بانه‌وره
| بانه‌وره | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
بانه‌وره و مناطق زیبای داخل و اطراف آن
|
||||||||
| کشور |  ایران |
|||||||
| استان | کرمانشاه | |||||||
| شهرستان | پاوه | |||||||
| بخش | باینگان | |||||||
| سال شهرشدن | ۱۳۹۰[۱] | |||||||
| مردم | ||||||||
| جمعیت | ۳٬۰۴۳ نفر[۲] | |||||||
| جغرافیای طبیعی | ||||||||
| ارتفاع از سطح دریا | ۱۷۰۰ متر[۳] | |||||||
| اطلاعات شهری | ||||||||
| شهردار | فیصل یوسفی | |||||||
| تأسیس شهرداری | ۱۳۹۰ | |||||||
| ره‌آورد | گردو، توت، بادام روغن حیوانی و لبنیات |
|||||||
| پیش‌شماره تلفنی | ۰۸۳۴۶۴۴ | |||||||
| به شهر شهیدپرور بانه‌وره خوش آمدید. | ||||||||
.jpg)
.JPG)
بانه‌وره یا بانِوْرِه[۴] (به کردی: بانەوڕێ) یکی از پنج شهر شهرستان پاوه در استان کرمانشاه می‌باشد که از نظر جمعیت در سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۰، با جمعیت ۳۰۴۳ نفری خود، در شمار بیستمین شهر پرجمعیت استان کرمانشاه است و همچنین مرکز دهستان شیوه‌سر نیز می‌باشد که در سال ۱۳۹۰ به شهر تبدیل گشت.[۵] اهالی بانه‌وره، مردمانی کرد از ایل جاف از طایفهٔ امامی هستند که در اوایل انقلاب ۱۳۵۷ ایران، در این منطقه گرد هم‌آمدند و رفته‌رفته این شهر را به‌وجود آوردند. البته عده‌ای از این مردم هم‌اکنون در کردستان عراق زندگی می‌کنند.
محتویات
تاریخچه[ویرایش]
تأسیس[ویرایش]
مردمان این شهر، بیشتر آنها از طایفهٔ امامی هستند.[۳] طایفهٔ امامی نیز از طوایف اتحادیهٔ ایلی مهم و نیرومند و معتبر کردستان هستند و در امور داخلی کاملاً خودمختار و مستقل هستند[۶] که قدمتی چندصدساله دارند. این طایفه در گذشته، زمستان‌ها به ناحیهٔ گرمسیری لاوران، دروله سفلی و علیا، کلور، کانی‌سالار، دره‌یاب، سیمان و… که گرمتر بوده مهاجرت می‌کردند و در تابستان‌ها به ناحیهٔ سردسیری همچون شاهو، میگوره، هانه‌سلیمان و سوروان و… مهاجرت می‌کردند.[۳] همچنین عدهٔ زیادی از این طایفه نیز در کردستان عراق ساکن هستند. قدمت این شهر از نظر مسکن دائمی مردم؛ به حدود ۱۳۵۹ شمسی و اوایل انقلاب ۱۳۵۷ ایران برمی‌گردد. در سال ۱۳۵۹ با شروع جنگ ایران و عراق مردم چند روستای امامی که در مرز عراق و ایران بودند، زمینی که اکنون در سکونت دارند و در مالکیت روستای خانقاه بوده به مبلغ ۱٬۲۰۰٬۰۰۰ تومان خریداری نموده[۶] که کم‌کم جمع زیادی از مردم این طایفه، در روستا جمع می‌شوند و رفته‌رفته آن را آباد می‌کنند.[۳] در سال ۱۳۹۰ نیز با تصویب وزیران عضو کمیسیون سیاسی و دفاعی و بنا به پیشنهاد وزارت کشور، به شهر تبدیل گشت.[۵]
وجه تسمیه[ویرایش]
