریکای جنوبی گرفته شد تا بانک‌ها را تغذیه کنند، و بردگان مورد نیاز بودند تا برای کارگاه‌های اروپای غربی کالاهای مصرفی و مواد خام تولید کنند. تجارت جهانی را تصرف مستعمره‌های جدید، توسعهٔ مستعمره‌های کهن، و گسترش برده‌داری و دزدی و راهزنی آشکارا به پیش راند. این‌ها ویژگیهای برجسته بازارهایی است که بیش از دو سده تکامل یافت، یکی از ویژگیهای اصلی این مرحلهٔ تجاری سرمایه‌داری این است که این مرحله نه فقط بازارها را تأمین می‌کند بلکه همچنین ثروتی را فراهم می‌آورد که انقلابی صنعتی را تغذیه می‌کند که در میانهٔ سدهٔ ۱۷۰۰ آغاز می‌شود.[۷]
حامیان و منتقدان[ویرایش]
حامیان[ویرایش]
بسیاری از نظریه پردازان و سیاست مداران در، غالباً، کشورهای دارای قانون سرمایه داری، بر توانایی این قانون، در رشد اقتصادی، که از طریق، شاخص‌هایی مانند تولید ناخالص داخلی، سطح رفاه زندگی و درجهٔ به کار گیری ظرفیت‌ها اندازه‌گیری می‌شود، تأکید دارند.
برای نمونه آدام اسمیت برای دفاع از اینکه باید اجازه داد بازار آزاد تولید، قیمت گذاری و تخصیص منابع را کنترل کند، از این استدلال استفاده کرد. آمار نشان می‌دهد از آغاز سرمایه داری، سرانه تولید ناخالص داخلی شتاب نمایی را نشان می‌دهد.
منتقدان[ویرایش]
منتقدان قانون سرمایه داری بر این باورند که در قرن بیستم قانون سرمایه داری پا به مرحله‌ای جدید گذاشته است و به قانون سرمایه داری انحصاری بدل گردیده است.
در قانون سرمایه داری انحصاری، عملاً مفهوم بازار آزاد که توسط نظریه پردازان اولیه‌ای قانون سرمایه داری همچون آدام اسمیت مورد حمایت واقع می‌شد، مفهوم ابتدایی خود را از دست داد و رقابت که مفهوم کلیدی اقتصاد بازار و قانون عرضه و تقاضا بود به رقابت بین شرکت‌های انحصاری و کارتل‌ها تنزل یافت.
منتقدان اصلی قانون سرمایه داری شامل سوسیالیست‌ها (از جمله کارل مارکس، فردریک انگلس، ولادیمیر لنین، مائو تسه‌تونگ، فیدل کاسترو) و آنارشیست‌ها (مانند بنجامبن تاکر، نوام چامسکی) می‌شود. برخی ادیان نیز با قسمت‌هایی از این قانون مخالفند. مثلاً ادیان یهودی، مسیحی و اسلام، نرخ بهره را حرام می‌دانند.
برخی از انتقاداتی که به این قانون می‌شود عبارتند از:
- توزیع ناکارامد و ناعادلانه پول و قدرت
- گرایش به انحصارطلبی بازار
- امپریالیسم و شکل‌های مختلف استثمار فرهنگی و اقتصادی
- پدیده‌هایی مانند از خود بیگانگی فرهنگی، نابرابری، بیکاری و بی‌ثباتی اقتصادی
منتقدین براین باورند که ترکیب تجارت آزاد و دارایی‌های خصوصی سرمایه داران ذاتاً منجر به ساختارهای انحصارطلب می‌شود. مباحث اقتصاد سیاسی به مطالعهٔ این موضوع می‌پردازد که قانون سرمایه داری تا چه اندازه مسئول استثمار اقتصادی، جنگ‌های امپریالیستی، استعمارگرایانه و ضد انقلابی، همچنین سرکوب کارگران، اتحادیه‌های صنفی و نسل‌کشی است.
از جمله نقاط ضعف و یا قدرت قانون سرمایه داری دوره‌های بحران در این قانون است که به نظر برخی همچون مارکس نقطه ضعف آن می‌باشد که بر این پایه او تئوری بحران را مطرح کرد که سبب فروپاشی قانون سرمایه داری می‌گردد، از دید برخی دیگر دوره‌های بحران سبب تقویت ارکان قانون سرمایه داری می‌شود.
به عقیده مارکس با هر بحران پایه‌های سرمایه داری متزلزل می‌شود و در خلال یکی از این بحرانهای وخیم اقتصادی با اقدام به اعتصاب و شدت عمل کارگری، مالکیت ابزار تولید از آن معدود مالکانی که بر اثر قانون تمرکز سرمایه باقی‌مانده‌اند به هیئت اجتماعیه انتقال داده می‌شود.
جستارهای وابسته[ویرایش]
منابع[ویرایش]
قدیری اصل، باقر؛ سیر اندیشه اقتصادی، رویارویی مکتب‌ها از افلاطون تا بعد از کینز، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۸۷، ص ۴۲۹
- ↑ http://makasebonline.ir/1392/06/1204.html
- ↑ http://www.wwcs.ir/index.php?option=com_content&view=article&id=437:1389-05-03-05-00-00&catid=45:article&Itemid=53
- ↑ http://www.snn.ir/NSite/FullStory/News/?id=189757&Serv=8&SGr=167
- ↑ http://www.hawzah.net/fa/magazine/magart/3814/4016/26711
- ↑ Heilbroner, Robert L. Capitalism. New Palgrave Dictionary of Economics, Secound Edition (2008): http://www.dictionaryofeconomics.com/article?id=pde2008_C000053&edition=current&q=state%20capitalism&topicid=&result_number=2
- ↑ پویایی سرمایه‌داری - اثر فرنان برودل- ترجمه مهران پاینده، عباس خداقلی، ناصر کفایی- نشر آمه - چاپ اول ۱۳۸۸- ص ۵۴
- ↑ جهانی‌شدن، جهانی‌سازی (پیشینه و چشم‌انداز)- هری مگداف و دیگران- ترجمهٔ اکبر معصوم‌بیگی و دیگران- نشر دیگر- ص ۱۶
پیوند به بیرون[ویرایش]
 |
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به سرمایه‌داری در ویکی‌گفتاورد موجود است. |
|
||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