- روایتی در این مورد هست: اینکه در قدیم، مردم هورامی‌زبانِ خانقاه در زمینی که به اندازه هموار بوده پنبه کاشته‌اند و در زبان اورامی، زمین هموار و نسبتاً بلند را «بان» و به پنبه «وره» به همین مناسبت روستا را به نام «بانه‌وره» نام نهاده‌اند. طایفه‌های بزرگ امامی قبل از ساکن شدن در بانه‌وره، کوه‌های اطراف و چشمه‌های پرآب آن مانند زیستگاه تابستانی میگوره محل ییلاقی آنها بوده‌است و در فصل گرما همراه دام‌های خود به این محل سفر می‌کردند و در فصل سرما نیز به گرمسیر یعنی محل اصلی زندگیشان برمی‌گشتند.[۶]
- البته روایتی دیگر هم هست: اینکه از داستان قدیمی نشأت می‌گیرد که در گویش هورامی کلمهٔ بانه‌وره، به معنای «بام فروریخته» است.[۳]
جغرافیا[ویرایش]
بانه‌وره در ۱۱۰ کیلومتری مرکز استان و در ۱۷ کیلومتری جنوب شرقی شهرستان پاوه با مساحتی ۱۰۰ هکتاری قرار دارد که یکی از مرتفع‌ترین مکان‌های منطقهٔ اورامانات نسبت به سطح دریاست و در میان کوه‌های شاهو و آتشکده، ریاوکو و ماکوان محصور گشته‌است. مردمان بانه‌وره به زبان کردی و گویش کردی مرکزی سخن می‌گویند و همچنین این شهر برخلاف شهر پاوه که به گویش هورامی سخن می‌گویند، به لهجهٔ جافی سخن می‌گویند.[۳][۶]
 |
دوریسان چوریژی |
پاوه | دشه | |
| آریت میوان |
 |
بله‌ای باینگان |
||
 بانه‌وره  |
||||
 |
||||
| منصورآقایی | میرعبدولی لاران علیا و سفلی |
هانولان بیوند علیا |
جمعیت[ویرایش]
براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۰، این شهر دارای ۷۵۶ خانوار بوده و جمعیت آن ۳٬۰۴۳ نفراست که از این جمعیت، ۱٬۵۹۴ نفر زن و ۱٬۴۴۹ نفر نیز مرد تشکیل می‌دهد.[۲]
| مردان | سن | زنان |
|---|---|---|
| ۷۹ | ۶۲ | |
| ۴۷۱ | ۵۴۲ | |
| ۵۱۳ | ۵۷۰ | |
| ۳۸۶ | ۴۲۰ |
افراد سرشناس[ویرایش]
یوسف بیگ امامی[ویرایش]
.jpg)
یوسف بیگ امامی، شاعری از همین طایفه است که در دورهٔ «محمد پاشا فرزند کیخسرو بیگ» زیسته‌است و به زبان کردی‌هورامی شعر می‌گفته است؛ که علاءالدین سجادی در کتاب خود، «تاریخ ادب کردی» به‌عنوان شاعری گمنام از او نام برده‌است.[۸] پیرمرد، شاعر سرشناس مردمان کرد نیز در روزنامهٔ «ژین» از وی نامبرده و شعری کردی‌هورامی از او را به کردی‌سورانی ترجمه کرده و در شمارهٔ ۱۳۰۲ روزنامهٔ ژین منتشر نموده‌است.[۹] مزار او اکنون در منطقهٔ «برمیل» در روستای دروله از شهرستان جوانرود است. دیوان شعر وی که بیشتر آن در باب و مضامین خداشناسی و دینی است و در سال ۲۰۰۹ میلادی در عراق به اهتمام و آماده‌سازی حکیم ملا صالح چاپ و منتشر شد.[۸]
| ئهٔ هوو! چه‌ن سه‌رچه‌نگ چه‌رخی چه‌پ وه‌رده‌م | چه‌رخ چه‌ن چه‌رخیا، من مام نه‌مردم | |
| یه گه‌ردوون مودام گه‌رده‌لوولشه‌ن | دڵداران، دڵان‌های چه‌ن تولشه‌ن | |
| ئاڵه‌م به‌ر که‌نار وێم به حاڵی وێم | ئای چه‌ن گیان سه‌خت بیم، چه‌ن چه‌رخش داپێم |
حسین کوهکن[ویرایش]
.jpg)
حسین کوهکن با نام اصلی حسین عثمانی، یکی‌دیگر از افراد سرشناس این شهر است که با داشتن تنها یک پا به مدت ۱۹ سال به کندن صخره‌ای در منطقهٔ میگوره از توابع بانه‌وره مشغول بوده که در نهایت غار سنگی حسین کوهکن را از آن می‌سازد که به خاطر همین کار فرهاد ثانی (دوم)[۱۰] یا فرهاد سدهٔ بیستم نیز مشهور است.[۱۱] او در ۹۳ نیز برای کمک مجهزسازی مدارس بخش باینگان نیز، حاصل دست‌رنج خود به آنها می‌بخشد. او همچنین به چند مسجد دیگر در بانه‌وره نیز کمک کرده‌است و اعمال خیرخوانهٔ خود دریغ نکرده‌است.[۱۲][۱۳]
خالو حسین در اوایل انقلاب ۱۳۵۷ ایران با جسمی معلول، یک کلنگ و بیل شروع به تراشیدن صخره می‌کند تا برای خود کاشانه‌ای مهیا کند. او ۱۹ سال از عمر خود را برای ساخت خانه‌اش صرف می‌کند و جالب اینکه تمام این مدت این کار را با یک کلنگ و بیل انجام داده‌است. کلنگی که خود او آن را بسیار دوست می‌داشت و اعتقادتش بر آن بود که جنس کلنگش از الماس است.[۱۴]
عبدالرحمان می‌رانی[ویرایش]
عبدالرحمان می‌رانی، یکی از فیلم‌سازان اهل این شهر است که فیلم مستند «فرش چوب» را به تهیه‌کنندگی مؤسسهٔ هنرسرای قانون[۱۵] را ساخت و برندهٔ جوایزی چون: «جایزه ویژهٔ جشنواره فیلم‌های مستند بانسکو»،[۱۶] «لوح تقدیر و مدال نقرهٔ یونیکا» در بیست و چهارمین جشنوارهٔ ملی و دوازدهمین جشنوارهٔ بین‌المللی فیلم کوتاه تهران[۱۷] و هم چنین موفق به دریافت جایزهٔ فرانسوا اود از جشنوارهٔ بین‌المللی فیلم کوتاه هامبورگ[۱۸] و جایزهٔ بهترین فیلم کوتاه مستند از جشنواره بین‌المللی فیلم لیدز شد.[۱۹]
عبدالرحمان در سال ۱۳۵۵ متولد شده‌است و فارغ‌التحصیل الهیات، گرایش علوم قرآن و دارای مدرک کارگردانی از انجمن سینمای جوان، واحد تهران است.[۱۵]
چنور می‌رانی‌زاده[ویرایش]
چنور می‌رانی‌زاده نویسنده، بازیگر و کارگردان بانه‌وره‌ای است که در اولین تجربهٔ بازیگری خود در سال ۱۳۸۵ در فیلم کوتاه «به وسعت تاریخ» و بعداً نیز در فیلم کردی‌زبان «چیرۆکی ئاگر (داستان آتش)» بازی کرد.[۲۰] در سال ۱۳۹۱ فیلم کوتاه کردی‌زبان «آشنایی» را به نویسندگی و کارگردانی خود و تهیه‌کنندگی معصوم صفیعی ساخت.[۲۱]
چنور می‌رانی‌زاده، در سال ۱۳۵۸ در منطقهٔ امامی متولد گشته و ساکن شهر پاوه هستند[۲۰] و دارای مدرک کارشناسی فرش و کارشناسی حسابداری است.[۲۲]
جستارهای وابسته[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- ↑ «بانک اطلاعات تقسیمات کشوری». وب‌گاه رسمی وزارت کشور ایران. بازبینی‌شده در ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۵.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ «نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۹۰، جمعیت و خانوار تا سطح آبادی» (فارسی) (xls). مرکز آمار ایران. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۲۰ سپتامبر ۲۰۱۴. بازبینی‌شده در ۲۹ شهریور ۱۳۹۳.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ ۳٫۴ ۳٫۵ «معرفی بانه‌وره». ده‌نگی بانه‌وره، پایگاه اطلاع‌رسانی شهر بانه‌وره. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۵. بازبینی‌شده در ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۵.
- ↑ در میان مردمان این شهر و ناحیه این شهر با نام «بانه‌وره» شناخته شده‌است در حالی که در وزارت کشور با نام «بانوره» ثبت گردیده‌است.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ «با ۱۲ تغییر در جغرافیای ۳ استان، ۴ شهر جدید به نقشهٔ تقسیمات کشوری اضافه شد». پایگاه اطلاع‌رسانی دولت، ۲۴ شهریور ۱۳۹۰. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۵. بازبینی‌شده در ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۵.
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ ۶٫۳ خالدی‌مکی، جاذبه‌های گردشگری اورامانات، غار قوری قلعه بزرگ‌ترین غار آبی آسیا و درازترین غار ایران، ۴۳–۴۴.
- ↑ «نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۹۰». درگاه ملی آمار ایران. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۰۵ ژانویه ۲۰۱۵. بازبینی‌شده در ۰۵ ژانویه ۲۰۱۵.
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ فرزانه هدایتی‌زاده. «مختصری دربارهٔ «یوسف بیگ امامی»». ده‌نگی بانه‌وره، پایگاه اطلاع‌رسانی شهر بانه‌وره، ۷ خرداد ۱۳۹۴. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۰۶ اوت ۲۰۱۵. بازبینی‌شده در ۰۶ اوت ۲۰۱۵.
- ↑ ئاشنا، پیره‌مێرد و پێداچوونه‌وه‌یه‌کی نوێی ژیان و به‌رهه‌مه‌کانی (پیرمرد و بازنگری جدیدی بر زندگی و آثارش)، ۲۳۵–۲۳۷.
- ↑ اسدی، اکرم. «شاهکار خالو حسین کوهکن: «فرهاد دوم، خالق حقیقتی شبیه افسانه‌ها در دل کوه‌های اورامانات»». رادیو کوچه، ۶ آذر ۱۳۹۳. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۱۷ سپتامبر۲۰۱۵. بازبینی‌شده در ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۵.
- ↑ قادر، ساڵح. «که‌مئه‌ندامێکی کورد کێوێک کون ده‌کات». شبکه کردی رووداو، ١٤ اکتبر ٢٠١٤. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ١٧ سپتامبر ٢٠١٥. بازبینی‌شده در ١٧ سپتامبر ٢٠١٥.
- ↑ مرادزاده، «چهره خبر: «خالو حسین» کوهکن، خیر مدرسه ساز شد»، جام‌جم.
- ↑ «اهدای تمام سرمایهٔ یک کوخ‌نشین به مدارس باینگان». خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (ایرنا)، ۱۹ آبان ۱۳۹۳. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۱۷ سپتامبر۲۰۱۵. بازبینی‌شده در ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۵.
- ↑ رحیمی‌پور، محمود. «مرصاد روایت می‌کند: داستان غلبهٔ اندوه یک مرد بر صخره‌ها - خالو حسین کوهکن؛ وارث تیشهٔ فرهاد». شبکهٔ اطلاع‌رسانی مرصادنیوز، ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۲. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۱۷ سپتامبر۲۰۱۵. بازبینی‌شده در ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۵.
- ↑ ۱۵٫۰ ۱۵٫۱ «دستاوردهای تازهٔ «فرش چوب» در گفتگو با عبدالرحمن می‌رانی». وب‌گاه جماعت دعوت و اصلاح ایران. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۲۱ آوریل ۲۰۱۵. بازبینی‌شده در ۲۳ آذر ۱۳۸۸.
- ↑ «فیلم ایرانی فرش چوب برنده جایزه ویژه جشنواره فیلم‌های مستند بانسکو شد». وب‌گاه رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران - صوفیه. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۱۰ نوامبر ۲۰۱۴. بازبینی‌شده در ۱۰ نومبر ۲۰۱۴.
- ↑ «اعلام برگزیدگان جشنوارهٔ فیلم کوتاه تهران». بخش فرهنگ و سینمای وب‌گاه جام‌جم آنلاین، ۲۸ آبان ۱۳۸۶. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۱۷ سپتامبر۲۰۱۵. بازبینی‌شده در ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۵.
- ↑ «جایزهٔ جشنوارهٔ فیلم کوتاه هامبورگ، به فیلم ایرانی رسید.». پایگاه خبری فیلم کوتاه. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۲۲ آوریل ۲۰۱۵. بازبینی‌شده در ۱۹ خرداد ۱۳۸۸.
- ↑ «Leeds International Film Festival». SpaceBimBom, December 21, 2014. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در April 29, 2015. بازبینی‌شده در April 29, 2015.
- ↑ ۲۰٫۰ ۲۰٫۱ حق‌پناه. «گفت‌وگو با چنور می‌رانی بازیگر و کارگردان موفق و جوان پاوه‌ای». پایگاه خبری تحلیلی هزارماسوله، ۲۴ تیر ۱۳۹۲. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۱۷ سپتامبر۲۰۱۵. بازبینی‌شده در ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۵.
- ↑ «اتمام مراحل تصویربرداری از فیلم کوتاه «آشنایی» در پاوه». خبرگزاری شبستان، ۲۶ مرداد ۱۳۹۱. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۱۷ سپتامبر۲۰۱۵. بازبینی‌شده در ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۵.
- ↑ می‌رانی‌زاده، چنور. «دلنوشته‌هایی از زندگی فیلمساز و هنرمند زن کرد؛ چنور می‌رانی‌زاده». ده‌نگی بانه‌وره، پایگاه اطلاع‌رسانی شهر بانه‌وره، ۷ تیر ۱۳۹۴. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۱۷ سپتامبر۲۰۱۵. بازبینی‌شده در ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۵.
منابع چاپی[ویرایش]
- حبیبی، پژمان. زندگی‌نامه حسین کوهکن: پهلوان و هنرمند معاصر کُرد. سنندج: زانست و آراس، ۱۳۹۰. ۱۴۴. شابک ۹۷۸۶۰۰۹۱۱۲۲۶۵.
- ئاشنا، ئومێد. پیره‌مێرد و پێداچوونه‌وه‌یه‌کی نوێی ژیان و به‌رهه‌مه‌کانی (پیرمرد و بازنگری جدیدی بر زندگی و آثارش). هه‌ولێر (اربیل): ده‌زگای چاپ و بڵاوکردنه‌وهٔ ئاراس، ٢٠٠١. ٤٤٨.
- خالدی‌مکی، محمد. جاذبه‌های گردشگری اورامانات، غار قوری قلعه بزرگ‌ترین غار آبی آسیا و درازترین غار ایران. کرمانشاه: مؤسسهٔ فرهنگی، هنری و سینمایی کوثر، ۱۳۸۳. ۱۴۴. شابک ۹۶۴۷۰۳۱۶۶۱.
- مرادزاده، فاطمه. «چهره خبر: «خالو حسین» کوهکن، خیر مدرسه ساز شد» (PDF). جام‌جم (تهران، ایران)، ش. ۴۱۱۷ (۲۰ آبان ۱۳۹۳): ۲۰ (آخر). بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۰۷ آوریل ۲۰۱۴
پیوند به بیرون[ویرایش]
- «خالو حسین کوهکن»، خیّر مدرسه‌ساز شد. در روزنامهٔ جام‌جم
- فیلم مستند «فرش چوب» به کارگردانی «عبدالرحمان می‌رانی» در یوتیوب
- قسمت کامل حضور خالو حسین کوهکن در برنامهٔ ماه عسل شبکه سوم سیما در آپارات
- گفت‌وگو با عبدالرحمن می‌رانی، کارگردان شهیر بانه‌وره‌ای؛ داستان مفصل فرش چوب و دیگر آثار ایشان در ده‌نگی بانه‌وره
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ بانه‌وره موجود است. |
 |
ویکی‌سفر یک راهنمای سفر برای بانه‌وره دارد. |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
